İzmir Şehir Tiyatroları’nda kriz bitmiyor: Danışma kurulu faturayı Yücel Erten’e kesti

İzmir Büyükşehir eski belediye başkanı Tunç Soyer döneminde uzun zamandır istenen bir proje yeniden başlamış, İzmir Şehir Tiyatroları hayata geçirilmişti. Tiyatronun Genel Sanat Yönetmeni de sanat yaşamında 60 yılı geride bırakan, sergilediği 80’den fazla oyunla 40’tan fazla ödül alan Yücel Erten olmuştu.

Ancak 31 Mart seçimlerinde görevi Soyer’den devralarak İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı olan Cemil Tugay İzmir Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği’nden Yücel Erten’in alındığını duyurdu. Tugay ile defalarca görüşmek istediğini söyleyen Erten başkan Cemil Tugay’ın randevu vermediğini anlatmıştı.

Böylece İzmir  Büyükşehir Belediyesi  Şehir Tiyatroları’nda kriz doğdu. “Üç sezonda 12 oyun çıkardık. Sahnemize kavuştuğumuz ikinci sezonda 30 bini aşkın seyirciye ulaştık, istisnasız bütün temsillerimiz kapalı gişeydi. Bu ne demek? Seyirciyle buluştuk, kucaklaştık demek. Seyirci de, biz de mutluyduk” diyen Erten kararın nedeninin bile açıklanmadığını söylüyordu. Erten daha sonra Cemil Tugay’a açık mektup da yazdı, İzmir’in sanat hayatı ve şeffaflık açısından iki soru sordu. Erten’in cevabını merak ettiği ilk soru şuydu:

“Yeni düzenleme yapılacağı açıklandı. Bu düzenlemeyi kim ya da kimler yapacak? Siz yapmayacaksınız elbette, kestirmek zor değil. O zaman kimler yapıyor o yönetmeliği? Ocak 2024’te kurumdan habersiz başkana ulaşıp yönetmeliğimizi değiştirme girişiminde bulunan darbe heveslisi sanatçılar mı?”

İzmir Şehir Tiyatroları, bir ileri iki geri, şehre bir türlü kök salamıyor!

Kurucu Danışma Kurulu Yücel Erten’in iddialarını yalanladı

Yücel Erten’in danışma kurulunu da hedef alan bu sorusunun ardından İzmir  Büyükşehir Belediyesi  Şehir Tiyatroları Kurucu Danışma Kurulu devreye girdi, usta tiyatrocuya yanıt verdi. Kurul Yücel Erten’in önlendiğini söylediği ‘yönetmelik darbesi’ iddialarını yalanladı. Orhan Alkaya, Zeynep Altıok, Eren Aysan, Cezmi Baskın, Bilgehan Oğuz, Levent Üzümcü imzalı İzmir  Büyükşehir Belediyesi  Şehir Tiyatroları Kurucu Danışma Kurulu açıklaması şöyle:

“İzmir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın kuruluş sürecinde büyük sorumluluk yüklenmiş, bir ‘kamu tiyatrosunun  yeşerip yaygınlaşması için çaba harcamış Kurucu Danışma Kurulu olarak bilgi kirliliğini önlemeyi ve sürece ilişkin, tarihe kayıt bırakmayı sorumluluk sayıyor, aşağıdaki nesnel bilgileri kamuoyuyla paylaşıyoruz.

Kurucu Danışma Kurulu 19 Aralık 2019 tarihli ilk toplantıdan başlayarak kuruluşa giden süreci fiziki ve online toplantılarla hayata geçirdi. Kurul Bilgehan Oğuz, Cezmi Baskın, Eren Aysan, Hülya Nutku, Levent Üzümcü, Orhan Alkaya, Yücel Erten ve Zeynep Altıok’tan oluşmaktaydı.

Kuruluş sürecinin yönünü belirleyecek yönetmelik Eren Aysan, Orhan Alkaya ve Yücel Erten tarafından yazıldı, kurul üyelerinin mutabakatıyla Büyükşehir Belediyesi’ne sunuldu. 10 Ağustos 2020 gün 522 sayılı Meclis’te kabul edildi. Bu sürecin hafızası whatsapp ve mail kayıtlarında duruyor.

Kurucu Danışma Kurulu tarafından önerilerek Meclis’ten geçen yönetmelik genel sanat yönetmeni ataması konusunda yeni bir model önerdi ve ilan yoluyla, üç yıl için genel sanat yönetmeni olmak isteğiyle proje dosyalarını sunacak adaylara çağrı yapılmasını maddeleştirdi; Yönetmeliği kabul etmiş olan Büyükşehir Belediyesi ilana çıktı. Yücel Erten bu başvuruya katılabilmek için Danışma Kurulu’ndan istifa etti. Biri Yücel Erten olmak üzere iki isim dönemin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’e önerildi. Belediye Başkanı üç yıllık dönem için Yücel Erten’i göreve atadı.

‘Yücel Erten’le çalışılmak istenmiyordu’

Yücel Erten’in görev süresi başladıktan sonra tiyatro ile belediye yönetimi arasındaki mesafe hızla açıldı. İlk tiyatro sezonun yedince ayında Belediye Başkanı Tunç Soyer Kurucu Danışma Kurulu’nu toplantıya çağırdı. Sorun Yücel Erten’le ilişkilerin kopma noktasına gelmesi ve onunla çalışmak istenmemesiydi.  Kurul üyeleri Belediye Meclisi’nden geçen Yönetmelik’te belirlenen ’üç yıl’ süresince Yücel Erten’in görev başında kalması konusunda çaba gösterdi ve Tiyatro’nun kurucusu Tunç Soyer’in ikna olmasıyla büyük bir kriz aşıldı. Ayrıca bu toplantıda Kurucu Danışma Kurulu’nun önerisiyle Tiyatro’nun Daire Başkanlığı yerine, üst merci olan ilgili Genel Sekreter Yardımcısı’na bağlanması kararı da alındı.

Ne var ki gerilim sürece yayıldı. Kurucu Danışma Kurulu üyeleri bireysel girişimleriyle, düzenledikleri etkinliklerle, tarafları buluşturma çabalarıyla bu süreci iyileştirmeye çalıştı, Tiyatro’nun devamlılığı için elinden gelen her şeyi yaptı.

Bu süreci müteakip Kurucu Danışma Kurulu’nun mutabakatıyla hazırlanan yönetmelik üzerinde Yücel Erten tarafından  değişiklikler yapıldı, bu değişiklikler kurula resmî olarak bildirilmedi. Kurucu Danışma Kurulu’nun ortadan kaldırılması yönündeki Yücel Erten’in girişimi nezaket kurallarını dahi yok sayan bir şekilde gerçekleştirildi ve Kurucu Danışma Kurulu üyeleri bunu üçüncü kişiler üzerinden öğrendi. Üyeler uzunca bir süre açıklama bekledi. Sonunda bir üyenin belediye bürokratlarına ’Bari bir mektup gönderip bildirseydiniz’ demesiyle anlaşıldı ki üst yönetim ve kurucu Başkan Tunç Soyer de bu tasarruftan haberdar değil!

Asıl tuhaflık burada başladı:

Kurucu Danışma Kurulu’nun  mutabakatıyla 522 sayılı 2020 tarihli meclisten geçen ana yönetmelik şöyleydi:

‘Seçme süreci Genel Sanat Yönetmeninde aranması gereken şartların üç ay önceden belediye tarafından ilanen duyurulmasıyla başlar. Bu duyuruda adayların üç yıllık somut bir proje ile başvurmaları istenir. Adayların projelerinde genel anlamda üç yıllık hedefler, repertuvar perspektifleri, üç yıl içinde ihtiyaç duyacakları konuk sanatçı ve teknik eleman sayılarını somut olarak belirtmeleri istenir. Başvurulan projeler Belediye Başkanı tarafından oluşturulan bağımsız bir Uzmanlar Kurulu’nun önerisine sunulur. Genel Sanat Yönetmeni bu kurulun değerlendirmesi sonucunda belirlenen adaylar arasından Belediye Başkanınca atanır.’

Bu maddenin de ortadan kalkmasıyla gördük ki üç yılın sonunda aday olanlar arasından Başkan’a sunulacak isimleri belirleme yetkisi Tiyatro Yönetim Kurulu’na devredilmiş! Kısaca yeni Genel Sanat Yönetmeni’ni, eski Genel Sanat Yönetmeni’nin ve doğrudan atadığı üç üyenin çoğunluğu sağladığı bir kurul seçecekmiş! Eşsiz ve ‘hanedan’ çağrışımlı bu yönetmelik maddesini kabul etmemiz, elbette mümkün değildi.

2023 Aralık ayında Tunç Soyer Kurucu Danışma Kurulu’nu toplantıya çağırdı. Bu toplantıda Yücel Erten’le yeni dönemde çalışmayacağını sahih biçimde söyledi -gerekçeleri mahfuzdur. Toplantıda Kurucu Danışma Kurulu’nun daha sağlam bir statüye kavuşturulması isteği Tunç Soyer’in talebiydi.

Sonuçta biri üst biri alt seviyede iki bürokratın da bulunduğu toplantıda -Yücel Erten’in de yazıcıları arasında olduğu- ‘başlangıç’ Yönetmelik’inin esas alınması yönünde ortaklığa varıldı. Hasılı kelâm, Yücel Erten’in önlendiğini iddia ettiği ve isim vermese de çok sayıda olduğu anlaşılan ‘düşman’  larını zemmetmesine tanık olduğumuz ‘yönetmelik darbesi’ iddiası bundan ibarettir.

Kurucu Danışma Kurulu olarak bugüne kadar sessiz kalma çabamız, bilgi kirliliğine maruz kalan Tiyatro’yu temiz tutma çabasından ibarettir. Büyük ölçüde yüksek nitelikli kadrosuyla geleceğe açılacağına inandığımız İzmir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları yıpratılmak bir yana, itinayla korunmalı ve 2012 sonrası İstanbul Şehir Tiyatroları’nınki benzeri tiyatronun ruhuna aykırı yönetmeliklerden uzak durmalıdır.

Yeni Belediye Başkanı Cemil Tugay elbette yeni bir Danışma Kurulu kurmaya mezundur. Biz çok kısa bir özet yapma mecburiyetindeydik, hiçbir detaya girmedik, biraz olup biteni söyledik.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları çok yaşasın!”

Şehir Tiyatroları yönetmeni Yücel Erten’den belediye başkanı Cemil Tugay’a açık çağrı