Venedik Film Festivali 80 yaşında

Her şey, takvimler 6 Ağustos 1932, saat 21.15’te Venedik’te gösterilen Rouben Mamoulian imzalı ‘Dr. Jekyll ve Bay Hyde’ filmiyle başladı. Bu film, Venedik Film Festivali tarihinde gösterilen ilk yapımdı. Yerel gazeteden öğrenilen bilgilere göre  resmi bir ödül yoktu ancak söz seyircilere bırakılmıştı. İzleyiciler arasında yapılan bir refandurumla En iyi yönetmen Sovyet Nikolaj Ekk, en iyi film ise René Clair imzalı ‘A nous la liberté’ seçildi. İki yıl sonra ikinci festival yapıldı. İlk kez bir yarışma vardı. 19 ülke 300’ün üzerinde akredite gazeteci ile yer aldı. “Coppa Mussolini” en iyi yabancı film ve en iyi İtalyan filmi için tanıtıldı; ancak bu kez de gerçek bir jüri yoktu.

İşte böylece dünyanın en eski eski uluslararası film festivali olan Venedik Film Festivali başlamış oldu. İlk kez Bienal Başkanı Kont Giuseppe Volpi di Misurata, heykeltıraş Antonio Maraini ve Luciano De Feo’nun öncülüğünde düzenlenen festival, o günden bu güne hala devam ediyor.

Pandemi bile etkilemedi

Öyle ki tüm dünyayı etkileyen Covid19 salgını bile festivali durdurmadı. 2020’de gerçekleşen  77. Venedik Film Festivali, küresel salgına rağmen planlandığı gibi gerçekleşti. Festival 2 Eylül’de başladı, Avrupa film festivallerinden yedi sanat yönetmeni, pandemidenetkilenen küresel film endüstrisi için dayanışma göstererek sinema sanatının önemini yeniden hatırlatmak için film festivalleri topluluğunu temsil eden açılış gecesine katıldı. O akşam Tilda Swinton’a Yaşam Boyu Başarı ödülüyle evine döndü.

Seçki kalabalık: David Fincher, Sofia Coppola, Ava DuVernay, Yorgos Lanthimos…

Bu sene 80. yaşını kutlayacak festival, özel bir seçkiyle 30 Ağustos-9 Eylül 2023 tarihleri arasında Venedik adası Lido’da  gerçekleşecek. Bu yılın seçkisinde ödüllü birçok yönetmenin filmlerinin ilk gösterimlerine ev sahipliği yapacak. Festivalde David Fincher, Sofia Coppola, Ava DuVernay, Yorgos Lanthimos, Bradley Cooper ve Ryusuke Hamaguchi’nin yeni filmlerinin de bulunduğu 23 film yarışacak. Ayrıca Selman Nacar’ın ‘Tereddüt Çizgisi’ ve Nehir Tuna’nın ‘Yurt’ filmleri, festivalin Orizzonti bölümünde gösterilecek.

Damien Chazelle’in jüri başkanı olduğu festivalde Onur ödülü Wes Anderson’un

Festivalin jüri başkanlığını ‘La La Land’, ‘Babylon’ ve ‘Whiplash’ filmlerinin  yönetmeni Damien Chazelle’in üstlenecek. Oscar ödüllü Chazelle imzalı ‘La La Land’ 2016’da, ‘First Man’ ise 2018’de Venedik Film Festivali’nin açılış filmleri olmuştu. Ayrıca 80. Venedik Film Festivali, Wes Anderson’ı özel sinemacı ödülü ile onurlandıracak. Ödül, sinemaya orijinal bir katkıda bulunan bir sinemacıları onurlandırmak için veriliyor. ‘Köpek Adası’, ‘Büyük Budapeşte Oteli’, ‘Fransız Postası’ ve bu sene prömiyerini Cannes Film Festivali’nde gerçekleştiren ‘Asteroid Şehri’ filmlerine imza atan Anderson’a ödülü 1 Eylül’de takdim edilecek. Festivalde ayrıca Anderson imzalı ‘The Wonderful World of Henry Sugar’ da ilk gösterimini gerçekleştirecek. Kadrosunda Ralph Fiennes, Benedict Cumberbatch, Dev Patel, Ben Kingsley ve Richard Ayoade gibi isimlerin yer aldığı 40 dakikalık film, daha sonra Netflix yayın kataloğuna eklenecek.

Hollywood grevi festivali etkilemedi

Sinema sektörü devam eden Oyuncular ve Yazarlar Birliği grevinin etkisiyle ertlenen yapımları konuşsa da Venedik Film Festivali bu durumdan çok da etkilenmedi. Festival başkanı Roberto Cicutto ve sanat yönetmeni Alberto Barbera tarafından duyurulan seçki Oyuncular Birliği grevinden çok da etkilenmemişe benziyor. Grev, oyuncuların etkinlik ve gösterimlere katılmasını yasaklasa da ünlü oyuncu ve yönetmenlerin filmleri festival programına alındı. Matteo Garrone, Michael Mann, Pablo Larrain, Stephane Brize ve Lucy Besson’un filmleri yarışmada yerlerini alacak. Tek değişiklik, Luca Guadagnino’nun, başrolü Zendaya’ya emanet ettiği ‘Challengers’ cephesinden geldi. Yapım, Oyuncular Birliği grevi nedeniyle festivalden çekildi. Festival, ana yarışma kategorisinde de yarışacak Edoardo De Angelis imzalı ‘Comandante’ ile açılacak.

Bu senenin seçkisinde ayrıca iki Türk yapımı da yer alıyor. Selman Nacar’ın ikinci uzun metrajlı filmi ‘Tereddüt Çizgisi’ ve Nehir Tuna’ın ilk uzun metraj filmi ‘Yurt’  festivalin Orizzonti bölümünde yarışacak.

Türkiye sinemasının Venedik macerası

Türk yönetmenler ve oyuncular Venedik Film Festivali’ne yabancı değil. Yılmaz Arslan, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Ömer Kavur, Kaan Müjdeci, Reha Erdem, Senem Tüzen… Türkiye’den birçok yönetmen Venedik’te filmlerini gösterdi, kimisi festivalden ödülle dönmek için yarıştı.

1991’de Ömer Kavur’un en başarılı yapımlarından kabul edilen ‘Anayurt Oteli’ Venedik Film Festivali’nde de gösterilmiş, film ayrıca festivalin 44. senesinde Ana Yarışma (FIPRESCI ödülü) ödülünü kazanmıştı. Ödül kazanmış olsa da Türkiye’den festivale giden ilk film bu değildi. İki sene önce 42. Venedik Film Festivali’nde festivalin ana yarışma bölümüne seçilen ilk Türk filmi ‘Bekçi’ vardı. Ali Özgentürk imzalı filmde Müjdat Gezen, Murtaza rolüyle yer alıyordu.

47. Venedik Film Festivali Ana Yarışma’da yer alan Yusuf Kurçenli imzalı ‘Karartma Geceleri’, Kavur’un ikinci Venedik macerası 1991 yapımı ‘Gizli Yüz’ ve 1997 tarihli Zeki Demirkubuz filmi ‘Masumiyet’ ile 90’lı yılları kapattı Türk yönetmenler.

Takvimler 2005’i gösterdiğinde Erden Kıral’ın ‘Yolda’ filmi 62. Venedik Film Festivali’nde gösterildi. 2008 yılında ise Türkiye’den iki yapım Venedik’teydi. Semih Kaplanoğlu imzalı ‘Süt’ ve Selim Evci’nin ‘İki Çizgi’si. 2010’da ‘Çoğunluk’ filmiyle Venedik’e giden Seren Yüce ise 67. Venedik Film Festivali’nde Geleceğin Aslanı ödülünü alarak Türkiye’ye döndü.

2012 yine Türkiye’nin çifte yapımla festival yolunu tuttuğu sene oldu. 69. Venedik Film Festivali’nde Yeşim Ustaoğlu’nun yönettiği ‘Araf’ ve Ali Aydın imzalı ‘Küf’ oldu. Aydın ayrıca Geleceğin Aslanı ödülüyle dönen ikinci yönetmen olarak da adını tarihe yazdırdı. Bir sonraki yıl Deniz Akçay Katıksız ‘Köksüz’ filmiyle Venedik’in konuğu olmuştu.

Derviş Zaim’in yeni filmi ‘Çamur’u ise dünyanın en eski ve en saygın film festivallerinden biri olarak kabul edilen Venedik Film Festivali’nin, ‘Akıntıya Karşı’ (Controcorrente) adlı bölümünde, en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi erkek oyuncu ve en iyi kadın oyuncu ödüllerini kazanmak için yarıştı. ‘Çamur’, Ömer Kavur’un Gizli Yüz adlı filminden on iki yıl sonra Venedik Film Festivali’nin yarışmalı bölümüne seçilen ilk Türk filmi olmuştu.

Yönetmen Kaan Müjdeci ise ilk uzun metraj filmi ‘Sivas’ ile katıldığı 71. Venedik Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü’nü aldı. 72.’si düzenlenen Venedik Film Festivali’nde Türk yönetmen Emin Alper’in filmi ‘Abluka’ Jüri Özel Ödülü’nü aldı. . 73. Venedik Film Festivali’nde ise Reha Erdem’in başrollerinde Ecem Uzun ve Berke Karaer’in yer aldığı ‘Koca Dünya’ filmi de Orizzonti (Yeni Ufuklar) bölümünde gösterildi.

2020’de gerçekleşen 77. Venedik Film Festivali’nde ise prömiyerini festivalde gerçekleştiren  Azra Deniz Okyay’ın ‘Hayaletler’ filmi, İtalyan Film Eleştirmenleri Birliği (SNCCI) tarafından düzenlenen Uluslararası Eleştirmenler Haftası bölümünde en iyi film seçilerek Büyük Ödül’ün sahibi oldu.

Türk yönetmenler jüride de yer aldı

Türk yönetmenler jüri olarak da festivalde görev aldı. Yeşim Ustaoğlu 2002, Ferzan Özpetek de 2007 yıllarında ana jüride yer alırken takvimler 2015’i gösterirken bir kez daha Venedik Film Festivali ana jürisinde tanıdık bir isim vardı. Oscar ödülü olan yönetmen Alfonso Cuaron’ın jüri başkanlığını üstlendiği 72. Venedik Film Festivali jürilerinden biri de Nuri Bilge Ceylan’dı.  Aynı yıl Senem Tüzen’in ‘Ana Yurdu’ isimli filmi de prömiyerini Venedik’te gerçekleştirdi.

Altın Aslan için 23 film yarışacak

Bu senenin öne çıkan yapımları arasında büyük ödül kimin olacak öğrenmek için geri sayımı başlatabiliriz. 80. Venedik Film Festivali’nin Altın Aslan için yarışacak filmler ise şöyle:

ANA YARIŞMA

‘Evil Does Not Exist’-Ryusuke Hamaguchi
‘Comandante ‘- Edoardo De Angelis
‘The Promised Land’ Nikolaj Arcel
‘Dogman’- Luc Besson
‘Le Bête’- Bertrand Bonello
‘Hors-Saison’- Stéphane Brizé
‘Enea’ Pietro Castellitto
‘Maestro’- Bradley Cooper
‘Priscilla’- Sofia Coppola
‘Finally Dawn’- Saverio Costanzo
‘Lubo’- Giorgio Diritti
‘Origin’- Ava DuVernay
‘The Killer’- David Fincher
‘Memory’- Michel Franco
‘Io Capitano’- Matteo Garrone
‘Poor Things’- Yorgos Lanthimos
‘El Conde’- Pablo Larrain
‘Ferrari’- Michael Mann
‘Adagio’- Stefano Sollima
‘Woman Of’- Malgorzata Szumowska, Michal Englert
‘Holly’- Fien Troch
‘Die Theorie Von Allem’- Timm Kroger
‘The Green Border’ -Agnieszka Holland

Venedik Bienali Türkiye pavyonu küratörü Esra Sarıgedik Öktem istifa etti