Yapay zeka Sam bebeğin dilini 61 saatte çözdü: Noam Chomsky yanılıyor olabilir

Bilimin en büyük iddialarından biri bilincin nasıl oluştuğunu anlamak, zihnin nasıl çalıştığını keşfetmek. Bu büyük hedefin bir parçası da insanların dili ne şekilde öğrendiğini çözmek.

Bu konuda birbiriyle çarpışan başlıca iki teori var.

ABD’li dilbilimci, felsefeci, bilişsel bilimci, politik aktivist Noam Chomsky’ye göre insanların dil öğrenme kapasitesi doğuştan gelir. Chomsky’nin ‘Evrensel Dilbilgisi’ adlı görüşü tüm insan dillerinin ortak bir yapısı olduğunu ve herkesin beyninde bununla, bu bilgi ya da beceriyle doğduğunu iddia eder. Çocuklar bu yapıyı anlama ve benimseme konusunda doğal bir yeteneğe sahiptir.

Davranışçı görüş ise dil becerisinin doğuştan gelmediğini, pekiştirme ve taklit yoluyla “sıfırdan” öğrenildiğini öne sürer, bu haliyle de Chomsky’nin ‘Evrensel Dilbilgisi’ görüşüyle çelişir.

Chomsky’yi ‘ofsayta düşüren’ araştırma

Science dergisinde 1 Şubat’ta yayımlanan bir makaleden davranışçı görüşü destekleyerek Noam Chomsky’yi “ofsayta düşüren” sonuçlar çıktı.

Yapay zeka tek bir bebeğin gözünden dünyayı görerek dil öğrendi. Bu kazanımla oluşturulan yapay sinir ağı kendi kendini eğitti, dilini geliştirdi. Yani “insan olmayan” bir varlık da pekiştirme ve taklit yoluyla dil öğrendi.

New York Üniversitesi’nden Wai Keen Vong ve meslektaşları Sam adlı altı aylık bir erkek bebeğin taktığı kaska monte edilmiş kamerayla toplam 61 saat kayıt yaptı. Tek seferde alınmadı bu kayıt. Sam kameralı kaskı altı aylıktan iki yaşına kadar haftada iki kez birer saat taktı. Sam’in hayatın olağan akışında hangi kelimeleri hangi görüntülerle eşleştirdiği kaydedildi. Burada yaklaşık 250 bin kelime ve görüntü eşleşmesi vardı.

Araştırmacılar beyin yapısından esinle oluşturulan yapay sinir ağını Sam’in gözünden ses ve karelerle eğitti önce, sonra da yapay zeka başka bağlantılarla dilini geliştirdi.

Yapay zekayı test etmek için araştırmacılar çocukların dil yeteneğini değerlendirmek için de kullanılan bir test modelden bir kelimeyi dört aday görüntüden biriyle eşleştirmesini istedi. Model nesneyi yüzde 62 oranında başarıyla bildi. Rastgele cevap verseydi oran yüzde 25’te kalacaktı.

Profesör Cem Say: Çok heyecan verici

Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Cem Say araştırmayı sosyal medya hesabından “müthiş” yorumuyla paylaştı.

Say araştırmanın ChatGpt’den farkını Halk Tv’den Işın Eliçin’e şöyle anlattı: ChatGpt bir sürü şeyi öğrenebiliyor, dili harika biliyor gibi görünüyor ama ona bütün interneti çok pahalı bir süreçte aylarca göstere göstere ezberletiyorlar. Burada ise sadece bir insanın gözünden kendi sensöründen aldığı veriyle dil denen şeyi, bir şeylerin anlamlarının ne olduğunu nasıl öğrendiğine dair teorimizi test etmiş oluyoruz. Bu araştırma davranışçı görüşü destekliyor, Noam Chomsky’yi yanlışlıyor.”

Cem Say’ın bu araştırmayı neden önemi ve heyecan verici bulduğu ise verdiği örnekte saklı: “Biz istesek bir bebek robot yapar, onu bir ailenin yanında büyütüp 10 yaşına getirebiliriz. 10 yaşında bir çocuk dili nasıl kullanıyorsa  o da benzer bir performans gösterebilir. O hedefe doğru ilerliyoruz.”

Ölümden sonra tasarım var mı? Yapay zekayla evet!