Dünyada ilk: Genetiğiyle oynanmış inek ‘insülin sütü’ veriyor

Brezilya’daki bilim insanları sütünde insan insülini için gerekli proteinleri taşıyan genetiği değiştirilmiş bir inek yarattı. Deneyin ardındaki bilim insanları, bu şekilde daha fazla inek üreterek dünyadaki insülin tedariki sorununu çözebileceklerini umuyor.

Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi’nde hayvanbilimci olarak çalışan ve araştırmanın lideri olan Matt Wheeler “Doğa ana meme bezini oldukça verimli bir şekilde protein üretebilecek fabrika gibi tasarlamış. Dünya genelinde yüz milyonlarca insana yardımcı olabilecek insülini üretmek için bu sistemden faydalanabiliriz” diyor. Peki Wheeler ve meslektaşları tam olarak ne yaptı?

Biotechnology Journal’da yayınlanan çalışmaya göre 10 inek embriyosunun genetik materyalini içeren hücrenin merkezindeki çekirdeğe proinsülin yani insülin hormonunun öncüsü olan protein kodlandı. Böylelikle inekte olmayan bir proteini embriyolara aşlayarak genetiğiyle oynanmış bir inek elde edildi. Bu değiştirilmiş embriyolar daha sonra normal ineklerin rahimlerine yerleştirildi. İneklerden biri genetiğiyle oynanmış buzağı doğurdu.

İnek olgunluğa ulaştığında hamile kalmasını sağlamak bilim insanları için tam bir mücadele olmuş. Ama ekip hormon takviyesinden faydalanarak ineğin süt vermesini sağladı. Hamile kalsa vereceği sütün çok daha küçük bir miktarıydı ama süt insan proinsülini ve şaşırtıcı bir şekilde insülini içeriyordu. Halbuki bilim insanlarının amacı hayvandaki proinsülini alıp saflaştırarak insülin haline getirmekti. Ama inek kendi başına insülini işleyebilmişti. Ayrıca inek proinsülinin üç katı kadar üretiyordu.

Araştırmacılar genetik mühendisliği teknolojisini sadece hayvanın meme dokusunda kullanmış, yani ineğin başka hiçbir yerine bu protein enjekte edilmemiş.

Bu arada 1978 yılında ilk insan insülini, genetiği değiştirilmiş E. coli bakterilerinden elde edilen proteinlerle üretilmişti. Bakteri yerine maya kullanılan benzer süreçler bugüne kadar tıbbi amaçlı insülinin ana kaynağı oldu. Burada ilk olarak şey, insan insülinin ilk kez genetiği değiştirilmiş bir inekten elde edilmesi.

1 gram insülinde ihtiyaç duyulan birimden 28 bini aşkın adet var

İnsülin ve proinsülinin kullanılabilmesi için önce özütlenip saflaştırılmaları gerekiyor. Bunu her türlü başarabileceklerini varsayan Wheeler, her ineğin bir litrelik süt başına bir gram insülin üretebileceğini ki bunun da çok fazla insülin anlamına geldiğini belirtiyor.

Normal birim insülin miktarı 0.0347 miligram. Yani her bir gram 28 bin 818 birimlik insülin anlamına geliyor. Wheeler, “Ki bu sadece bir litre için geçerli. Siyah alacalar günde 50 litre süt üretebiliyor. Hesabını yapmak size kalmış” diyor.

Araştırmacıların şimdiki hedefi ineği bir kez daha klonlamak. Böyle böyle genetiğiyle oynanmış bir inek sürüsü oluşturmayı amaçlıyorlar. Bu sayede bir gün dünya genelinde diyabet hastası milyonlarca insanın insüline kolayca ulaşabilmesini amaçlıyorlar.

Şimdilik hayalleri uzak bir ihtimal gibi görünebilir ama Wheeler iyimserliğini koruyor: “Küçük bir Illinois ya da Wisconsin mandırasına eşdeğer 100 inekten oluşan bir sürünün ülkenin tüm insülin ihtiyacını karşılayacağı bir gelecek görüyorum. Daha büyük bir sürü olsa? O zaman da bir yıl içinde tüm dünyanın ihtiyacını karşılayabiliriz.”

Araştırma: Çocuğunuzun uyku sorunu genetik olabilir