Tam 4.000 yıllık: Britanya’daki en eski vebanın izine rastlandı

Britanya’nın Charterhouse Warren ve Cumbrian bölgelerinde yeni bir keşif yapıldı. Buradaki gömü alanlarında bulunan antik insanların dişlerinde veba hastalığına yol açan Yersinia pestis bakterisine rastlandı. Bulgular vebanın, erken bronz çağında Avrasya’yı kasıp kavuran ve ülkenin belgelenen ilk veba vakalarından olan M.S. 541’deki Jüstinyen Vebası’ndan binlerce yıl önce Britanya’ya yayıldığını gösteriyor.

Antik salgının kanıtı, Swali ve meslektaşlarının iki gömü alanındaki 34 iskeletten aldıkları diş etlerinin DNA taramasıyla ortaya çıktı. Cumbrian’daki anıtta gömülü 35-45 yaşlarındaki bir kadın ile Charhouse Warren’da gömülü 10-12 yaşlarındaki iki çocuktan alınan örneklerde veba bakterisine rastlandı.

DNA dış etkenlere maruz kaldığında hızla bozulabildiğinden gömü alanlarındaki diğer kişilerde de veba bakterisi varsa bile yapılan testlerde bu tespit edilemedi. Alanlarda yapılan radyokarbon ölçümleri, üç kişinin aşağı yukarı aynı zamanda, yaklaşık 4.000 yıl önce yaşadığını ortaya koydu.

Daha önceki çalışmalarda Avrasya’da 5.000 ila 2.500 yıl önce veba vakaları görüldüğü bildirilmişti ancak bu çalışmaya kadar Britanya’nın en eski veba vakaları yukarıda da bahsettiğimiz üzere Jüstinyen Vebası’ydı.

Britanya’ya 4.000 yıl önce ulaşan hastalığın vebanın ateş, baş ağrısı, halsizlik ve zatürreye neden olan pnömonik formu olduğu düşünülüyor. Avrupa’da belgelenmiş vakalara göre pnömonik veba, tek bir avcı ya da çobandan günler içinde topluluğun tamamına yayılabiliyordu.

En az 40 kişinin kalıntılarının atıldığı Charterhouse Warren alanındaki kuyu, 1972. Fotoğraf: Tony Audsley

Charterhouse Warren bölgesinde en az 40 erkek, kadın ve çocuğun parçalara ayrılarak doğal bir kuyuya gömüldüğü de görüldü. Nature Communications’da yayımlanan çalışmanın yazarlarından Oxford Üniversitesi’nde arkeolog olan Prof. Rick Schulting, bu gömü alanında neler yaşandığının belirsiz olduğunu söyleyerek, “Erken bronz çağı Britanya’sında şiddete dair izlere çok nadir rastlanır ve daha önce bu ölçekte bir şeye rastlanmamıştı” diye belirtti. Schulting, cesetlerin parçalanmasıyla veba arasında bir bağlantı olup olmadığını bilmediklerini söyledi.

700 yıl önceki salgının etkileri hâlâ sürüyor