İşte Trump yönetimi: Sağlık sigortasında Mehmet Öz, eğitimde WWE patronu, ticarette iş insanı

Beyaz Saray’ın yeni döneminde sahneye çıkacak Donald Trump yönetiminde öne çıkarmayı istediği kişileri belirlemeyi sürdürüyor. Bu kez belirlediği isimlerden biri bize çok yakın: Mehmet Öz. Amerikalıların sağlık hizmetlerini denetlemekten sorumlu Centers for Medicare & Medicaid Services’in başına doktor Mehmet Öz gelecek. Öbür tarafta eğitime profesyonel güreş şirketi WWE’nin yöneticilerinden Linda McMohan ve ticaret bakanlığına Elon Musk’ın da gönlünü yapacak şekilde iş insanı Howard Lutnick geldi.

Öz nasıl bir kuruma aday gösterildi?

Trump salı günkü açıklamasında “Amerika sağlık kriziyle karşı karşıya. Amerika’yı Yeniden Sağlıklı Kılmak için Öz’den daha nitelikli ve yetenekli bir hekim olmayabilir. Kalp cerrahı olan Öz, Robert F. Kennedy Jr. ile yakın işbirliği içinde çalışarak endüstriyel hastalık kompleksiyle ve bunun yarattığı tüm korkunç kronik hastalıklarla mücadele edecek” dedi.

Öz’ün kurumun başına resmen gelebilmesi için gelecek yıl Senato’nun onayını alması gerekecek. Sağlık Bakanlığı çatısı altında bulunan kurumun altı bini aşkın çalışanı var. Zaten Sağlık Bakanlığı’nın başına da Kennedy’nin getirilmesi amaçlanıyor. Öz’ün aday gösterildiği kurum 130 milyonu aşkın Amerikalının sağlık planının şekillendirilmesinde büyük rol oynuyor.

Öz’ün aday gösterildiği kurum federal hükümetin en büyük ve siyasi açıdan en hassas programlarında güçlü etkiye sahip. Hastane, doktor, sigortacı ve ilaç politikalarının temelini oluşturan ödeme ve politikalarla ilgili yüksek riskli kararlar alabilen kurumun elinden her yıl yaklaşık 1,5 trilyon dolar geçiyor, ki bu da federal hükümetin yıllık harcamalarının yüzde 14’ü demek.

Öz sosyal medyadan yaptığı paylaşımda adaylıktan gurur duyduğunu ve kendisini bir arkadaş olarak gören Kennedy’nin altında hizmet etmeyi dört gözle beklediğini söyledi. Kennedy’nin şu an kirada oturduğu ev de Trump’ın Mar-a-Laga malikanesinin yakınında ve Öz’e ait. Bu arada Öz Trump’ın ilk döneminde Spot, Fitness ve Beslenme Konseyi’nde çalışmıştı.

Trump iki yıl önce Pensilvanya’daki Senato yarışında Öz’ü desteklemiş ve epey rekabetçi geçen ön seçimi kazanan Öz olmuştu. Ne var ki Senato yarışını Demokrat John Fetterman kazandı. Ama zaten Pensilvanya’da çok vakit geçirmemesi nedeniyle Öz kazanma ihtimali zayıf bir aday olarak görülüyordu.

Öz’ü nasıl biliriz?

Televizyonda yayınlanan “The Dr. Oz Show” programını sunmasıyla Amerika’da ünlenen Öz, Trump’ın açıklamasında da belirttiği üzere Emmy’de gündüz kuşağından dokuz ödül aldı. Trump 2016’da başkanlığa adayken Öz’ün programına katılmıştı.

Öz 2015 yılında Columbia Üniversitesi’nde başkan yardımcılığı yaptığı dönemde eleştirilerin odağındaydı. Sağlık uzmanları Öz’ü “kişisel çıkarları için hastaları sahte tedavilere teşvik etmek”le suçlamıştı. Öz de kendisini hastalıklara farklı bakış açıları sunduğunu söyleyerek savunmuştu.

Öz bu arada Kennedy’nin otizmle ilişkilendirdiği kızamık aşıları başta olmak üzere aşının önemli olduğunu savunuyor. Ancak insanların aşı olmaya zorlanmasına karşı olduğunu da söylüyor. Journal of Communication dergisinde 2022 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre Öz’ün kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşısını desteklemesi sayesinde programı izleyen kişilerin aşılara dair doğru bilgi sahibi olma oranının arttığı görülmüş.

Öz’ün başına getirilmesi amaçlanan kurumun bazı kilit sorunları var. Bunlardan birkaçı insanların sigorta almasını kolaylaştıran devlet sübvansiyonlarının uzatılması, düşük gelirli Amerikalılara sağlık yardımı yapılması ve ilaç şirketleriyle sağlık sigortası kapsamında ilaç fiyatlarını müzakere etmek.

Öz geçmişte Amerikalıların sağlık sigortasında özel sigortaların rol oynamasını desteklemişti. Dört yıl önce Forbes için kaleme aldığı bir yazısında sigortasız Amerikalılara Medicare Advantage programıyla sigorta yapılmasını önermişti. Ayrıca hastane ve doktorların verdikleri hizmet kadar para aldığı geleneksel modele eleştirel yaklaşmıştı.

İki yıl önceki Senato yarışında vaatleri arasında “yaşlıların ilaçları daha pahalıya almasına neden olan sağlık politikalarını kaldırmaya çalışacağı” vardı.

Eğitimdeki McMohan kim?

Trump’ın ilk döneminde Küçük İşletmeler İdaresi’nin başında bulunan profesyonel güreş şirketi WWE’nin eski yöneticilerinden Linda McMohan da Eğitim Bakanlığı’nın başına getirildi. Trump’ın yakın arkadaşı olan ve uzun zamandır onun siyasi kariyerini destekleyen McMahon 2016’daki zaferine giden yolda başkanın ilk bağışçıları arasında yerini aldı. Ağustos ayından beri de Trump’ın potansiyel adaylarını inceleyen geçiş ekibinin başında yer alan isimlerden biri.

76 yaşındaki McMahon’un 2009’da Connecticut Eğitim Kurulu’nun başında görev yapmak dışında ne öğretmenlik geçmişi ne de eğitim politikasına yön verecek tecrübesi var. Ama zaten Trump’ın gereksiz olduğunu düşündüğü Eğitim Bakanlığı’nı kaldırması beklendiği için başına getirdiği kişinin tecrübesine önem vermediği düşünülüyor. Trump kararını açıklarken “Eğitim işini eyaletlere devredeceğiz ve Linda da bu çabamıza öncülük edecek” sözlerini söylemesi de bunun bir göstergesi.

Yine de ABD’deki eğitim kurumları şu anda bütçe açıklarıyla karşı karşıya, birçok öğrenci pandemi sırasında okula gidemediği için matematik gibi zaten zorlu derslerde tam bir temel oluşturamadı. İşte bu görevi tam da böyle bir ortamda McMohan devralacak.

Trump kararını açıklarken “Eğitim işini eyaletlere devredeceğiz ve Linda da bu çabamıza öncülük edecek” dedi.

Trump’ın ilk döneminde kavgayla görevini bırakmayan nadir isimlerden biri McMahon. İlk dönemde istifasının sebebi de Trump’ın 2020 seçimlerindeki kampanyasına destek verme çabasıydı.

Ticarette Elon Musk’ı hoş tutma hamlesi

Aslında Wall Street yatırımcısı Howard Lutnick’in ismi gündeme gelene kadar Ticaret Bakanlığı için konuşulan kişilerin başında McMohan vardı. Lutnick seçim kampanyasında Trump’ın kampanyasına bağış yapmıştı. Lutnick’in ismi de zaten ticarette değil Hazine Bakanlığı’nda geçiyordu normalde. Amerikan gazetesi Wall Street Journal’a göre Musk özellikle Wall Street’in favori fon yöneticisi Scott Bessent’n yerine BGC Group’un başkanı Howard Lutnick’in hazine bakanı seçilmesini istiyor. Bunun için sosyal medyadaki bir paylaşımında “Bessent tahmin edilebilir bir seçim. Oysa Lutnick gerçekten değişim getirebilecek biri. İşleri her zaman olduğu gibi yürütmek Amerika’yı iflasa sürükler” dedi. Trump ciddi ciddi Lutnick’i düşünmüş olsa da Bessent’i destekleyenler ağır basmış gibi görünüyor.

Trump dünkü açıklamasında yatırım şirketi Cantor Fitgerald’ın başkanı olan Lutnick’in Ticaret Bakanlığı’nın başına gelmesinin yanı sıra ABD’nin Ticaret Temsilciliği Ofisi’nden de “doğrudan sorumlu” olacağını söyledi. Senato’nun onayını alırsa Lutnick ABD’nin ticaret ortaklarına kapsamlı gümrük vergileri getirilmesinde merkezi rol üstlenecek. Özellikle Trump ve Biden döneminde bu bakanlığın önemi arttı. ABD’nin Çin’e ihraç ettiği teknolojilere getirilen kısıtlamaların büyük çoğunluğundan bu bakanlık sorumlu. Trump’ın vaatlerinden biri Çin’den ithal edilen mallara yüzde 60 gümrük vergisi getirilmesi.

Dünyaca ünlü doktor Mehmet Öz, Hatay’da