100 yıllık Galatasaray – Beşiktaş derbisinin alfabesi: Çıt’ın ‘Ç’si, Fevzi’nin ıskasının ‘F’si

Bundan tam 100 yıl önce Taksim Stadı’nda başlayan Galatasaray-Beşiktaş rekabetinde bu akşam yeni bir sayfa açılacak. İki takım arasında bugüne dek 356 maç oynandı. Derbi tarihinden ilginç olayları alfabetik bir seçkiyle 10 Haber okurları için bir araya getirdik.

(A) Ali Çoban: 100 yıllık Galatasaray – Beşiktaş rekabetinde iki takım formasıyla da fileleri havalandıran dört oyuncu var. Bunu ilk başaran 16.09.1979’da Beşiktaş’ta oynarken Galatasaray’a, 8 Ağustos 1981’de Galatasaray’da top koştururken Beşiktaş’a gol atan Ali Çoban. Bu oyuncunun yanında Türk vatandaşı olduktan sonra Mirsad Güneş adını alan Mirsad Kovacevic, Saffet Sancaklı ve Adrian Ilie derbilerde iki takımla da gol sevinci yaşadı.

(B) Bahri Altıntabak: 1959’da başlayan Milli Lig’in ilk sezonunda Galatasaray ile Beşiktaş farklı gruplardaydılar, karşılaşmadılar. Ertesi sezon iki müsabaka da Beşiktaş’ın 1-0 üstünlüğüyle bitti. Galatasaray ligde Beşiktaş’a ilk golünü 1960-1961 sezonunda attı. 1 Ocak 1961’de sarı-kırmızılı takımın 1-0 kazandığı mücadelede topu ağlarla buluşturan isim Bahri Altıntabak’tı.

(C) Commerzbank Arena: Galatasaray – Beşiktaş derbisinin heyecanı 2006’da sınırlarımızın dışına taşıdı. İki takım ilk kez düzenlenen Süper Kupa’yı kazanabilmek için Almanya’nın Frankfurt şehrindeki Commerzbank Arena’da kozlarını paylaştı. Beşiktaş Nobre’nin golüyle mücadeleden gülerek ayrıldı.

(Ç) Çıt çıkmadı: Galatasaray ile Beşiktaş’ın 2007-2008 sezonunun ilk yarısında Ali Sami Yen Stadı’nda karşı karşıya geldikleri derbi tarihe geçti. Galatasaray’ın bir önceki sezondan kalan beş maçlık cezası nedeniyle seyircisiz oynatılan karşılaşma iki takımın buluşmalarında bir ilk oldu. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle iki ekip biri RAMS Park diğeri de Tüpraş Stadı’nda olmak üzere iki mücadeleyi de taraftarsız oynadı.

D) Direğe atılan kafa: 4 Ağustos 1995’te Galatasaray ile Beşiktaş’ı karşı karşıya getiren maçta sahalarımızda ender görülen bir olay yaşandı. Mücadelenin 26.dakikasında Beşiktaşlı Sergen Yalçın’ın kullandığı serbest atışta Galatasaray kalecisi Mehmet Duymazer üzerine gelen topu tutmaya hazırlanıyordu ancak meşin yuvarlak ellerinin arasından kayarak ağlara gitti. Genç kaleci adeta şoka girdi ve üzüntüden kale direğine kafa attı. Beşiktaş maçı 3-0 kazanırken Galatasaray Teknik Direktörü Graeme Souness Mehmet’i 29.dakikada oyundan aldı.

(E) En erken derbi: Süper Lig’de 2012-2013 sezonunun ikinci haftasında BJK İnönü Stadı’nda oynanan ve 3-3 sona eren Beşiktaş-Galatasaray maçı aynı zamanda lig tarihinin en erken derbisi olarak kayıtlara geçti. 1959 yılında başlayan ligde daha önce “Üç büyükler” arasındaki en erken derbi, 1981-1982 sezonunun üçüncü haftasında yine Beşiktaş ile Galatasaray arasında yapılmıştı.

(F) Fevzi’nin ıskası: 1999-2000 sezonunda Galatasaray ile Beşiktaş şampiyonluk için çekişiyordu. 14 Nisan’da İnönü Stadı’nda oynanan derbi zirve yarışı açısından büyük önem taşıyordu. Kazanmaya daha çok ihtiyacı olan Beşiktaş son bölüme 1-0 önde girdi. Ancak 80.dakikada işler değişti. Siyah-beyazlı takımdan Halilagic kalecisi Fevzi’ye doğru hiç de sert olmayan bir pas gönderdi. Beşiktaş’ın file bekçisi bu kolay pası ayağının altından kaçırınca meşin yuvarlak ağlara gitti. Önce kaleci Fevzi’nin ardından tribündeki eşinin adeta şok yaşadığı görüntüler hafızlara kazındı. 1-1 biten mücadeledeki bu olay bir belgesele dahi konu oldu.

(G) Gündüz Kılıç: İki takım arasındaki rekabette bir maçta en çok gol atan futbolcu, sarı-kırmızılıların efsanelerinden Gündüz Kılıç. Galatasaraylı futbolcu 30 Haziran 1940’ta Şeref Stadı’nda yapılan ve sarı-kırmızılı takımın 9-2 kazandığı karşılaşmada fileleri beş kez havalandırdı. Galatasaray’a teknik direktör olarak uzun yıllar hizmet eden Gündüz Kılıç 1971-1972 sezonunda ise Beşiktaş’ı çalıştırdı.

(H) Hakkı Yeten: Galatasaray-Beşiktaş derbilerinde en çok gol atan futbolcu Beşiktaş’ın unutulmaz isimlerinden Hakkı Yeten. 61 maçta 29 kez fileleri havalandıran Yeten 17 yıl formasını terlettiği Beşiktaş’ta teknik direktörlük yaptı, ayrıca başkanlık koltuğunda da oturdu.

(I) Icardi: İki takımın mevcut kadrolarında Galatasaray-Beşiktaş derbilerinde en çok gol atan futbolcu sarı-kırmızılı takımın yıldızlarından Icardi. 2022’den bu yana Galatasaray’da oynayan Arjantinli forvet, Beşiktaş’a tamamı ligde olmak üzere beş gol attı.

(İ) İstanbul Profesyonel Ligi: Galatasaray ile Beşiktaş’ın ülkemizde futbolun profesyonelliğe geçişi sonrası ilk karşılaşması 1952’de kurulan İstanbul Profesyonel Ligi’nde oldu. 30 Mart 1952’deki mücadele golsüz eşitlikle sona erdi.

(J) Jübile maçları: İki ezeli rakip artık tarihe karışan jübile maçları için de sahaya çıktı. Galatasaray’ın unutulmaz oyuncularından Uğur Köken 30 Ağustos 1973’teki Galatasaray – Beşiktaş karşılaşmasıyla futbola veda etti. Beşiktaş’ın unutulmaz file bekçisi Sabri Dino ise 13 Ağustos 1975’teki derbiyle futbol yaşantısını noktaladı. 1990’daki vefatıyla sevenlerini hüzne boğan Dino kariyerinin başlarında Galatasaray’ın genç takımında oynamıştı.

(K) Kuszmann: 65 yıl önce başlayan ligimizde Galatasaray-Beşiktaş karşılaşmalarında oynayan ilk yabancı Janos Kuzsmann oldu. 1966-1967 sezonunda siyah-beyazlı takımda forma giyen Macar oyuncu ligin ikinci yarısındaki derbide sahne aldı. Kuzsmann 1968-1969 sezonunda Beşiktaş’ta bir kez daha forma giydi, 1969-1970 sezonunda ise 2.Lig takımı Boluspor’da oynadı.

L (Leblebi Mehmet): Gerçek adı Mehmet Salim Pınar olan Mehmet Leblebi, küçük cüssesi nedeniyle kendisine takılan ‘Leblebi’ lakabını soyadı olarak aldı. Futbol sahalarında ‘Leblebi Mehmet’ olarak ün yaptı. Cumhuriyetin ilk yıllarının en önemli golcülerindendi. Milli Takımın da değişmez ismi olan bu sembol oyuncu, 31 Temmuz 1925’te Galatasaray’ın Beşiktaş’a ilk golünü attı. Sarı-kırmızılı takım müsabakayı 6-1 kazandı.

(M) Mustafa Hekimoğlu: Derbi tarihinde son golü atan futbolcu Mustafa Hekimoğlu. Beşiktaş’ın genç yıldızı 3 Ağustos 2024’te siyah-beyazlıların 5-0 kazandığı Süper Kupa randevusunda skoru ilan eden golü kaydetti.

(N) Nazmi Bilge: 1959’da başlayan ligimizde Galatasaray’a ilk gol atan Beşiktaşlı 2 Aralık 1959’da oynanan ve siyah-beyazlıların 1-0 kazandığı maçta ağları havalandıran Nazmi Bilge oldu. Bu futbolcu Beşiktaş’ın lig tarihindeki ilk golünün de sahibi.

(O) Okan Buruk: Derbide sahaya Galatasaray’ın başında çıkacak olan teknik direktör Okan Buruk futbolculuk kariyerinde iki takımın da formasını giydi. Altyapısından yetiştiği Galatasaray’da 1991-2001 arası oynayan Buruk daha sonra üç sezon İtalya’nın Inter takımında top koşturdu. Türkiye’ye döndükten sonra iki sezon Beşiktaş’ta oynayan Okan Buruk siyah-beyazlıların ardından yeniden Galatasaray’a dönerek iki yıl daha sarı-kırmızılı formayı taşıdı.

(Ö) Özhan Canaydın: 4 Nisan 2004 tarihinde Atatürk Olimpiyat Stadı’nın ev sahipliği yaptığı derbinin ilk yarısı 1-0 Galatasaray’ın üstünlüğüyle tamamlandı. Beşiktaş ikinci 45 dakikada bulduğu iki penaltı golüyle mücadeleyi 2-1 kazandı. Galatasaray Başkanı Özhan Canaydın karşılaşmanın ardından hakem Ali Aydın’ın verdiği penaltı kararlarıyla ilgili zehir zemberek açıklamalar yaptı. Canaydın hakem Aydın’ın düdüğünü asması gerektiğini söyledi. Ali Aydın da olaydan kısa süre sonra hakemliği bıraktı. Özhan Canaydın yıllar sonra katıldığı bir televizyon programında “Ali Aydın hakkında kullandığım beyandan dolayı hep üzüntü duydum. Ben sonra kendi kendime bunu nasıl söyledim diye özeleştiri yaptım” dedi.

P (Poşet) : Günümüzde futbolcular maçlara ellerinde içi bolca elektronik aygıtla dolu çantalar, kulaklarında dev kulaklıklarla geliyor. Oysa eskiden stadyuma girişleri çok daha sadeydi. TRT arşivlerinden sosyal medyaya yayılan bir görüntü son derece enteresandı. 1986-1987 sezonundaki bir Galatasaray- Beşiktaş derbisine siyah-beyazlıların yıldızı Metin Tekin’in elinde beyaz bir poşetle geldiğini gören bugünün gençleri bu sahneyi şaşkınlıkla izledi.

(R) Refik Osman Top: Futbolumuzun yeni yeni palazlandığı yılların en öne çıkan figürlerinden Refik Osman Top 100 yıllık Beşiktaş- Galatasaray rekabetinde gol perdesini açan isim olarak özel bir yere sahip. Teknik direktör olarak da Beşiktaş’a uzun süre hizmet eden Refik Osman Top 22 Ağustos 1924’te Taksim Stadyumu’nda Beşiktaş’ın Galatasaray’ı 2-0 yendiği mücadelede ilk golü atan isim.

(S) Sergen attı, şampiyonluk geldi: 100.yılında mutlak şampiyonluğu hedefleyen Beşiktaş 2002-2003 sezonunda sondan bir önceki haftaya takipçisi Galatasaray’ın beş puan önünde lider olarak girdi. Bu iki takım arasındaki 33.hafta maçı şampiyonluk düğümünü büyük ölçüde çözecekti. Karşılaşma golsüz eşitlikle devam ederken son dakikada bir kontratak fırsatı yakaladı. Sergen Yalçın – Tümer Metin ikilisinin geliştirdiği hücumda top Sergen’in ayağından ağlarla buluşurken Beşiktaş şampiyonluğunu ilan ediyor, karşılaşmanın spikeri Ercan Taner’in ‘Sergen attı şampiyonluk geldi’ sözleri de unutulmazlar arasına giriyordu.

Ş (Şeref Görkey): Beşiktaş tarihinin en önemli simalarından Şeref Görkey Galatasaray-Beşiktaş buluşmalarında sahaya en çok çıkan futbolcu. Görkey tam 63 kez derbi heyecanını yaşarken bu maçlarda 26 gol attı. Tam 20 yıl siyah-beyazlı forma giyen Şeref Görkey birbirinden güzel vole golleri nedeniyle ‘Voleci Şeref’ olarak anılmaktaydı.

(T) Tommy Lindholm: 1959’da başlayan ligimizde, Galatasaray – Beşiktaş derbilerinde ezeli rakibine gol atan ilk yabancı oyuncu Tommy Lindholm. 1971-1972 arasında Beşiktaş forması giyen Finlandiyalı futbolcu siyah-beyazlıların 7 Kasım 1971’de Galatasaray’ı 2-1 mağlup ettiği karşılaşmanın 31. dakikasında ağları havalandırdı.

(U) Uzun seriler: İki takım bazı dönemlerde birbirlerine karşı üstünlük kurmakta zorlandı. Beşiktaş 30 Mart 1975 ile 16 Eylül 1979 arasında Galatasaray ile yaptığı üst üste 17 maçta da galibiyet yüzü göremedi. Galatasaray ise 20 Kasım 1931 ile 21 Haziran 1936 arasında geçen 15 mücadelede rakibini yenemedi.

(Ü) Üç yüz elli yedi: Galatasaray ile Beşiktaş bu akşam 357. kez karşı karşıya gelecek. 1924’te başlayan rekabette geride kalan 356 maçın 127’sini sarı-kırmızılılar, 115’ini siyah-beyazlılar kazandı. Rakiplerin 114 karşılaşması ise beraberlikle sonuçlandı. Taraflar arasındaki tarihi rekabette Galatasaray’ın attığı 496 gole Beşiktaş 469 golle karşılık verdi. Galatasaray ile Beşiktaş arasında ligde yapılan 132 karşılaşmada sarı-kırmızılı takımın üstünlüğü bulunuyor. İki takımın Süper Lig’de karşı karşıya geldiği müsabakalarda Galatasaray 50, Beşiktaş ise 39 kez sahadan galibiyetle ayrıldı. Taraflar 43 müsabakada eşitliği bozamazken sarı-kırmızılılar 162, siyah-beyazlılar ise 140 kez fileleri havalandırdı.

(V) VAR: Futbolumuzun iki köklü kulübünü karşı karşıya getiren randevularda VAR uygulaması ilk kez 2 Aralık 2018’de Vodafone Park Stadı’ndaki mücadelede kullanıldı. Beşiktaş’ın 1-0 kazandığı maçta gol Adem Ljajic’ten geldi. Müsabakada görev alan VAR hakemleri Mete Kalkavan, Alper Ulusoy ve Mustafa Emre İyiysoy’du.

(Y) Yarıda kalan maç: Beşiktaş ile Galatasaray arasında 2013-2014 sezonunun 5. haftasında tribünlerdeki 76 bin 127 futbolsever ile seyirci rekorunun kırıldığı derbi, saha olayları nedeniyle yarıda kaldı. Atatürk Olimpiyat Stadı’nda 22 Eylül 2013 tarihinde oynanan maçta siyah-beyazlılar devreyi 1-0 önde kapattı. Galatasaray ikinci yarıda 2-1 öne geçti. Karşılaşmada kaybolan süre oynanırken Galatasaraylı Felipe Melo’nun 90+2. dakikada gördüğü kırmızı kartın ardından sahaya çok sayıda taraftar girdi. Bunun üzerine maçın hakemi Fırat Aydınus kalan iki dakikayı oynatmadan soyunma odasına gitti ve müsabakayı tatil etti. Türkiye Futbol Federasyonu derbiyi 3-0 hükmen Galatasaray lehine tescil etti.

(Z) Ziya Doğan: Galatasaray ile Beşiktaş arasındaki en sert şampiyonluk yarışlarından biri 1985-1986 sezonunda yaşandı. İki takım bitime beş hafta kala İnönü Stadı’nda kozlarını paylaştı. Lider Beşiktaş averajla Galatasaray’ın önündeydi. Sarı-kırmızılı takım ilk yarıyı Yusuf Altıntaş’ın müthiş golüyle 1-0 önde bitirdi. Mücadelenin 74.dakikasında Ziya Doğan sahneye çıktı ve kafa golüyle skora denge getirdi. Mücadele 1-1 bitti. Kalan haftalarda iki takım da puan kaybı yaşamadı ve Beşiktaş averajla şampiyon, Galatasaray ise namağlup ikinci oldu. Ziya Doğan’ın golü siyah-beyazlı takımın mutlu sona ulaşmasında büyük rol oynadı.

Kaynaklar: Anadolu Ajansı,tff.org, Wikipedia, dinyakos.com, Milliyet arşivi, ayaktakileroturanlar.com, Fotospor dergisi, bjk.com.tr, galatasaray.org, Sabri Dino jübile kitabı, Serbülent Şengün Aktuğ Sönmez. Objektif Yalan Söylemez / İsmet Gümüşdere

Geçtiğimiz sezonun ‘derbi hakemine’ dev maç: Haftanın mücadelesi Arda Kardeşler’e