Arjantin’de Milei’nin yaptığı, Türkiye’de Mehmet Şimşek’in yapamadığı

Arjantin’den ilginç haberler geliyor, Aralık ayında görevi devralan Devlet Başkanı Milei hükümetinin aldığı sert önlemlerle ocak ayında son 10 yılın ilk bütçe fazlası verildi. Kamu harcamalarını radikal önlemlerle kısmak zaten Milei’nin seçim kampanyasının temel vaatlerinden biriydi. Dediğini yaptı ve eyalet yönetimlerinin bütçelerinde büyük kesintilere gitti. Milei’nin hedefi bütçe açığının milli gelire oranını yüzde üç azaltmak. Kolay iş değil, hem parlamentoda hem sokakta sert muhalefetle karşılaşacağını söylemek için kahin olmaya gerek yok. Meclis’e gönderdiği reform paketi şimdiden direnişle karşılaşmıştı. Ama bütçe açığını azaltmak için aldığı radikal önlemler Arjantin’in risk priminde ciddi düşüş, tahvil fiyatlarında artış getirdi. Yani piyasa Milei’ye kredi açtı.

Trump hayranı bir siyasetçiyi çok fazla övmek istemiyorum. Latin Amerika’nın Trump hayranı son siyasetçisi eski Brezilya Devlet Başkanı Bolsonaro işkenceyi açıktan savunan, kadın düşmanı biriydi. Milei’nin sosyal medyada inşa ettiği imajın arkasında nasıl bir kişilik olduğunu göreceğiz. Ama yüzde 200’ü geçen enflasyonun sorumlusu o değil. Enflasyonun sorumlusu Milei’den önceki sosyal demokrat eğilimli Peronist hükümetler. Enflasyonun gemi azıya alması nedeniyle Arjantin halkının yüzde 50’sinden fazlasının yoksulluğa sürüklenmesi Milei’nin değil onların suçu. Milei’nin bir yerden başlaması gerekiyordu, enflasyonu düşürme mücadelesine kamu harcamalarını kısarak başlamasına yekten karşı çıkacak değilim.

Nebati döneminde politika faizi tek haneye indirilmişti

Tıpkı Arjantin gibi Türkiye’de de önceliği enflasyonla mücadele olan yeni bir hükümet var. Bunun için önceki hükümetler döneminde düşürülen faiz çok ciddi oranda artırıldı. Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati döneminde politika faizi tek haneye indirilmişti, Mehmet Şimşek’in liderliğinde yüzde 45’e çıkarıldı. Az buz artış değil. Ama enflasyon sadece faiz artışıyla düşmez, devletin de kemer sıkması lazım. Şimşek orada ne yaptı?

Kamu kurumlarına tasarruf genelgesi yayınlamak dışında hiçbir şey yapmadı. Üstelik o genelgeye uyulduğuna dair hiçbir işaret yok. Bütçe açığının milli gelire oranı 2023’te uzun yıllar sonra yüzde 5.4’e yükseldi. Merkez Bankası’nın sırtında olan ve merkezi bütçede görünmeyen kur korumalı mevduat ödemeleri de dahil edildiğinde bütçe açığının yüzde sekizin üstüne çıktığı söyleniyor. Tek kelimeyle korkunç.

Evet, açıkta deprem harcamalarının büyük payı var ama tek nedenin o olmadığı açık. Devlet sanki enflasyon patlamamış gibi, sanki bu ülkenin ulusal parası enflasyon nedeniyle pula dönmemiş gibi, sanki Mehmet Şimşek enflasyonu düşürsün diye göreve getirilmemiş gibi harcamaya devam ediyor. Vazgeçilen, ertelenen önemli bir kamu projesi duydunuz mu? Diyanet İşleri Başkanı enflasyonla mücadeleye sembolik katkı vermek için Mercedes’inden indi mi? Cumhurbaşkanlığı enflasyonla mücadeleye sembolik katkı için tasarruf tedbirleri aldı mı?

Şimşek faiz artırımı dışında hiçbir şey yapmıyor

Bu soruların yanıtı kısa bir kelime: Hayır. Tam tersine aciliyeti tartışmalı milyar dolarlık kamu projelerinin ihaleleri tam gaz devam ediyor. Örneğin Yozgat-Kayseri Yüksek Hızlı Tren Projesi’nin ihalesi ocak ayında yaklaşık 17 milyar TL’ye üç şirkete verildi. Önceki gün internet sitelerinde Türkiye’nin ikinci uçak gemisinin yapımı için çalışmaların başladığı haberi vardı. Uçak gemisi dediğimiz nereden baksak birkaç milyar dolarlık bir proje. Hayır, Türkiye’nin uçak gemisi yapmasına karşı değilim ama projenin başlatılacağı ay Merkez Bankası’nın enflasyonun ne pahasına olursa olsun önce yüzde 36’ya (bu yıl), sonra yüzde 14’e (gelecek yıl) indirileceğini açıkladığı ay mı olmalıydı?

Tablo açık: Arjantin’de Milei kamu harcamalarını sert önlemlere kısarken Türkiye’de Mehmet Şimşek faizi artırmak dışında hiçbir şey yapmıyor (veya yapamıyor). O nedenle de enflasyon düşmeyecek. Daha doğrusu yaz aylarında baz etkisiyle biraz gerileyecek, sonra yeniden yükselişe geçecek.

“Türkiye Milei’sini arıyor” demek bana yakışmaz ama gerçek de şu, devletin kemer sıkması için Türkiye Milei’sini arıyor.