Atatürk filmini seyrettim: İşte beni allak bullak eden 4 sahne

Ertuğrul Özkök, merakla beklenen Atatürk filmini izleyen ilk gazetecilerden biri oldu. ‘Akşam filme giderken beklentim yüksek değildi ama film bittiğinde kararım değişmişti, çok güzel bir film olmuş Atatürk’ diyor.

Özkök filmin bütün macerasını başrol oyuncusu Aras Bulut İyinemli, filmin yapımcıları ve yönetmeniyle de konuşarak yazdı.

Ertuğrul Özkök

16 Eylül 2023

10Haber'i Google'da takip edin Takip Et

Önceki akşam çok küçük bir gazeteci grubu ile son ayların en tartışılan konusu olan “Atatürk” filmini seyrettim.

Bu gördüğünüz Sofya’daki dans sahnesi, Atatürk filminden, tanıtım filmindeki kısa sekanstan sonra ilk fotoğraf.

Çok etkileyici ve güzel bir sahneydi ve ilk defa siz görüyorsunuz.

Şöyle söyleyeyim, bu filmi şimdiye kadar, müdürlük düzeyinde birkaç kişi dışında devletten kimse seyretmedi.

Yapımcıları bile büyük ekranda ilk defa bizimle birlikte seyrettiler.

İzlemeye giderken ruh halim şöyleydi

İkinci olarak bu filmi seyretmeye hangi psikoloji ile gittim onu anlatayım.

Çok önyargılı gittim.

Çünkü bu ülkede doğru dürüst bir “Atatürk filmi” yapılacağına olan inancımı her gün biraz daha kaybediyordum.

Hele hele son 30 Ağustos’ta Instagram’da paylaşılan “Atatürk fotoğraflarını” görünce umudum tamamen gitmişti.

Dijital teknolojinin imkanları sonuna kadar kullanılarak öyle bir Atatürk ikonası yaratıldı ki…

İtiraf edeyim, benim de hoşuma gidiyordu, ama bunları görünce bu beklentinin sinemaya nasıl yansıtılacağını kafamda canlandıramıyordum.

Abdülhamid’i Hamidcilere; Atatürk’ü Atatürkçülere

İkincisi…

Bu kadar kutuplaşmış bir ülkede yapılan filmi iki tarafa da beğendirememek, hatta bırakın eleştirilmeyi, linç edilmeyi göze almak demekti.

Atatürk’ü Atatürkçülere, Abdülhamid’i, “Büyükelçi tokatlayan Abdülhamid” dizileriyle büyülenen “Sultan Abdülhamidcilere, kısaca her iki tarafa da anlatmak bana göre imkansızdı…

Filmin yapımcısı, ilk halini küçük ekranda babasına gösterdiğinde, ondan aldığı ilk tepki şu olmuş:

“Atatürk bunu yapmaz…”

Ayrıca Can Dündar’ın, yaptığı Atatürk belgeseli dolayısıyla yediği dayak hala gözümün önündeydi.

Kısaca, senaristin işi zordu, yönetmenin işi zordu…

Bana göre işi en zor olan kişi ise Atatürk rolünü oynayacak aktördü…

Önceki akşam film bittiğinde ise hissiyatım şuydu

“Çok önyargılıymışım…”

Çünkü Atatürk filmini yapanlar bu işi başarmış.

Hem de çok iyi başarmış.

Filmde şahsen,

(*) Atatürk hakkında bilmediğim bir çok şeyi öğrendim.

(*) Bazı sahnelerde onun insani tarafına hayran oldum.

(*) Bazı sahnelerde küçüklüğümden beri onun kişiliğine duyduğum hayranlık fazlasıyla okşandı.

(*) Onun liderlik vasfının nasıl adım adım oluştuğunu sosyolog gözlüğümle daha ilgiyle izledim.

(*) Ama filmden çıkarken son izlenimim şuydu:

“Çocukluğumdan beri bu insana olan hayranlığım hiç haksız değilmiş…”

Bazı sahnelerde içimdeki evladı fatihan uyandı

Ağladım. Dört beş yerinde ağladım.

(*) Bazı sahnelerinde içimdeki “Evladı Fatihan” uyandı.

(*) Bazı sahnelerinde, babamın kulaklarımdan hiç gitmeyen, “Oğlum burası bizim son vatanımız. Başka gidecek yerimiz yok” Rumeli göçmeni vasiyetini hatırlattığı, Kızılelmacılığı reddeden yurtsever yanımı gururlandırdığı anlarda ağladım.

Salondan ayrılırken içimdeki en baskın duygu şuydu:

“Bu filme ihtiyacım varmış…”

O nedenle bu film hakkında önceki akşam öğrendiklerimi ve beni etkileyen sahneleri anlatmak istiyordum.

Biraz uzun olacak…

Ama ilginizi çekeceğini sanıyorum…

Türk sinema tarihinin en pahalı yapımı olabilir

Filmin maliyetini, yapımcıları Saner Ayar ve Hakan Karamahmutoğlu’nun ağzından ilk defa işittik:

16.5 milyon dolar…

Hollywood için belki küçük, ama Türkiye, hatta Avrupa için büyük bir rakam.

Bu para nasıl çıkarılacak kafamda pek canlandıramadım.

Film, önce HBO’ya teklif edilmiş

Film önce dünyanın en gözde yapım şirketi olan HBO’ya teklif edilmiş.

Onlar da sıcak bakmışlar.

“Streaming pazarındaki” kriz nedeniyle HBO Türkiye’ye girmekten vazgeçince, ABD dışındaki ülkelerin çoğunda yerli yapımları durdurunca vazgeçilmiş.

Bunun üzerine Türkiye’ye gelen Disney devreye girmiş.

Ancak Disney de HBO gibi streaming konusunda finansal zorluklar yaşamaya başlayınca onlar da yerli yapımları durdurmuşlar.

29 Ekim’de Türkiye’de, Kasım başında tüm Avrupa’da

İşte bu gelişmelerden sonra yapımcılar, cesur bir düşünceyle filmi bütün dünyada vizyona sokma kararı almışlar.

Film iki bölümden oluşuyor. Biz önceki akşam birinci bölümünü seyrettik. Atatürk’ün çocukluğundan, Çanakkale Savaşı’nı başladığı günlere kadarki bölümdü bu.

Filmin ilk bölümü Cumhuriyet’in kuruluşunun 100’ncü yıldönümünde, 29 Ekim akşamı Fox TV’de gösterilecek.

30 ülkede vizyona giriyor

Sonraki takvimi ise şöyle:

(*) 3 Kasım’da Türkiye’de sinemalarda ve Kasım ayında 30 ülkede vizyona girecek.

(*) İkinci film 5 Ocak’ta ve ardından yine 30 ülkede vizyona sokulacak.

(*) 2024 Yazında her iki film de Fox TV’de yayınlanacak.

(*) Ayrıca 6 bölüm halinde yayınlanması için Amazon ve Netflix’le de görüşmeler yapılıyormuş.

45 dakikalık ‘Sihirli ışık’ta çekilen bölümler

Yapımcılardan öğrendiğim en ilginç bilgi şuydu.

Filmin özellikle Çanakkale sahneleri sinemacıların “Magic Light” dedikleri, ışığın en güzel olduğu iki 45 dakikada çekilmiş olması.

Bu anlar, güneşin doğuşu ve batışı sırasındaki “45’er dakikalık” sürelermiş.

Bunun için oyuncular gece yarısından sonra hazırlanmaya başlıyormuş. Deneme çekimleri yapılıyormuş. Ve o 45 dakikada ise gerçek çekimler yapılıyormuş.

3 bin gerçek asker, 1500 gerçek silah

Filmin savaş sahnelerinde asker olarak 3 bin gerçek insan rol almış.

Christopher Nolan’ın “Dunkirk” filmindeki savaş sahnelerini izleyen bir insan için, başka bir filmdeki savaş sahnelerinden tatmin olmak imkansız gibi bir şeydir.

Atatürk filminde “Dijital çoğaltma” tekniği kullanılmamış.

Onun yerine 3 bin ayrı kişi asker olarak rol almış.

Dijital olarak kurgulanan iki sahne, Çanakkale’deki İngiliz savaş gemileri ile Sirkeci garındaki trenmiş.

Filmde 1500 gerçek silah kullanılmış.

Atatürk’ün kravatları ve gardrobunun sırrı

Hayatım boyunca Atatürk’ün giyim tarzını çok beğendim.

Elbiselerin kumaşları, kesimi, dikimi, özellikle ceket yakalarındaki Napoli tarzı ince işçilik hep dikkatimi çekti.

Ama hepsinden fazla dikkatimi çeken yanı kravatları ve kravatı bağlama şekliydi.

Hayatımda kravatı onun kadar güzel bağlayan kimseyi görmedim.

O nedenle filmde gözüm hep onun giysilerinin üzerindeydi.

Hemen söyleyeyim çok başarılıydı.

Avustralya’dan yün, Kayseri’de iplik, Uşak’ta boyama, İstanbul’da dikim

O dönemin, daha kalın kumaşlarını elde etmek için Avustralya’dan özel yün getirtilmiş.

Bu yün Kayseri’de iplik haline getirilmiş.

Uşak’ta boyanmış…

Bu ipliklerden kumaş üretilmiş, İstanbul’da dikilmiş.

Dikkatimi çeken bir başka şey ise filmde kravatın bir çok sahnede biraz gevşek bağlanmış olduğuydu.

Oysa onun fotoğraflarında hep sıkı bağlanmış kravatlar görüyorduk.

Kostümlerin tasarımcısı Gamze Kuş.

Şimdi geleyim filmin kendisine ve onu yapan insanlara…

Bir yanda Atatürk, bir yanda Kıvanç Tatlıtuğ

Bana göre bu filmde en ağır işi yüklenen kişi Atatürk rolünü oynayan Aras Bulut İyinemli’ydi…

Önünde şu zorluklar vardı.

Atatürk gibi efsaneleşmiş, dokunulmazlık kazanmış, insani yanı biraz geride bıraktırılmış tarihi bir karakter söz konusuydu.

İkincisi; bu rol için geçmişte dünyada Lawrence Olivier, Kenneth Branagh gibi dev Shakespeare oyuncuları, Sean Connery gibi dev isimler layık görülüyordu.

Türkiye’de ise halktın neredeyse yüzde 80’inin kafasında bir Kıvanç Tatlıtuğ imajı vardı.

Yapımcı ve yönetmen ise bu işi 33 yaşında genç bir insana vermişti.

Aras! Atatürk’ü oynamaya çabalama, altında ezilirsin

İtiraf edeyim, geçen ilkbaharda filmin ilk fragmanı yayınlandığında düşkırıklığına uğramıştım.

Fragmanda filmin ilk sahnesinde Atatürk’ün Çanakkale’de siperlerin üzerine tırmanışı gösteriliyordu.

O sahne bana çok teatral gelmişti ve içimden “Olmamış” demiştim.

Yanılmışım.

Aras Bulut bu işi çok iyi başarmış.

Filmin yapımcısı, senaristi, yönetmeni ile birlikte tarihçilerle aylarca süren konuşmalar yapmış.

Ama en önemlisi yönetmenin onu kenara çekip söylediği şu söz olmuş:

“Aras Atatürk’ü oynamaya çalışma. Onun altında ezilirsin.

Sen bu filmde, senaryoda yazılan “Mustafa’yı” oynuyorsun. Onu oynamaya çalış.”

Bence de çok yerinde bir uyarı.

‘Duygusal anlarını anlattığımız bölümlerde çok zorlandım’

Filmden sonra yemekte Aras Bulut İyinemli ile sohbet ettik.

Kızım Gülümsün televizyon yapımcısı. Ondan sık sık işitirim. Aras Bulut yapımcı çevrelerinde çok sevilen ve beğenilen bir aktör.

Üzerine aldığı işin zorluğunun farkında…

“Çünkü kendi kafamda da öyle güçlü bir Atatürk var ki” diyor…

Bütün başarısına rağmen bazı fanatik Atatürkçülerden, ‘Atatürk de eleştirilmeli’ diyen liberallerden bol bol eleştiri alacağını da biliyor.

En çok zorlandığı sahneleri sordum.

“Duygusal anlarında çok zorlandım. Annesine bakışı, kızkardeşi ile ilişkileri, yalnızlıkları, anlık öfkeleri” dedi.

Bu arada Atatürk’ün babası Ail Rıza Efendi’yi Mehmet Günsur’un, annesi Zübeyde Hanım’ı Songül Öden’in, Enver Paşa’yı Sarp Akkaya’nın, Madame Corinne’i Esra Bilgiç’in oynadığını da ekleyeyim.

Muzip, endişeli, arzuları olan bir Atatürk görmeye ne kadar hazırız?

Çok haklı.

Çünkü efsaneleşmiş bir kişiliğin klişe yanlarını oynamak o kadar zor değil.

Ama onun altındaki insani taraflarına gelince…

En büyük zorluk da, Atatürk hayranları olarak onun bu en derin insani yanlarını görmeye hazır mıyız…

Çok emin değilim…

Atatürk’ün bizim kadar endişeleri, arzuları, zaafları olduğunu, en önemlisi de muzip bir tarafının bulunduğunu, arkadaşları ile askeri elbise ile ilk fotoğrafını çektirirken, bugünün liselisi bir çocuk gibi onlara takılmalarını…

Atatürk’ün yönetmeni, meğer sevdiğim filmin senaristiymiş

Filmden sonra verilen yemekte filmin yönetmeni Mehmet Ada Öztekin yanımda oturuyordu.

Onunla uzun uzun sohbet ettik.

Meğer benim Türk sinemasında en sevdiğim filmlerden biri olan “Kaybedenler Kulübü’nün” senaristiymiş.

Ben o filmi “Big Lebowski” filmi gibi defalarca seyretmiş ve hep aynı keyfi almıştım.

Senaryosuna hayran olmuştum.

Oradan, Atatürk gibi bir filmin yönetmenliğine geçiş, gerçekten ilginç bir kariyer güzergahı…

Bu film teklif edildiğinde onun da görüşü benimkinin aynıymış.

“Bu ülkede bir Atatürk filmi” yapmak imkansız değilse bile çok zordur.

Dediğim gibi altından başarıyla kalkmış.

Filmin ilk 20 dakikasında kuşkularım haklıymış dedim

Filmin ilk 20 dakikası bana “Kuşkularımda haklıymışım” duygusunu verdi.

Atatürk’ün çocukluğunun, babası Ali Rıza Efendi ve annesi Zübeyde Hanım ile ilişkilerini anlatıldığı bölüm biraz teatral kalıyordu.

Ama Atatürk’ün Manastır Askeri İdadisi’nden mezun olduktan sonraki bölümünde gerçek Mustafa Kemal kişiliğini görmeye başlıyoruz.

Filmde beni allak bullak eden sahneler

Merak etmeyin film hakkında çok ayrıntılı bilgi verip seyretme zevkinizi bozmayacağım.

Ama tamamen şahsi birkaç duygumu aktaracağım.

Filmde beni en etkileyen sahneleri etkilenme sırasına göre yazacağım:

(*) Kızkardeşi Makbule’nin gönlünü aldığı sahne…Orada kızkardeşine öyle bir sarılışı ve özellikle burnunu iki parmağı arasına sıkıştırması var ki…

Kızkardeşi olan büyük erkek çocukları çok iyi anlar onu…

Ağlattı beni…

(*) Sofya’daki dans sahnesi: Sofya’da davete yeniçeri kıyafeti ile ve bilerek geç gelmesi, herkesi şaşırtması, orda Dimitrina Kovaçev ile tanışıp dans etmesi, birlikte operaya gidişleri, Carmen dinleyişleri…

Atatürk de Sultan Abdülhamid gibi opera tutkunuydu…

(*) Trablus’ta, İtalyanlara karşı birlikte savaşacağı Arap aşiretlerinin liderlerinden öğretmen Ömer Muhtar’la yaptığı sohbet ve onun “Hadi gel, yarın ölüme göndereceğimiz çocuklarla birlikte yemek yiyelim” dediği sahne…

(*) Ve Trakya’da Çanakkale Savaşı öncesi, soğuktan donma noktasına gelen askerlere yaptığı “Size ölüm ve zafer vadediyorum” konuşması…

Çok ağladım o sahnelerde…