Kadın

Yirminci yüzyılın ortalarında kadın olarak doğdum. Coğrafya kaderdir. Bu açıdan çok şanslıyım. Cinsiyet de kaderdir. Bu açıdan şanslı mıyım? Emin değilim. Kaderini kabullenmeyip şansını kendi yaratanlardan biri oldum.

İnsanlık MÖ 8.000 li yıllardan MÖ 4.000 yılına kadar anaerkil yaşamış. Avcı toplayıcı toplumlarda görev dağılımı yok. Ağaçtan yerden bulup yiyorlar. Hayvan öldürmekse mesele okla yayı her iki cinsiyet kullanabiliyor. Kabile hayatına da geçince yine net ve kesin görev dağılımı yok. Yerleşik düzene geçişin başlangıç dönemi de anaerkil. Bir de göçebe toplumlar anaerkil. Orada da net ve kesin bir görev dağılımı yok. Kız ve erkek çocuklar at biniyor kılıç kuşanıyor. Otağlarını birlikte topluyor göç ediyorlar. Yeni yerde beraberce dikiyorlar. Yakın zamanda filmini izlediğim nesli tükenmiş göçebe bir Moğol ailedeki iş bölümü ve eşitlik beni hayrete düşürmüştü. 

Kadının neden doğurduğu binlerce yıl bilinmiyor ama doğurganlık ona üstünlük kazandırıyor. Ana tanrıçalara tapıyorlar. Aşağıdaki heykelcikte görüldüğü gibi ana tanrıça aslan başlı koltukta dimdik ve vakur bir ifadeyle oturuyor. Elinde de etrafında da silah yok neden acaba? 

Anaerkil toplumlar eşitlikçi. Gerek aile içinde gerekse kamusal alanda haklar eşit dağıldığından kadının ayrıca korunması gerekmiyor. 

Bugünkü dünya düzenine bakıldığında inanması zor ama gerçek.

Ayrıca anaerkil toplumlarda kadınlar ilk zanaatkârlar. Kilim ve halı dokumaya milattan önce 6500 yılında başlamışlar.

Anaerkil düzenden ataerkil düzene geçiş ise iki bin yıl sürüyor. M.Ö 2000 yılından itibaren bu coğrafya ve eşzamanlı tüm dünya çok katı ve acımasız bir ataerkil düzeni yaşıyor. 

Tarım toplumuna geçiş, aletlerin kullanımı, üretim fazlası tahılın korunması ve bu uğurda verilen savaşlarla bugüne kadar hiç değişmeden aynı zihniyetle geliniyor. 

Kadına evin içi verilmiş, anneliğine büyük bir değer atfedilmiş. Ne kadar çok erkek çocuk doğurursa o kadar makbul. Hem tarlada çalışıyor hem evde. Ailedeki yeri koca öküzün gerisinde.

Sümer, Hammurabi, Hitit yasalarının tamamı ataerkilliği perçinliyor. Soy babadan geçiyor. Kadının bir insan olarak tüm hakları elinden alınıyor.

Tevrat’ın yasalarıyla Ademin kemiğinden doğan Havva ikinci sınıf bir insan olarak dini metinlerde de yer alıyor. 

Peki Lilith kimdir biliyor musunuz? 

Aslında Yahudi mitolojisinde Tanrı Âdem’i ve Lilith’i aynı maddeden ve eşit olarak yaratır. 

Âdem Lilith’in kendisine tabi olmasını ister. Lilith ise eşitlik talep eder. Adem’le uzlaşamayınca Tanrı’nın adını söyleyip cenneti terk eder.

Lilith o andan sonra tarihsel süreçte hep dişi şeytan olarak anılmıştır.

Âdem Tanrı’ya yakarıp bir kadın daha ister. Tanrı Adem’in kaburga kemiğinden Havva’yı yaratır. Havva tam itâat eden bir kadın olunca Âdem ve ondan sonraki tüm erkekler üstünlüklerinin keyfini yaşadılar taaa ki 19. Yüzyılın başına kadar.

Lilith ilk feminist kadın sembolü olarak günümüze kadar gelmiştir.

Çok yakın zamana kadar ve hatta günümüzde de tam eşitlik talep eden kadınların tamamını Lilith gibi ötekileştirmiyor muyuz? 

İnsanlık tarihi erkeklerin tarihidir. Kadınların tarihini ve ataerkil dönemler sürecinde neler yaşadıklarını ve çektiklerini bilmiyoruz. Ama tahmin edebiliyoruz. Bir ucu Taliban’ın yönetimindeki Afganistan’a uzanıyor. Diğer ucu Afrika’da ve yakın coğrafyamızda hâlâ sünnet edilen kadınlara.

Ülkemize gelince… daha oraya gelmemize çok var.

Bir sonraki yazımız feminist hareketin yakın tarihçesi.

Günümüzün şiiri Atilla İlhan’dan 

Görüşmek üzere

Ne kadınlar sevdim zaten yoktular
Yağmur giyerlerdi sonbaharla bir
Azıcık okşasam sanki çocuktular
Bıraksam korkudan gözleri sislenir.

Ne kadınlar gördüm zaten yoktular
Böyle bir sevmek görülmemiştir
Hayır sanmayın ki beni unuttular
Hâlâ ara sıra mektupları gelir
Gerçek değildiler birer umuttular
Eski bir şarkı belki bir şiir

Ne kadınlar sevdim zaten yoktular
Böyle bir sevmek görülmemiştir
Yalnızlıklarımda elimden tuttular
Uzak fısıltıları içimi ürpertir
Sanki gökyüzünde bir buluttular
Nereye kayboldular şimdi kim bilir

Ne kadınlar sevdim zaten yoktular
Böyle bir sevmek görülmemiştir.