Suikastlerin gölgesinde seçim: Ekvadorlular yeni devlet başkanı için sandığa gitti

Ekvador’da 13 milyon seçmen, kan dökülen bir seçim kampanyası sürecinin ardından ülkeyi şiddet dalgasından ve ekonomik sıkıntılardan çıkaracağını umdukları yeni devlet başkanını seçmek için sandığa gitti. Seçimde devlet başkanının yanı sıra ulusal meclisin 137 üyesi de seçilecek. Geçici hükümet, Ekvador genelinde kamu güvenliği ve düzenini sağlamak için yaklaşık 100 bin askerin görevlendirildiğini bildirdi.

Yolsuzluğu açık açık eleştirmesiyle tanının eski gazeteci ve devlet başkanı adayı Fernando Villavicencio’nun seçim mitinginden ayrılırken saldırıya uğrayarak hayatını kaybetmesinin üzerinden bir haftadan fazla zaman geçti. Bu yıl Ekvador’da çok sayıda siyasetçi öldürülse de ülkenin sorunlarını dünya basınına yansıtan Villavicencio’nun ölümü oldu. İlk bulgular Villavicencio’nun öldürülmesiyle ilgili olarak tutuklanan şüphelilerin organize suç örgütlerine mensup olduklarını gösteriyor.

Seçim öncesi bir başka başkan adayı Otto Sonnenholzner, ailesiyle birlikte kahvaltı ettiği yerin yakınında silahlı saldırı gerçekleştiğini söyledi. Tüm bu olaylar Ekvador’un geçirdiği keskin dönüşümü gözler önüne seriyor. Sadece birkaç yıl öncesine kadar Ekvador, dünyanın en büyük kokain üreticilerinden ikisi olan komşuları Kolombiya ve Peru’ya kıyasla görece güvenli yer olarak kabul ediliyordu. Son yıllarda bölgedeki kokain kaçakçılığındaki artışın körüklediği şiddet olayları, suç çetelerinin rüşvet, haraç, hapishaneleri ele geçirme ve yollarına çıkan herkesi öldürme gibi eylemlerle ülkeyi değiştirdi.

Şiddet ve ekonomik beklentinin olmaması, birçok Ekvadorlunun ülkeyi terk etmeyi tercih etmesine yol açtı. Bazıları komşu ülkelere giderken, bazıları ABD’nin yolunu tuttu. Ekvador’un işgücünün yarısından fazlası sigortasız çalıştırılıyor. Covid-19 salgını ise durumu iyice kötüleştirdi.

Analistler sandığa gidecek seçmen konusunda hemfikir değil

Artan suç oranlarından duyulan hoşnutsuzluk, mevcut Devlet Başkanı Guillermo Lasso’nun popülaritesini düşürdü ve 20 Ağustos’ta kendisinin aday olmadığı erken genel seçimler için çağrıda bulunmasının önünü açtı. Villavicencio’nun öldürülmesinin seçmenlerin tercihlerini değiştirebileceğine işaret eden analistler, seçim sonuçlarında her şeyle karşılaşmaya hazır olunması gerektiğini söylüyor.

Villavicencio için yas tutan destekçileri fotoğrafının etrafında mum yaktı. Fotoğraf: Shutterstock

Siyasi risk danışmanlık şirketi Control Risks’in And bölgesi analisti Laura Lizarazo, CNN International’a verdiği demeçte Villavicencio’nun ölümünün seçim sonuçlarını etkileyebileceğini belirterek, “Suç dalgası ve ekonomik belirsizliğin ortasında kendisini tamamen korumasız, terk edilmiş, duyulmamış hisseden seçmenler duygusal olarak rahatlamak için oy kullanmaya mecbur hissedebilir” diyerek anlattı.

Uluslararası Kriz Grubu’nda organize suçlar konusunda uzman Glaeldys Gonzalez ise vatandaşların oy verme konusunda korku hissedebileceğini söyleyerek, “Bu suç grupları, özellikle Guayaquil veya Esmeraldas gibi yoksul ve dışlanmış bölgelerde hem vatandaşları hem de adayları sindirmek için gasp ve adam kaçırma yoluyla toplulukları kontrol etmek için bir dizi araca sahipler” dedi. Gonzalez’in dediğini haklı çıkaracak şekilde, Villavicencio’nun ölümünden günler sonra Esmeraldas eyaletinde sol görüşlü yerel parti yetkilisi Pedro Briones vurularak öldürüldü.

Öne çıkan adayları tanıyalım

Sekiz aday içinde anketlerde önde giden aday Movimiento Revolucion Ciudadana (RC) Partisi’nden Luisa Gonzalez oldu. Gonzalez, aynı zamanda şu anda yarışan tek kadın aday. Lizarazo, solcu eski Devlet Başkanı Rafael Correa’nın siyasi koalisyonu olan sol kanat RC partisinin, Correa’nın vakti zamanındaki yönetimine duyulan ‘nostaljik hisleri’ sömürerek son birkaç yılda yeniden ivme kazandığını söylüyor.

Hâlâ ülkede sözü dinlenen bir isim olan Correa, Belçika’daki sürgün hayatından Gonzalez’i desteklediğini bildirdi. Bu eski başkan 2020 yılında ağırlaştırılmış rüşvet suçundan sekiz yıl hapis cezasına çarptırılmış ancak bu suçlamayı defalarca reddetmişti.

Şimdi partinin yeni adayı Gonzalez, kamu harcamalarını ve sosyal programları artırma sözü veriyor ve yoksulluk ile eşitsizlik gibi şiddetin temellerini atan nedenleri ortadan kaldırarak güvenlik krizini ele alacağını söylüyor. Correa hükümetindeyken hem turizm hem de çalışma bakanı olarak görev alan Gonzalez’in ülkedeki tutuklama eylemlerinin artmasına yardımcı olmak için yargının güçlendirilmesi çağrısında da bulunmuştu.

Villavicencio’nun ölümünün ardından basına konuşan Gonzalez, Ekvador’un ‘narko devlet’ haline geldiğini belirtmiş ve ‘siyasi mafya’ olarak adlandırdığı yapıya karşı mücadele edilmesi gerektiğini ifade etmişti.

Hayatını kaybeden Villavicencio’nun yerine ise hem arkadaşı hem de araştırmacı gazeteci Christian Zuriya geldi. 53 yaşındaki Zurita yolsuzluk, organize suç ve uyuşturucu kaçakçılığı üzerine yaptığı haberlerle tanınıyor. Bu hafta İngiliz haber ajansı Reuters’a verdiği demeçte sosyal programları finanse etmek için uluslararası kredileri kullanmak, gençleri işe alan işletmeler üzerindeki vergi yükünü azaltmak ve suçla mücadeleye yardımcı olmak için polisi daha donanımlı kılmak istediğini dile getirmişti.

Alianza Actuemos’un seçim öncesi yakınında silahlı saldırı gerçekleştirildiğini iddia eden merkez sağ adayı Sonnenholzmer ise iş dünyası yanlısı olarak görülüyor. Eski radyocu ve Lenin Moreno döneminde başkan yardımcısı olarak çalışan Sonnenholzner, ekonomiyi toparlamak ve kamu güvenliği için mücadele etmek istediğini söylüyor ve hapishanenin kontrolünün sağlanması, silah kullanımının kısıtlanması için istihbaratın güçlendirilmesi, adaletin başındakilerin korunması ve kamu çalışanlarına daha fazla destek verilmesi gibi dört aşamalı bir planla suçla mücadele etmeyi planlıyor. Lizarazo son anket sonuçlarına atıfta bulunarak, “Çoğu şirket ve yabancı yatırımcı seçimlerin ikinci tura kalması için dua ediyor ancak seçmenler onunla yakından uzaktan herhangi bir bağ kuramıyor” diyor.

Hiçbir başkan adayı oyların yüzde 50’sinden fazlasını alamazsa ya da oyların yüzde 40’ını alıp ikinci sıradaki adaya 10 puan fark atarsa, ekim ayında ikinci tur seçimleri yapılacak. Yarışın galibi sadece 2025 yılına kadar görevde kalacak. Uzmanlar Ekvador’da işleri yoluna koymak için bu 18 ayın en deneyimli siyasetçiler için bile kısa bir zaman dilimi olduğunu söylüyor. Lizarazo, “Seçim sonuçları ne olursa olsun güvenlik zorlamaya devam edecek. Çünkü güvenlik krizinin sebepleri, sadece 18 ay görevde kalacak bir yönetimin kapasitesini aşacak türden” diye belirtiyor.

Ekvador diken üstünde: Bir ayda üç siyasetçi öldürüldü