Blinken sürpriz ziyaretlere doyamadı: Önce Batı Şeria, sonra Irak

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail-Hamas savaşıyla ilgili Ortadoğu’daki yoğun mesainin sürpriz durağı olarak işgal altındaki Batı Şeria’nın Ramallah kentine geldi ve Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ile görüştü. Blinken günün ilerleyen saatlerinde bir sürpriz daha yaparak, savaş başladığından beri askeri üssünün hedef olduğu Irak’a geldi.

Blinken’in Batı Şeria ziyaretinin “Gazze Şeridi’ndeki sivillerin acılarını dindirmek” ve “bölge için çatışma sonrası bir senaryo çizmek” amacıyla gerçekleştiği belirtildi ancak Blinken’ın ziyaretinden saatler önce Megazi mülteci kampına en az 33 kişinin öldüğü bir saldırı düzenlendi.

Kameralar önünde birbirini selamlayan Abbas ve Blinken’in konuşmasının detayları kamuoyuna yansımadı. İkilinin yaklaşık bir saat boyunca görüştüğü aktarıldı. Ne var ki görüşmeden sonra ne bir ortak basın açıklaması ne de ortak bildiri yayınlandı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, Blinken’ın Abbas’a Gazze’ye yapılan insani yardımların devamlılığına yönelik kararlılığını aktardığını ve Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmemesi gerektiğini söylediğini aktardı.

İsrailli yerleşimcilerin baskınlarına atıfta bulunan Miller, Blinken ve Abbas’ın Batı Şeria’da sükunet ve istikrarın yeniden tesis edilmesine yönelik çabaları ele aldıklarını söyledi. Blinken ayrıca Filistinlilere radikallerin uyguladığı şiddetin durdurulması ve sorumluların hesap vermesi gerektiğini söylemiş.

Batı Şeria Sağlık Bakanlığı, savaşın başından bu yana İsrail’in saldırılarında Batı Şeria’da 152 Filistinlinin öldüğünü, 2100 kişinin ise yaralandığını bildirdi.

ABD karşıtı protesto: Blinken elin kanlı

Blinken, savaşın başından bu yana ikinci kez Orta Doğu’ya gitti. İlk gün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşen Blinken, ikinci gün Ürdün’e geçerek burada Ürdün, Mısır, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden mevkidaşlarıyla bir araya geldi.

Blinken her iki durağında da İsrail’in kendini savunma hakkını ABD’nin net bir şekilde desteklediğini ancak savaş hukukuna uyulması, sivillerin korunması ve Gazze’ye insani yardımların ulaştırılması gerektiğini belirtti. Ne var ki Netanyahu öncülüğündeki hükümet bölgeye insani yardımın ulaştırılması konusuna sıcak bakmıyor ve savaşın başından bu yana çok sınırlı bir yardımın Refah Sınır Kapısı’ndan geçişine izin verildi.

Blinken, Ramallah’a zırhlı konvoyla ve sıkı güvenlik önlemleri altında gelmiş. Güvenlik gerekçeleriyle Blinken’in Ramallah’a gelişi en azından bölgeden ayrılana kadar resmi olarak teyit edilmese de ABD’li bakanın ziyareti duyulur duyulmaz bölgede ABD karşıtı protestolar patlak verdi. ABD, birkaç gün önce İsrail’e 14.3 milyar dolarlık ek yardıma imza atmıştı.

ABD, şimdiye kadar ateşkese sıcak bakmadığını defalarca dile getirerek, bunun yerine “insani molalar” uygulanmasını istedi. Blinken Ürdün’deki konuşmasında, “Ateşkes Hamas’ın yeniden toparlanmasına ve 7 Ekim’deki eylemini tekrarlamasına olanak tanıyacak” dedi.

‘Gazze’nin geleceği’ konuşulmuş

Blinken ayrıca Hamas sonrası Gazze’nin geleceğini de tartışmak istedi ancak Arap yetkililer bu konuyu tartışmak için çok erken olduğunu ve önceliğin can kayıplarının durdurulması ve düzenli insani yardımın sağlanması olduğunu belirtti. İsrail ordusu, Hamas’ı tamamen ortadan kaldırmak amacıyla Gazze’nin merkezine doğru genişletilmiş bir operasyon başlattı. Bu operasyonda sokak çatışmaları aşamasına geçildiği de belirtildi. Bu da ABD’nin ajandasına Hamas’tan sonra Gazze’de kontrolü kimin sağlayacağını ekledi.

Hamas’ın 2007’de Gazze’de yönetimi ele geçirmesinden bu yana Filistin Yönetimi, Ramallah merkezli Batı Şeria’da faaliyet gösteriyor. Dünya liderleri, Filistin davasını da Filistin Yönetimi Başkanı Abbas ile istişare ediyor, zira birçok ülke Hamas’ı “terör örgütü” olarak kabul ediyor. Miller’ın aktardığına göre, görüşmede Gazze’nin geleceği odak noktası olmamış ancak Blinken, Abbas’a Filistin Yönetimi’nin bundan sonra Gazze Şeridi’nde “merkezi bir rol oynaması” gerektiğini söylemiş ve Abbas da buna sıcak bakmış.

Ne var ki Blinken, daha önce Filistin Yönetimi’nin Gazze Şeridi’nde etkin olması gerektiğini söylese de bölgenin güvenliği ve yönetiminde “diğer ülkeler ile uluslararası kuruluşların” da rol oynayabileceğini söylemişti. Bu da aslında Gazze’de özerk bir yönetim değil de göstermelik bir yönetim kurulması istendiği anlamına geliyor.

Batı Şeria halkı, son dönemlerde Abbas’ın yönetiminden memnun olmadığını defalarca dile getirmiş, savaşın 10’uncu gününde Ehli Arap Hastanesi’nin bombalanmasının ardından sokağa dökülerek, “Abbas istifa” sloganları atmıştı.

Sürpriz Irak gezisi

Blinken bölgedeki hızlı turuna Irak’ta devam etti. Bağdat’ta Irak başbakanı Muhammed Şiya el Sudani ile bir saatten fazla görüşen Blinken, ABD büyükelçiliğini de ziyaret ederek bölgedeki askeri üslere yönelik devam eden tehditler konusunda güvenlik brifingi aldı.

ABD’nin Irak’ta savaş modundan çıkması ve Irak ordusuna danışmanlık rolüne geçmesinden bu yana Irak’ta ABD üslerine yapılan saldırılar giderek azalmaya başlamıştı. Ne var ki ABD’nin İsrail’e desteği, bölgedeki özellikle İran destekli grupların Irak ve Suriye’deki ABD üslerine saldırı düzenlemesine yol açtı. Geçen ay ABD, Irak’ta ABD üslerini hedef alan üç insansız hava aracını ele geçirdi.

Blinken, gazetecilere yaptığı açıklamada Sudani ile görüşmesinin “iyi” ve “verimli” geçtiğini söyledi. İran destekli grupların ABD personeline yönelik saldırılarının “kabul edilemez” olduğunu belirten Blinken, ABD’nin personelini ve askeri tesislerini korumak için ne gerekiyorsa yapacağını vurguladı.

İran destekli Kataih Hizbullah örgütü, cumartesi gecesi yaptığı açıklamada Blinken’in olası Irak ziyaretinin “benzeri görülmemiş bir tırmanışla” karşılanacağı uyarısını yapmıştı. Blinken ise görüşme sonrası, “Gazze’deki çatışmadan faydalanarak buradaki ya da bölgede bulunan personellerimizi tehdit etmek isteyebilecek herkese çok net bir mesaj vermek gerekiyordu: Bunu yapmayın demek” dedi. Sudani de ABD üslerine yapılan saldırıların faillerini bulma sözü verdi. 

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller tarafından yapılan açıklamaya göre ikili ayrıca Gazze’deki çatışmanın daha geniş bölgeye yayılmamasını ve ABD’nin insani yardıma erişimi sağlamak için hem Irak hem de Orta Doğu’daki müttefikleriyle koordinasyon sağlama taahhüdü ele alındı.

Blinken bir sorun çıkmazsa bugün Türkiye’ye geçecek ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir araya gelecek. Göreve geldiğinden beri sadece bir kere Türkiye’ye gelen Blinken’in ilk ziyareti de sene başında, 6 Şubat depremlerinin ardından gerçekleşmişti.

Blinken bu sefer Ürdün’de: Arap liderlerle buluştu