Kuzenlerin yapay zeka çip savaşları

Yapay zeka çip endüstrisinin iki dev ABD’li şirketi Nvidia’nin CEO’su Jenseng Huang ile AMD’nin CEO’su Lisa Su sadece sektörün en güçlü kişileri ve rakipleri değil, aynı zamanda da akrabalar.

Bu bağlantı ilk olarak 2020 yılında Lisa Su tarafından kabul edildi ve daha yakın zamanda Tayvanlı bir soy bilimci olan Jean Wu tarafından da ayrıntılı olarak açıklandı. İkilinin birlikte büyümemesi dünyanın en yakından izlenen sektörlerinden birinin tepesinde birbirlerine karşı rekabet ettikleri düşünüldüğünde işleri kolaylaştıran bir faktör olarak görülüyor.

ABD ve Tayvan yüksek teknolojide üstünlük için savaşırken, ikilinin kökleri ABD ve Çin arasında giderek daha fazla sıkışan bir ada olan Tayvan’a dayanan ortak bir aile geçmişleri var.

Kurumsal aileleri araştırmaya odaklanan Jean Wu’ya göre Huang, Su’nun Mandarin Çincesindeki “biao jiu”su yani birinci dereceden kuzeni. Su’nun Huang’ın amcasının torunu olduğunu söyleyen Wu, aralarındaki ilişkiyi kamu kayıtlarını, gazete kupürlerini ve yıllıkları araştırarak ve Huang’ın yakın bir aile üyesiyle görüşerek tespit ettiklerini anlattı.

Su, 2020’deki bir Tüketici Teknolojileri Derneği (CTA) etkinliğinde sorulduğunda gülümseyerek “Biz uzaktan akrabayız” dedi. Bir Nvidia sözcüsü de Huang’ın Su ile anne tarafından uzak bir kuzen olarak akraba olduğunu doğruladı. Huang bu haber için yorum yapmayı reddederken, Su yorum talebine yanıt vermedi.

Bu bağlantı, sektör gözlemcileri için bir merak konusu haline geldi. Su ve Huang’ın 6 yıl arayla doğdukları ve şu anda rock yıldızı statüsüne sahip oldukları Tayvan’da, konu yerel haber yayınlarda yer aldı. İnternette Reddit ve diğer forumların kullanıcıları bu tesadüf üzerine kafa yorarken, sosyal medyada sözde aile ağaçlarının çizimleri dolaştı. Wu keşfiyle ilgili olarak “Gerçekten çok şaşırdım,” dedi. “Bence Tayvan’daki insanlar bundan mutlu çünkü dünya nihayet Tayvan’ı görüyor” dedi.

“Chip War: The Fight for the World’s Most Critical Technology” (Çip savaşı: Dünyanın en kritik teknolojisinin kavgası) kitabının yazarı Christopher Miller da başlangıçta kendisinin de şaşırdığını söyledi. CNN’e konuşan Miller, “Ancak başka açılardan bakıldığında, çip endüstrisinin mutlak merkezinde Tayvan kökenli iki kişinin bulunması şaşırtıcı değil. Çünkü Tayvan Silikon Vadisi’nden çok uzakta olsa da, aslında dünyanın hiçbir yerinde aile bağları, iş bağları ve eğitim bağları açısından bu kadar yakın ağlara sahip iki ülke yoktur” dedi.
Silikon Vadisi girişim sermayesi şirketi Race Capital’in genel ortağı Edith Yeung da Tayvan’ın ekonomisini destekleyen dünya lideri donanım üretme konusunda uzun bir geleneğe sahip olduğunu belirtti.

Yeung, çip üreticisi TSMC (TSM) ve elektronik üreticileri ASUS, Acer ve Foxconn gibi şirketlerin öncülük ederek pek çok genci teknoloji mühendisi olarak çalışmaya teşvik ettiğini belirtti. Miller da bu görüşü yineledi: “Neredeyse yarım asırdır Tayvan ekonomisi elektronik üretimi, çip montajı, çip üretimi, çip tasarımı ve yarı iletkenler üzerine odaklanmış durumda. Bugün Tayvan ekonomisine bakarsanız, yarı iletkenlerin en büyük ihracat kalemi olduğunu görürsünüz. Bu da gençlerin üniversiteye girerken potansiyel kariyer yollarını düşündüklerinde yarı iletkenlerin en popüler seçeneklerden biri olduğu anlamına geliyor.”

Farklı yerlerde büyüdüler ama aynı yollardan geçtiler

Su ve Huang, çoğunlukla yurtdışında büyümüş olsalar da kaderleri onları aynı noktada buluşturdu. Nvidia’ya göre Huang 1963 yılında Taipei’de doğdu ve daha sonra güneydeki Tainan şehrine taşındı. Ailesi daha sonra babasının bir petrol rafinerisindeki işi nedeniyle Tayland’a taşındı.

Huang 9 yaşındayken, Güneydoğu Asya ülkesindeki siyasi huzursuzluk, ailesinin onu ve kardeşini kısa bir süreliğine Washington eyaletindeki akrabalarının yanına göndermesine neden olmuş ve daha sonra kardeşler Kentucky’deki yatılı okula gönderilmiş.

Su da 1969 yılında Tainan’da doğdu. ABD’ye daha erken gitti ve 3 yaşında New York’a göç etti. İkili birbirlerinden uzakta büyümüş olsalar da yetişkinliklerinde benzer yollardan geçtiler.
Su Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde, Huang ise Oregon Eyalet Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi’nde okurken ikisi de elektrik mühendisliğini seçtiler. Daha sonra yarı iletkenlerin hızlı dünyasına girdiklerinde farklı şirketlerde çalıştılar ancak aynı işvereni paylaştılar.

Huang, 1993 yılında Nvidia’yı kurmadan önce AMD’de mikroişlemci tasarımcısı olarak çalışıyordu. Su da yaklaşık 20 yıl sonra AMD’ye kıdemli başkan yardımcısı olarak katıldı ve nihayetinde şirketi yönetmekle görevlendirildi.

Kuzenlerdi, rakip oldular

Şimdi her iki yönetici de Santa Clara, Kaliforniya’da oturuyor ve şirketleri birbirlerine arabayla sadece 5 dakika uzaklıkta.

McKinsey’e göre 2030 yılına kadar 1 trilyon dolar değere ulaşması beklenen bir sektörde, şirketleri dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerine donanım ve yazılım satıyor. AMD son yıllık raporunda Nvidia’yı dört ana iş kolundan ikisinde en büyük rakibi olarak gösterdi: Oyun ve veri merkezleri.

Firmalar bir zamanlar oyuncular tarafından en çok video oyunlarındaki görselleri görüntüleyen ve canlanmalarına yardımcı olan GPU’lar (grafik işlem birimleri) satmalarıyla tanınıyordu. İkili hâlâ bu alanda rekabet ederken, GPU’lar artık ChatGPT gibi yeni popüler sistemlerin temelini oluşturan üretken yapay zeka teknolojisini güçlendirmek için de kullanılıyor.
Bu iki şirket aynı zamanda elektronik bilgi yığınlarını depolamak için kullanılan fiziksel tesisler olan veri merkezleri için donanım satma konusunda da rekabet ediyor. Bilgisayarların işletim sistemlerini ve programları sorunsuz bir şekilde çalıştırmasına yardımcı olan merkezi işlem birimleri (CPU) ve kullanıcıların aynı anda birden fazla görevi yerine getirebilmesi için bilgisayarlarda yer açan veri işlem birimleri (DPU) gibi çiplere güveniyorlar. AMD, Nvidia gibi işletmelere her iki bileşeni de satıyor.

Son yıllarda şirketler, toplumu yeniden şekillendirmeyi vadeden en son teknolojiyi sağladıkları için daha yaygın bir şekilde tanınmaya başladılar. Ürettikleri işlemciler, yapay zeka sistemlerinin yanı sıra elektrikli arabaların çalıştırılmasına yardımcı olmak için giderek daha fazla kullanılıyor ve PC’lerden playstation’lara kadar neredeyse her şeyi kapsayan bir erişimi güçlendiriyorlar.

Miller, “İnternete giren herkesin muhtemelen sadece bir değil, düzinelerce ve yüzlerce Nvidia ve AMD çipine dokunduğunu söyleyebilirim. Çoğu insan AMD ya da Nvidia’yı hiç düşünmüyor çünkü bu şirketlerin ürettiği çipleri görmüyorlar. Ama aslında, günlük yaşamınızda muhtemelen hem Nvidia hem de AMD var” diyor.

Küresel borsalar 25 Mayıs’ta ABD’nin borç krizi sürerken ve Almanya resesyona girerken zorlandı ancak ABD’li çip firması Nvidia’nın yapay zeka patlaması sayesinde yüksek kazançlar elde ettiğini açıklamasının ardından teknoloji hisseleri yükseldi. Özellikle yapay zeka patlaması, yapay zekayı eğitmek için gereken teknolojinin ön saflarında görülen Nvidia’nın hisselerini aşırı güçlendirdi. Sonuç olarak, Nvidia’nın hisseleri bu yıl şimdiye kadar yüzde 208 artarak büyük bir yükseliş yaşadı.

Yapay zekaya hücum, nitelikli çip üreticisi Nvidia’nın değerini 1 trilyon dolara yaklaştırdı

Miller, Nvidia’dan çok daha küçük olmasına rağmen AMD’nin hisselerinin de 2023’te yüzde 73 değer kazandığını belirtti. Bu arada Lisa Su, Amerika’nın en çok kazanan yöneticilerinden biri oldu ve geçen yıl S&P 500’ye en çok kazanan kadın CEO olarak adını yazdırdı.

ABD, Çin’in yapay zeka çiplerine erişimini keserek teknoloji savaşını kızıştırıyor

Ancak her iki çip üreticisi de jeopolitik gerilim tırmanmaya devam ettikçe şanslarının değiştiğini görebilir. Nvidia geçen hafta yaptığı bir açıklamada, ABD’nin Çin’e yönelik ihracat kontrollerinin bazı gelişmiş yapay zeka çiplerini etkileyerek planlanandan haftalar önce “derhal” yürürlüğe girdiğini söyledi.

Şirketten yapılan açıklamada “finansal sonuçları üzerinde kısa vadede anlamlı bir etki” beklenmediği ancak uzun vadede bu tür kısıtlamaların potansiyel bir “kalıcı fırsat kaybına” işaret ettiği belirtildi. AMD de ağustos ayında yaptığı açıklamada ABD’nin kısıtlamalarına uyacağını ve Çin’e özel ürünler geliştirmek istediğini belirtti.

Bu tür kaygıların muhtemelen garip bir aile ilişkisinden çok daha ağır basacağı kesin. 2020’de CTA tarafından Huang ile ilişkisi sorulan Su, “Nvidia’nın harika bir şirket olduğunu düşünüyorum. Son 10 yılda sergiledikleri teknoloji kabiliyetinin sektörü yapay zeka alanındaki bazı kilit alanlara yönlendirdiğine şüphe yok” dedi ve ekledi:

“Bu rekabetçi bir dünya, dolayısıyla sıkı bir rekabet içinde olduğumuza şüphe yok. Ancak bu aynı zamanda zaman zaman rakiplerinizle ortaklık yapmanız gereken bir dünya.”

Yapay zekada yeni adım: Nvidia’dan biyoteknolojiye 50 milyon dolarlık yatırım