FT’den İstanbul seçim analizi: ‘Silik bakan’ Kurum ile Erdoğan’ın rövanş maçı
İsrail'in saldırılarıyla harabeye dönen Gazze'den kaçmak isteyen Filistinliler Refah'tan geçebilmek için Mısırlı simsarlara 5 bin ila 10 bin dolar arasında rüşvet ödemek zorunda kalıyor.
İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarında 7 Ekim’den bu yana 23 bini aşkın Filistinli hayatını kaybetti. Şerit koca bir harabeye dönüşürken sivillerin büyük çoğunluğu en güneyde Mısır’a açılan Refah Sınır Kapısı’na yüklenmeye devam ediyor. Ancak burada kendilerini karşılayan simsarları atlatmak zorundalar. Zira savaş olmayan topraklara geçmek için simsarlara 5 ila 10 bin dolar arasında para ödemek gerekiyor.
Mısır istihbaratıyla bağlantılı olduğu iddia edilen simsarlar Refah Sınır Kapısı’ndan çıkış yapmayı hayal eden insanlardan ‘ücret’ adı altında adeta servet kazanıyor. Çok az sayıda Filistinli Refah’tan Gazze’yi terk edebildi ancak isimlerini “çıkış izni verilenler” listesine yazdırmaya çalışanlar Mısır istihbarat servisleriyle bağlantılı olduğu iddia edilen bir komisyoncu ağı tarafından kendilerinden büyük “koordinasyon ücretleri” istendiğini söylüyor.
Palestinians desperate to flee Gaza pay thousands in bribes to ‘brokers’ https://t.co/US4DfRKCB7
— Guardian US (@GuardianUS) January 8, 2024
ABD’de yaşayan bir Filistinli eşini ve çocuklarını listeye sokabilmek için üç hafta önce dokuz bin dolar ödediğini söyledi. Aile 7 Ekim saldırılarından bu yana okullarda barınıyor. Seyahat günü kendisine çocuklarının isimlerinin listede olmadığı ve fazladan üç bin dolar ödemesi gerektiği söylenmiş.
Çaresiz baba komisyoncuların “Gazzelilerin kanı üzerinden ticaret yapmaya çalıştıklarını” söyledi. “Bu çok sinir bozucu ve üzücü” diyen adam “Acı çeken, Gazze’deki cehennemden çıkmaya çalışan insanları sömürmeye çalışıyorlar” diye ekledi ve ailesi henüz kentten ayrılamadığını belirtti.
Birleşmiş Milletler’e (BM) göre Gazze nüfusunun yüzde 85’i şu anda yerinden edilmiş durumda. İsrail’in hava ve kara saldırıları halkı bölgenin orta ve kuzey kesimlerinden uzaklaştırırken insanların çoğu güneydeki Refah kentinde toplanmış durumda.
Gazze müzakerelerinde kilit bir bölgesel aktör olan Mısır milyonlarca insanın komşu Sina Yarımadası’na kaçacağı korkusuyla uzun süredir Refah Sınır Kapısı’nın açılmasına direniyor. Kahire bu akının bir güvenlik tehdidi oluşturabileceğini iddia ediyor. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi de Gazze’den kitlesel bir mülteci akınının Batı Şeria’daki Filistinlilerin Ürdün’e göç etmeleri için “emsal teşkil edeceğine” dikkat çekiyor. Sisi’ye göre bu göç dalgası Gazze’yi boşaltacak ve iki ülke için de güvenlik tehdidi oluşturacak.
Merkezi Kahire’de bulunan ve Filistinlilerin Gazze’den ayrılmasına “yardımcı olan” bir komisyoncu ağı yıllardır Refah sınırında faaliyet gösteriyor. Ancak savaşın başlamasından bu yana fiyatların olağanüstü derecede yükseldiği, geçiş için önceden 500 dolar istendiği bildirildi. Guardian’ın konuştuğu bazı kişilere Gazze’den ayrılmak için kişi başı 5 bin ila 10 bin dolar ödemeleri gerektiği söylenmiş, bazıları da bu parayı toplamak için kitlesel fonlama kampanyaları başlatmış. Birçok kişiye ise daha fazla ödeme yapmaları halinde daha erken ayrılabilecekleri belirtilmiş.
Refah sınır kapısından haberler aktaran Facebook sayfaları listeye girmek için yardım isteyen Filistinlilerin mesajlarıyla dolu. Görüşülen herkes Gazze’deki bağlantıları aracılığıyla komisyoncularla temasa geçtiğini söyledi. Ödemeler nakit olarak, bazen Avrupa ve ABD’de bulunan aracılar vasıtasıyla yapılıyor.
Gazze’de yaşayan ABD vatandaşı Belal Baroud’a aralarında üç yaşından küçük beş çocuk da bulunan 11 aile üyesini bölgeden çıkarmak için 85 bin dolar toplaması gerektiği söylenmiş.
“Bu seçeneği sadece ABD hükümeti bana yanıt vermediği için değerlendiriyorum. Babamın durumuyla ilgili umudum olsaydı böyle bir şey yapmazdım” diyen Baroud son üç ayını ABD Dışişleri Bakanlığı’nın diyabetli babasını çıkış listesine koyması için çaba harcayarak geçirmiş. Talihsiz baba “Bu durumdayım, çünkü ABD kendi vatandaşlarına yardım etmek istemiyor” dedi.
Baroud’un babası Aralık ayında İsrail güçleri tarafından kısa süreliğine gözaltına alınmıştı. 70 yaşındaki adam iç çamaşırlarına kadar soyulan, elleri bağlanan ve gizli bir yere götürülen bir grup erkekten biriydi. Baroud babasının gözaltına alınmasından önce bile haftalarca yardım aramış, Washington’a ya da Kudüs’teki ABD Büyükelçiliği’ne telefonda saatlerin harcamış ve Dışişleri Bakanlığı’na e-posta yoluyla yığınla bilgi göndermiş.
ABD Dışişleri Bakanlığı başlangıçta sadece ABD vatandaşlarının birinci dereceden yakınlarının Gazze’den çıkmasına yardımcı olunacağını belirtiyordu ancak daha sonra kapsamın ABD vatandaşlarının ebeveyn ve kardeşlerini de kapsayacak şekilde genişletileceği açıklandı.
Baroud ise “Aralık ortasından bu yana onlardan hiçbir e-posta almadım. Sadece e-posta ile iletişim kurabiliyorlar. Buna karşılık ayrılmak için para ödeyen başka insanlar görüyorum ve bir ya da iki gün içinde Gazze’den çıkabiliyorlar” dedi.
Konuya ilişkin açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanlığı bireysel vakalar hakkında yorum yapamayacağını söylerken bir yetkili Gazze’den çıkmak isteyenlerin tonla para ödediği komisyonculuk sisteminden haberdar olmadıklarını söyledi. Sözcü “1300’den fazla ABD vatandaşına, ABD’de yasal olarak oturum iznine sahip olanlara ve aile üyelerine Gazze’den ayrılmalarında yardımcı olduk” diye ekledi.
Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) 7 Ekim’den bu yana İsrail saldırılarının sürdüğü Gazze Şeridi’nin Refah şehrinde nüfusun 280 binden 1 milyonun üzerine çıktığını açıkladı. UNRWA’nın sosyal medya hesabından yapılan yazılı açıklamada “Gazze’de 280 bin nüfusu olan Refah, şu anda 1 milyondan fazla yerinden edilmiş insanı ağırlıyor” dendi.
Şehrin sokaklarında görülen aşırı kalabalığın salgın hastalık uyarısı verdiği kaydedildi. UNRWA çalışanlarının sığınaklarda ve sağlık merkezlerinde sağlık hizmeti verdiği, ancak ihtiyacın giderek artması sebebiyle hizmetlerin yetersiz kaldığı ifade edildi.
UNRWA açıklamasında İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılar nedeniyle 1 milyon 900 bin kişinin yerinden edildiğini duyurdu. Bu Gazze’deki toplam nüfusun yüzde 85’ine tekabul ediyor.
Refah’taki nüfusun hızlı artışı nedeniyle bölgedeki Filistinliler sığınacak ev bulamıyor. Bölgeye göç etmek zorunda kalan Filistinlilerin büyük bölümü derme çatma çadırlı kamplarda hayata tutunmaya çalışıyor.