Ekonomistlerde yoğunlaşan analiz eğilimi: Türkiye’yi Arjantinle kıyaslamak
Piyasalarda ‘liyakatlı atama’ rüzgarı: CDS 400 puanın altına indi, borsa 7 bin puanı geçti
Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı'na Dr. Cevdet Akçay, Dr. Fatih Karahan ve Prof. Dr. Hatice Karahan'ın atanması ve atamanın eleştirel iktisatçılar tarafından bile övgüyle karşılanması piyasalara bayram yaptırdı. CDS 2 yıl sonra 400 baz puanın altına geriledi, borsa 7 bin puanın üzerine çıktı.
Dr. Osman Cevdet Akçay'ın TCMB Başkan Yardımcısı olarak atanması piyasalara bahar rüzgarları estirdi. Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Dr. Hafize Gaye Erkan’ın önceki gün kamuoyunun karşısına ilk kez enflasyon raporu sunumuyla çıkarak ekonomist ve analistlerden tam puan almasının ardından dün gece 3 TCMB Başkan Yardımcısı’nın değişmesi piyasalarda bahar rüzgarları estirdi. TCMB Başkan Yardımcıları Emrah Şener, Taha Çakmak ve Mustafa Duman’ın yerine kendilerini uluslararası piyasalarda kanıtlamış ve üçü de Boğaziçi Üniversitesi mezunu olan Dr. Osman Cevdet Akçay, Dr. Fatih Karahan ve Prof. Dr. Hatice Karahan’ın atanması, TCMB’nin yeniden bağımsızlığına kavuşacağına yönelik umutları artırdı.
Söz konusu gelişmelerle Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 398 baz puanla yaklaşık son 2 yılın en düşüğüne gerilerken, BIST 100 endeksi de yüzde 3,08’lik artışla ilk kez 7.067 puana yükseldi. Endeks dolar bazlı bakıldığında analistlerin önemli direnç olarak kabul ettiği 250-253 puan seviyesini de geride bırakarak 260 puana çıktı. Böylece Borsa İstanbul, seçimlerin ikinci turundan bu yana yaklaşık yüzde 53 değer kazandı.
Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) yaklaşık son 2 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Türk Lirası varlıklara olan risk iştahı artıyor
Mayısta yapılan genel seçimler sonrası yeni ekonomi yönetiminin “piyasa dostu” tutumuyla düşüş eğiliminde hareket eden Türkiye’nin risk primi gerilemeye devam ediyor. Türkiye’nin yeni ekonomi yönetimine ilişkin gelişmeler varlık fiyatları üzerinde etkili olmayı sürdürürken, enflasyon raporu sunumunu gerçekleştiren TCMB Başkanı Erkan’ın açıklamaları da piyasalarda olumlu karşılandı.
Analistler, TCMB Başkanı olmasının ardından ilk kez basının karşısına geçen Erkan’ın merkez bankacılığı adına iletişim tarzının oldukça başarılı bulunduğunu ifade ederek, enflasyon beklentilerindeki yukarı yönlü güçlü revizyona karşın Türk Lirası varlıklara olan risk iştahının arttığını söyledi.
Fiyat istikrarı konusunda atılacak adımlara ilişkin yol haritasının yavaş yavaş belirginleşmeye başladığı bu süreçte Erkan’ın piyasalara güven verdiğini aktaran analistler, TCMB yönetimindeki görev değişiminin de bu güveni pekiştirdiğini belirtti.
Analistler, atanan üyelerin yurtiçi ve yurtdışı piyasalardaki repütasyonunun oldukça yüksek olduğunu belirterek, fiyat istikrarı konusunda atılan adımların ve kurulan yeni ekonomi yönetiminin etkisiyle Türkiye’nin kredi risk primindeki düşüşün gelecek dönemde de devam edebileceği öngörüsünde bulundu. Birçok ekonomist, iş insanı ve TCMB’de görev almış eski bürokratlar Twitter hesabından yaptığı paylaşımlarda atamaların “liyakat”ine vurgu yaparak, yeni ekibe başarılar dilediler:
Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara:
Bana göre son dönemin en önemli atamaları. TCMB’nin tepe yönetimine yapılan bu liyakatli seçimlerin kurumun geneline yayılmasını temenni ediyorum. Yeni atanan arkadaşlara başarılar diliyor, ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum. https://t.co/9lvhuZsyn1
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) July 27, 2023
Ekonomist Uğur Gürses:
Enflasyonu patlatan ekip gitmiş, üç iyi özgeçmişi olan isim gelmiş. pic.twitter.com/dl9L7I7FB5
— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) July 27, 2023
2011-2016 yılları arasında TCMB Başkanı olarak görev yapan Prof. Dr. Erdem Başçı:
Hayırlı olsun. Kolaylıklar ve başarılar dilerim. https://t.co/YYgizAQDqV
— Erdem Başçı (@EBasci_Tr) July 28, 2023
TCMB eski Başkan Yardımcısı ve eski Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. İbrahim Turhan:
Olumlu yönde çok güçlü bir adım.@Merkez_Bankasi ve ülkemiz için bir kazanım.
Başarılar diliyorum. https://t.co/dhs6u70a69— Ibrahim M. Turhan (@ibrahimmturhan2) July 27, 2023
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan:
Hayırlı olsun. Kolaylıklar ve başarılar dilerim. https://t.co/YYgizAQDqV
— Erdem Başçı (@EBasci_Tr) July 28, 2023
Finansal danışman ve DEVA Partisi Genel Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Rıfat Gencal:
Çok değerli hocam @cakcay01 Osman Cevdet Akçay’ın @Merkez_Bankasi başkan yardımcılığına atanması pozitif anlamda çok net bir mesajdır..
Umutlarım bir kat daha arttı..
Kendisini gönülden tebrik ediyor başarılar diliyorum.
— Ömer Rıfat Gencal (@omgencal) July 27, 2023
Şimşek: Rasyonel politikalar meyvelerini veriyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, CDS’in düşmesiyle ilgili olarak şu yorumu yaptı:
Rasyonel politikalar meyvelerini vermeye devam ediyor…
Mayıs ayında 700 baz puana yükselen CDS’ler (risk primi – Türkiye’nin dolar cinsinden kredi iflas riskini gösteren beş yıllık kredi temerrüt takası) bugün 400 baz puanın altını gördü. pic.twitter.com/ci7uo43ORd
— Mehmet Simsek (@memetsimsek) July 28, 2023
Akçay, ‘İktidar değişmezse faiz politikası değişmez’ demişti
Ataması piyasalarda en çok yankı uyandıran isim olan Dr. Cevdet Akçay’ın iktidarın son iki yılda uyguladığı “düşük faiz, yüksek enflasyon” politikasını açıkça eleştirmesi de sosyal medyada en çok konuşulan konulardan birisi oldu. Akçay, 26 Aralık 2022 tarihinde Habertürk televizyonunda Fatih Altaylı’nın konuğu olmuş ve “Düşük faiz yüksek kur üzerinden yeni model sevdası bizi çok kötü yerlere sürükledi” demişti. Seçimlerde iktidarın değişmemesi durumunda faiz politikasının değişmesini beklemediğini belirten Akçay, “İktidar devam edecekse, seçimi kazanırlarsa, hem cumhurbaşkanlığı hem de meclisi aynı şekilde muhafaza edebilirse, bence buna yaptıkları şeyin çalıştığının tasdiki olarak bakacaklar, yoksa oy alamazdık insanlardan diyecekler” ifadelerine yer vermişti. Altaylı’nın “Seçimi kazanırlarsa ‘Biz burada zırvaladık, daha realist davranalım’ demezler mi” sorusu üzerine Akçay, “Yok sanmıyorum, hayır. Öyle düşünmeleri için bir sebep yok ortada” yanıtını vermişti. Döviz kuru üzerinden rekabet gücü yaratılmaya çalışıldığını ancak bunun bir çıkmaz sokak olduğunu belirten Akçay, Türkiye’de faizin politika etkinliğinin çok azaldığını ve enflasyonu aşağı çekmek için büyümeden edilecek feragat düzeyinin arttığını vurgulamıştı. Akçay ayrıca seçim sonrasında birçok kalemde fiyat artışı beklediğini de dile getirmişti.
Akçay, Fatih Altaylı’yla başka bir programda AKP hakkında şunları söylemişti: “2002’den 2019’a kadar baktığınızda bir tane kazanan var, en zengin yüzde 20. AKP’nin yarattığı orta sınıf şu an zarar görüyor ciddi şekilde.”
Millet ittifakının cumhurbaşkanı yardımcısı Ali Babacan’ın Youtube programına da katılan Akçay, Erdoğan’ın ‘nass’ söylemiyle ilgili “Dünyevi ile uhreviyi birbirine karıştırmamak lazım. Hazine ve Maliye Bakanlığı veya Merkez Bankası’nın yapacağı şey çok dünyevi bir iş. Buna uhreviyi karıştırmayın. O zaman çok karmaşık bir hal alıyor mevzu” diye konuşmuştu.
‘Kastıra kastıra, ıhtıra ıhtıra geleceğiz’
Akçay, seçimden önce Bloomberg HT’de katıldığı programda ise “Bence en önemli şey şu enflasyon patikasını yeni gelen yönetimin insanlara satabilmesi lazım. İşte 22’ydi bu senenin sonunda hedef, yeni Merkez Bankası var. Diyecekler ki; ‘Türk milleti bu 22’yi unutacaksınız’, çok afaki kaba şekilde söylüyorum 38-22-12-8-5… Önümüzdeki 5 senenin enflasyon politikası budur. Kastıra kastıra, ıhtıra ıhtıra geleceğiz. Bize güvenip güvenmemeniz çok önemli bir şey” demişti. Sunucunun “Seçimlerden sonra faizi siyaseten o kadar yukarıya iter misiniz?” sorusuna da yanıt veren Akçay “Ben iterim. Zaten normalleşme başlamış” diye konuşmuştu.
‘Kötü niyet yok ama çuvalladılar’
Akçay, 20 Ocak 2023’te TÜSİAD ve Koç Üniversitesi tarafından oluşturulan Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) yıllık değerlendirme toplantısında yaptığı konuşmada da enflasyonun getirdiği tahribata değinerek, tercih edilen politikaların kötü niyetten kaynaklanmadığını söylemişti. Ancak buna bir açıklama getiren Akçay, şunları söylemişti:
“Tasarruf sahiplerine ‘Sen üzüleceksin’ dediler. ‘Sen firma sahibisin’ sevineceksin dediler. Bu oldu mu? Olmadı. Bankalara ‘Sesinizi çıkarmayın, marjının keyfine bak, finansmanı sağla’ dediler. Bu ne zamana kadar, Türkiye kalkınana kadar. Ama oraya gelemedik. Ne oldu? Bankalar kredi kullandırmıyor. Özel bankalarda yıllıklandırılmış artış hızı tüketici kredilerinde yüzde 106, ticari kredilerde yüzde 5.5. Hata idrak ve kavramaya dahil. Jargon ve terminoloji kullanmak yeterli değil. Kötü niyet yok ama çuvallama var. Çünkü hane halkı ve şirketler üzerinde tam hakimiyetin yok. Bazı değişkenler içseldir ve birçok değişkene bağlıdır. Kamu harcamaları dışsaldır. Finansal varlık fiyatlamaları çok anlamsız. Hiçbir TL cinsi finansal varlığın fiyatı doğru değil. Elleri kolları bağlı bankalarla ekonomiyi büyütemezsiniz. İktidar kalsa da değişse de zor. Kalırsa yanlış fiyatlar üzerinden sert bir düzeltme… Kısa sürede bunun içinden çıkılmaz. Bence kolay olmayacak.”
Yapılan hatanın teknikten kaynaklanmadığını, bu topraklarla ilgili bir sorun olduğunu öne süren Akçay, “Yönetici katında bu devreye girince sıkıntı çıkıyor. Piyasa dediğiniz yer fiyatların var olduğu değil doğru fiyatların itibar gördüğü yerdir. Bunu idrak edersek toparlarsınız. Önemli olan fiyat mekanizma denen şeyin ne olduğunu anlamak. Bu da sadece iktisatla ilgili değil” mesajı vermişti. Geçen dönem itibarıyla kurun enflasyona etkisinin az olduğunu belirten Akçay, “Türkiye’de göreli fiyat kaosu var. Bu pahalı deseniz de anlamı kalmamış durumda. Anlamı yok. Enflasyonu düşürmek için piyasanın beklediğinden daha şahin olmak gerekiyor. Enflasyon oynaklığı da ortalaması da birbirlerini etkiliyorlar. Oynaklık da ortalamayı yukarı çektiği için aşağı gelmekte zorlanacak. Türkiye’nin enflasyon problemini ehemmiyetsizliştirdikçe iş daha içinden çıkılmaz hale geliyor. Bu rejim düzeyi enflasyonda yüzde 8’lere takılmıştı. Sonra para politikası uçup gittikten sonra rejim 15’lere oturdu. Yeni dönemde ‘estimate’ edemiyoruz. 30’larda filan olabilir. 100’lerde bir enflasyon var. Ama yıl sonu ne olduğu benim için önemli değil. Bunu nerede kıracağız? Bütün kötülüklerin anası enflasyon yüzünden büyüme de oynak hale geldi. Büyümeyi oluşturan unsurlar da bu durum var. Şu kadar ortalama büyüyor demenin bir anlamı kalmıyor çünkü ortalamanın anlamı kalmıyor” diye konuşmuştu.
Hepsi birbirinden değerli 3 isim
TCMB, yeni atanan başkan yardımcılarının öz geçmişlerini internet sitesinde şöyle paylaştı:
Dr. Osman Cevdet Akçay: 1961 yılında Trabzon’da doğan Osman Cevdet Akçay, 1983’te Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi bölümünden mezun oldu. Akçay, The City University of New York, The Graduate School and University Center’da ekonomi alanında 1990 yılında M.Phil ve 1992 yılında doktora derecesini aldı.
Çalışma hayatına 1985 yılında The City University of New York, The Graduate School and University Center’da doktora asistanı olarak başlayan Akçay, 1986-1990’da Hunter College ve Baruch College’da öğretim görevlisi, 1990-1991’de Manhattan College, New York’ta misafir öğretim üyesi olarak çalıştı. 1992 yılında yardımcı doçent olarak Boğaziçi Üniversitesi’nde göreve başlayan ve doçentliğini Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi bölümünde alan Akçay, 2001 yılında Koç Üniversitesi’ne tam zamanlı öğretim üyesi olarak geçti.
2009 yılına kadar öğretim üyeliği ve önce Koçbank, daha sonra Yapı ve Kredi Bankası başekonomistliği görevini beraber götüren Akçay, 2009-2018’de banka başekonomisti olarak görev yaptı. Akçay, Temmuz-Ekim 2018’de Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda, 2018-2023’te ise Fiba Group, Holding ve Banka’da danışmanlık görevinde bulundu.
Dr. Fatih Karahan: 1982 yılında Eskişehir’de doğan Fatih Karahan, 2006 yılında Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Endüstri Mühendisliği bölümlerinden mezun oldu. Karahan, 2012’de Pennsylvania Üniversitesi’nde Ekonomi alanında yüksek lisans ve doktorasını tamamladı.
Çalışma hayatına 2012’de New York Merkez Bankası’nda ekonomist olarak başlayan Karahan, 2022 yılına kadar bu kurumda iş gücü ve ürün piyasası çalışmaları başkanı ve para politikası danışmanı olarak çalıştı.
Columbia Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak da görev yapan Karahan, 2022’de Amazon’da kıdemli ekonomist olarak çalışmaya başladı. Karahan, Kasım 2022’de Amazon’da başekonomist görevine atandı.
Prof. Dr. Hatice Karahan: 1978 yılında İstanbul’da doğan Hatice Karahan, 1999’da Boğaziçi Üniversitesi İşletme bölümünden mezun oldu. Karahan, 2001’de Boğaziçi Üniversitesi’nden İktisat yüksek lisans derecesi aldıktan sonra akademik çalışmalar yapmak üzere ABD’ye gitti. 2006’da Syracuse Üniversitesi’nde ekonomi doktorasını tamamlayan Karahan, aynı üniversite bünyesindeki Center for Policy Research’te araştırmalar yürüttü.
Türkiye’ye döndükten sonra çeşitli üniversitelerde ders vermenin yanı sıra TÜBİTAK’ta danışmanlık görevi üstlenen Karahan ayrıca, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve İstanbul Sanayi Odası (İSO) gibi Türkiye’nin önde gelen iş dünyası kuruluşlarında uzun yıllar ekonomi danışmanlığı yaptı.
2015 itibarıyla İstanbul Medipol Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölümü’nde kurucu bölüm başkanlığı görevini ifa eden Karahan, 2020’de profesör unvanı aldı. Temmuz 2017’de Cumhurbaşkanı Başdanışmanlığı’na atanan Karahan, ayrıca Harvard Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi’nde ekonomi alanında misafir akademisyen olarak 2 yıl süreyle görev yaptı.
Oyunlar ve Bulmacalar