Bir bilimkurgu başyapıtı olarak Üç Cisim Problemi

İlk kez 2008 yılında basılan ‘Üç Cisim Problemi’ Çinli bilim kurgu yazarı Cixin Liu’nun ‘Dünyanın Geçmişi’ adıyla anılan üçlemesinin ilk kitabı. Nebula dahil pek çok edebiyat ödülünde aday gösterildi, bilim kurgu ve fantezi edebiyatının en önemli ödüllerinden biri sayılan Hugo’yu da kazandı.
Roman; Çin kültürünü, antropolojiyi, astrofiziği ve bilim dünyasını modern bilimkurgu öğeleriyle ustaca harmanlayarak daha önce benzerine pek rastlamadığımız bir evrenle bizi tanıştırmakta. Buradaki ‘evren’ kelimesi son derece ilginç bir konumun içinde hapsolmuş Trisolaris adlı gezegeni kapsamıyor sadece. Dünya dışı bir medeniyetle ilk kontağı kurmaya çalışan insanların hikayesi de ilk kez anlatılmadı sonuçta ancak ‘Üç Cisim Problemi’nin başka türlü bir çekiciliği var.

Hikaye, 1967’de Çin’de yaşanan Kültür Devrimi sırasında başlıyor. Genç bir kız olan Ye Wenjie, ünlü bir fizikçi olan babasının halkın önünde Kızıl Muhafızlar tarafından katledilmesine tanık olur. Sonrasında siyasi mahkum olarak alıkonulan Ye’nin fizik bilgisi, son derece gizli yürütülen Kızıl Sahil Projesine dahil edilmesine neden olacaktır. Kızıl Sahil, dev bir uydu haberleşme sistemi sayesinde uzaya mesaj gönderen gizli bir resmi kurumdur.
Burada geçirdiği süre boyunca Ye, kendisinden çalınan ailesinin verdiği hınç ve dünyadaki çevrecilik bilincinde büyük bir farkındalık yaratan kitap olarak bilinen Rachel Carson’ın ‘Sessiz Bahar’ını okumasının da etkisiyle insan ırkına karşı biriktirdiği umutsuzluk ve kızgınlıkla insanlığın kaderini değiştiren önemli bir harekette bulunur.

‘Game of Thrones’un yaratıcılarından ‘3 Cisim Problemi’: Okuduğumuz hiçbir şeye benzemiyor

Günümüzde de Wang Miao adlı nanoteknoloji alanında önemli bir icat üzerinde çalışan bir bilim insanı, birden bire baktığı her yerde gerisayım yapan bir sayaç görmeye başlar. Bu gizemli sayacı durdurabilmesinin tek yolu, bilimsel çalışmalarını durdurmasıdır. Benzer durumlar yaşayan bazı bilim insanları ise şüpheli şekillerde ölmüşlerdir. Wang’in yolu bunları araştıran Shi Qiang adlı bir dedektifle kesişince birlikte büyük resme ulaşmaya çalışırlar.
Wang intihar eden bir meslektaşının oynadığı bilgisiyar oyununu keşfettiğinde çok kompleks bir problemle karşılaşır. Bu problemin çözümü Ye’nin yıllar önce dünya gezegeninin ve insan ırkının kaderini belirleyecek olan o hareketine bağlanır.

Elbette yine bir insanlık eleştirisi

Roman, ilginç buluşlarla gergin bir hikaye anlatırken aynı zamanda bilimsel ve felsefi konulara da derinlemesine dalışlar yapmakta. Fizik, matematik ve bilim kurgu unsurlarıyla örülü bir kurgu, okuyucuyu evrenin karmaşıklığı ve insan doğasının derinlikleri üzerine düşündürtmekte. Doğrusu bu anlamda ilk başlarda okuyucuyu hayli zorlayan bir metin var karşımızda. Bilimsel konulara ve özellikle de astrofiziğe karşı hiç ilgisi olmayan insanların okurken zorlanacağı bazı bölümler mevcut.

‘3 Cisim Problemi’ rekor kırdı: Bölüm başı maliyeti 20 milyon dolar

Özellikle de romana adını veren ‘Üç Cisim Problemi’, oyuncuların içine girdikleri bir gezegen sistemini simüle eden, bu sistemde üç yıldızın kütle çekim dinamiğini anlamalarını talep eden ve okuyucunun kafasında canlandırması zor bir oyun. Ana kahramanımız Wang, oyunun karmaşıklığına ve içinde gizlenmiş olan bilgilere bir bilim insanı merakıyla saldırmakta. Ancak ilerledikçe oyunun gerçekten var olan bir fiziksel modeli temsil ettiğini keşfeder. İşte romanın en özgün tarafı da bu zaten.

Uzaylı bir medeniyetle kurulan iletişim daha önce benzer eserlerde pek tanık olmadığımız bir şekilde gerçekleşmekte.

Bir yandan bütün bunların hepsi, kitabın yazıldığı zamanlarda sinemada da moda olan bir temaya götürüyor bizi. Yani insan ırkının kendi vahşi tarihinden hiç ders çıkarmadığı, yokedici özelliklerini aynen sürdürdüğü ve bunun hep böyle gideceği yönünde karamsar bir bakışla ‘insanlığı sıfırlama’ya çalışan birilerinin varlığına…

Kitabın, içinde olduğu avantajlı yaşam koşullarının kıymetini bilmeyen insanları şaşkınlıkla izleyen Trisolaris’in bakış açısına geçtiği son bölüm ise tadından yenmeyecek bir lezzetle yazılmış.

En başta Cixin Liu’nun anlatım diline uyum göstermekte zorlanan okuyucu, roman ilerledikçe buna alışmakla kalmıyor, hiç bitmesin istiyor. Bu değişik kitabın aslında 2023’te çekilmiş Çin yapımı bir dizisi var. Bir de hiç vizyona çıkarılmayan yine Çin yapımı bir sinema filmi mevcut. Ama yeniden bu kadar gündem olmasının en büyük sebebi Netflix’e çekilen ve senaryosu ‘Game of Thrones’ romanlarını da uyarlayan yaratıcı ekibin (David Benioff, D.B. Weiss ve Alexander Woo) elinden çıkan dizi uyarlaması… 21 Mart’tan itibaren Netflix’te izlenebilecek dizinin, romana göre seyircinin daha çabuk anlayıp kolay takip edebileceği kimi eklentilerle çekildiğini yeri gelmişken belirtelim.
Bilim kurgu edebiyatıyla arası iyi olan okurlar için ise ‘Üç Cisim Problemi’ romanı, hem sürükleyici hikayesi hem de derinlikli bir düşünsel deneyim sunan çağdaş bir başyapıt. Çince aslından çeviri yapan Zeynep Özmeral’ın da emeklerine sağlık. Bu metni aslında çevirmek hiç de kolay bir iş olmamış belli ki…
Cixin Liu’nun Dünyanın Geçmişi üçlemesinin ikinci kitabı “Karanlık Orman” 6. baskısıyla, üçüncü kitap “Ölümün Sonu” da 3. baskısıyla bu ay yine İthaki yayınları tarafından basılmış durumda…

Hitchcock’un favori yazarından Kuşlar: Kana bulanmış gagalar