Vergi paketinden küçük esnafa büyük sürpriz çıktı: En az 700 bin kişi daha gerçek usulde vergilendirilecek

Türkiye’de doğal olarak herkes geçim derdinde, dolayısıyla bir gelir elde etmeye çalışıyor. Bu gelir elde etmeye çalışanların bir bölümüne ‘küçük esnaf’ deniyor; bu boşuna değil. Onlar gerçekten de küçükler; ya tek başlarına kendi işlerinde çalışıyorlar veya bazen yanlarında bir çırak veya yardımcı olabiliyor.

Kim mi onlar? Taksici, berber, marangoz, tesisatçı, küçük bakkal, tuhafiyeci, terzi, evinde kendi başına ürettiği kimi ürünleri internet üzerinden satanlar vs vs. Bu kesimler, ‘basit usulde vergilendirme’ adı verilen bir vergi rejimine tabiler.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de basit usulde vergilendirilen 825 binden biraz fazla mükellef var.

Basit usulde vergilendirme şu demek: Bu statüye tabiyseniz, yıllık kazancınızdan o yılki giderleriniz düşülüyor ve brüt kârınız ortaya çıkıyor. O brüt kârdan da 13 bin lira daha indiriliyor, kalan miktar da gelir vergisine tabi oluyor. Yılda bir kez vergi ödüyorsunuz, defter tutma, peşin vergi ödeme, muhtasar gibi yükümlülükleriniz olmuyor. Bu kesimin KDV yükümlülüğü de yok.

Türkiye’de basit usulde vergilendirme diye bir statü var, çünkü bu türden vergilendirilen kayıt içindeki 825 bin mükellefin kendi ve ailelerinin geçimlerini ancak sağlayabildiği düşünülüyor. Bu mükellefler Covid-19 salgını nedeniyle getirilen bir düzenleme gereği 1 Ocak 2021’den beri gelir vergisi de ödemiyorlar.

Oysa şimdi Hazine ve Maliye Bakanlığı, 24 Mayısta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a yaptığı sunumda bu kesim için bugüne kadar kullanılagelen basit usulde vergilendirmeyi tamamen kaldırmayı, yerine geri kalan herkese uygulanan gerçek usulde vergilendirmeyi getirmeyi öneriyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı, bu geniş kesimin gerçek usulde vergilendirilmeye başlamasıyla 825 bin mükelleften en az 700 binin gerçek usulde vergilendirilen mükellefe dönüşeceğini hesaplıyor. Yani defter tutacaklar, KDV ve muhtasar ile geçici vergi ödeyecekler, her birinin ister istemez bir ‘mali müşavir’i olacak.

Düzenleme sunumdaki gibi yasalaşırsa yaklaşık 700 bin mükellefin gerçek usule geçirilmesinin Gelir İdaresi Başkanlığının deyişiyle “gelir artırıcı ve gönüllü uyumu destekleyici etkisi” olacak. Gelir İdaresi Başkanlığı’na göre düzenleme yine sunumda yer alan asgari gelir vergisi uygulaması ve günlük hasılat tespiti ile birlikte devletin vergi gelirini 7,9 milyar TL artırabilecek. Düzenlemenin 1.1.2025 tarihinde yürürlüğe girmesi öneriliyor.

Ayrıca sunum aynen yasalaşırsa Cumhurbaşkanına iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, belediyeler, yöreler itibariyle mükellefleri gerçek usule alma yetkisi verilecek.

Basit usule hangi şartları taşıyanlar giriyor?

Devletin 2021 yılı sonundan beri gelir vergisi almadığı basit usule tabi mükellef olmanın özel ve genel şartları bulunuyor. Basit usule tabi olmanın 2024 yılına ilişkin özel şartları şunlar:

-Satın alınan ürünlerin olduğu gibi veya işlem gördükten sonra satılması halinde, yıllık alım tutarının 690 bin TL’yi ve satış tutarının 1 milyon 100 bin TL’yi geçmemesi halinde basit usulde vergilendirme gerçekleşir.

-Basit usulde vergilendirilen bir mükellefin alım satım dışındaki işinden gelirinin 340 bin TL’yi aşması durumunda mükellefliği ortadan kalkar.

-Basit usulde vergilendirilen mükellefin alım – satım ve diğer işlerle birlikte yıllık satış ve iş hasılatı toplamına bakılır. Eğer ortaya çıkan sonuç 2024 yılında 690 bin TL’yi geçmiyorsa basit usulde vergilendirilir.

Vergi yasaları basit usulün genel şartlarını 2024 yılı için şöyle sıralıyor:

-Kendi işinin başında çalışıyor olmak. İşçi çalıştırmak, çırak çalıştırmak, zaruri sebeplerle kendi işinin başında olamamak, ölüm gibi sebeplerle iş yerinin başında eş veya çocuk olması gibi sebepler bu şartı bozmuyor.

-Eğer iş yeri iş sahibinin üzerineyse belirlenen emsal kira bedeline bakılıyor. Eğer iş yeri kiralanmışsa, yıllık kira bedeli büyükşehir belediyesi sınırları içinde 55 bin TL’yi, diğer belediye bölgelerinde 34 bin TL’yi aşmıyorsa genel şart karşılanmış oluyor.

-Mesleki, ticari veya zirai iş faaliyeti sebebiyle gerçek usul mükellefi olmamak da gerekiyor.

Küçük ilçelerde bir avuç esnaf hiç vergi vermeyecek

Ancak nüfusu 30 bini aşmayan ilçelerde faaliyette bulunan ve basit usulün şartlarını sağlayan mükellefler (belirlenecek hadler dahilinde) esnaf muaflığı kapsamına alınacak. Gelir İdaresi Başkanlığı bu düzenlemeyle nüfusu 30 bini aşmayan ilçelerde basit usul kapsamında faaliyette bulunan 124.000 mükellefi vergiden muaf esnaf yani hiç vergi vermeyen esnaf kapsamına alacak.

Bütçe açığının küçültülmesine katkıda bulunmak için “sinekten ağ çıkartmaya” çalışan Geir İdaresi Başkanlığı bu nedenle “Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi” almayı ve bunun için bir ücret ödenmesini zorunlu hale getiriyor.

Mevcut durumda çok küçük çapta iş yapan, kazancıyla ancak geçimini sağlayan kişiler vergiden muaf esnaf kapsamında bulunuyor. Esnaf muaflığından yararlananlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 9/10 maddesi kapsamında sadece internetten satış yapanlarda zorunlu olmakla beraber ancak talep etmeleri halinde vergi dairesinden bedelsiz olarak “Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi” alabiliyor. Esnaf vergi muafiyeti belgesi alındığı tarihten itibaren üç yıl geçerli oluyor ve Türkiye’de Aralık/2023 tarihi itibariyle 109,324 kişi “Vergiden Muaf Esnaf Belgesi” almış bulunuyor.

‘Vergi almıyoruz, bari harç alalım’

Gelir İdaresi Başkanlığı sunumda “Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi” alınmasının zorunlu hale getirilerek belgenin (bulunulan yere ve faaliyete göre) belirlenecek harç karşılığında verilmesini öneriyor. Başkanlığa göre düzenlemenin amacı vergiden muaf esnaf sayısını belirlemek. Ancak esnaf vergi muafiyeti belgesi alacak kişi sayısının bir milyon civarında olacağını tahmin eden Gelir İdaresi Başkanlığı yıllık 1,000 TL gibi bir harç alınması durumunda 1 milyar TL gelir elde edileceğini düşünüyor. Bu ifade etkisi mevcut durumda belgenin üç yıl olan geçerlilik süresinin bir yıla düşürülmesinin de düşünüldüğünü de gösteriyor.

Kemerleri bağla Türkiye! İşte vergi paketinin tamamı: Bu Porsche ile Bentley otomobili hangi gelirle aldın?

Kiradan her ay yüzde 20 vergi kesilecek, mahsuplaşma bir sonraki yıl olacak

Vergi paketinin tamamı sızdı, sebebi AKP içindeki kavga