NATO 75. yılını kutluyor: Zirve başladı, Erdoğan da Washington’da

NATO, kuruluşunun 75. yılını Washington DC’de düzenlenen büyük bir zirve ile kutluyor. Bu tarihi zirve NATO’nun bugüne kadarki başarısını kutlarken gelecekteki stratejik hedeflerini belirlemek için de önemli bir platform sunuyor. Zirveye NATO üyesi ülkelerin devlet başkanları, dışişleri ve savunma bakanları katılıyor.

Zirve ittifakın kuruluşunun anıldığı törenle resmen başladı. Tören 1949 yılında “Kuzey Atlantik Anlaşması”nın 12 ülke tarafından imzalanarak NATO’nun kurulduğu Washington’daki “Andrew W. Mellon Oditoryumu”nda yapıldı.

Zirvenin açılışında ilk giren liderlerin eşleri oldu. Ardından Ukrayna, Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore liderleri de törene katıldı. NATO üyesi 32 ülkenin liderleri ise NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile birlikte tören alanına girerek sahnede yerini aldı.

Tören sırasında NATO’nun tarihini ve önemli anlarını yansıtan bir video gösterimi yapıldı. Videoda İkinci Dünya Savaşı, NATO’nun kuruluşu, Bosna Savaşı, Kırım’ın ilhakı ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi çeşitli olaylara dair görüntüler yer aldı. Bu gösterim ittifakın yıllar içinde karşılaştığı zorlukları ve elde ettiği başarıları vurguladı.

This year, NATO turned 7⃣5⃣

Watch our documentary that explores the moments that define the Alliance through the eyes and personal experiences of people who have witnessed pivotal moments in its history #1NATO75years | #NATOSummit

— NATO (@NATO) July 9, 2024

Zirve ‘Let there be peace on Earth’ (Barış Dünyaya Egemen Olsun) şarkısının bir askeri koro tarafından seslendirilmesiyle devam etti. Zirvede özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaş ve buna karşılık NATO’nun bölgedeki rolü ittifakın gelecekteki stratejik yönelimleri açısından büyük önem taşıyor.

NATO Genel Sekreteri Stoltenberg Ukrayna’ya yapılan yardımların NATO’nun kendi güvenliğine yatırım olduğunu belirtti. NATO-Ukrayna Konseyi toplantısı da zirvenin önemli gündem maddelerinden biri​.

Zirvede ayrıca Hint-Pasifik bölgesinden ortak ülkeler ve Avrupa Birliği ile yapılacak toplantılar da yer alıyor. Bu toplantılar NATO’nun küresel güvenlik konularında daha geniş bir işbirliği ve koordinasyon sağlamayı amaçlıyor​.

Zirvenin ilk gününde NATO Genel Sekreteri’nin konuşması, liderlerin kapı önündeki açıklamaları ve Kuzey Atlantik Konseyi toplantısı gibi etkinlikler canlı olarak yayınlanıyor. Bu yayınlar NATO’nun resmi internet sitesi, YouTube kanalı ve çeşitli medya merkezlerinde izlenebiliyor​.

Bu zirve NATO’nun geçmişteki başarılarını kutlamanın yanı sıra gelecekteki stratejik hedeflerini belirlemek ve küresel güvenlik sorunlarına yönelik çözümler üretmek açısından da büyük önem taşıyor.

Biden: Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz

ABD Başkanı Joe Biden liderlerin bir araya geldiği Andrew W. Mellon Oditoryumu’nda düzenlenen törende konuşma yaptı. NATO’nun hiç olmadığı kadar “iyi donanımlı” olduğunu belirten Biden bu yıl 23 müttefikin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYH) yüzde 2’sini savunmaya ayırdığını hatırlattı. Bunun çok büyük bir ilerleme olduğunu vurgulayan Biden “Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz” dedi.

amazing things already happening during biden’s big nato speech pic.twitter.com/TH7IqlcHWK

— Linus Fairing (@LinusFairing) July 9, 2024

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “Ukrayna’da durmayacağını” kaydeden Biden “Ancak şunu bilin ki Ukrayna, Putin’i durduracaktır. Özellikle bizim kolektif desteğimizle” dedi.

Biden “Bugün Ukrayna’nın hava savunması için tarihi bir bağış yapacağımızı duyurmak istiyorum. ABD, Almanya, Hollanda, Romanya ve İtalya, Ukrayna’ya ilave 5 stratejik hava savunma sistemi için teçhizat sağlayacak. Gelecek aylarda ise ABD ve ortakları, Ukrayna’ya onlarca ilave taktik hava savunma sistemi sağlayacak” diye konuştu.

“Putin’in savaşı” nedeniyle ölümlerin arttığına dikkati çeken Biden 350 binden fazla Rus askerinin öldüğünü, 1 milyonunun ise yaralandığını söyledi. ABD Başkanı çok sayıda genç insanın kendileri için gelecek görmediği Rusya’dan ayrıldığını ifade etti.

Biden konuşması sırasında yanında hazır bulunan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e de ‘Başkanlık Özgürlük Madalyası’ takdim etti. Stoltenberg’in, Avrupa’nın güvenliği için kritik yıllar sırasında NATO’ya liderlik yaptığını belirten Biden, ittifak şefinin liderliğinde NATO’nun daha güçlü olduğunu vurguladı.

Biden Stoltenberg’e madalya takdim etti. / Fotoğraf: NATO

Biden’ın mesajları bu sefer gafsız ve net oldu

Joe Biden’ın NATO liderlerine yaptığı konuşma, geçen hafta sık sık duraklayan ve siyasi geleceği konusunda belirsizlik yaratan tartışma performansının tam aksine güçlü ve netti. Washington DC’deki salonda prompterdan konuşan Biden’ın sözleri, kuruluşundan 75 yıl sonra küresel bağlılığın devam etmesi gerektiğinden bahsederken güçlü ve istikrarlıydı.

Biden’ın geçen ay Atlanta’da başkanlık yarışındaki rakibi Donald Trump’a karşı yaptığı ve kelimeler üzerinde tökezlediği ve telaşlı göründüğü münazaradan bu yana, anketler onun Cumhuriyetçi rakibine karşı zemin kaybettiğini gösteriyor.

Siyasi uzmanlar ve küresel liderler ABD liderinin bu NATO zirvesi sırasındaki davranışlarını, yeniden seçilme kampanyasını yeniden gözden geçirdiğine dair herhangi bir işaret için izliyorlar. Biden ise 5 Kasım’da yapılacak seçimlerde adaylıktan çekilmeme konusunda ısrarcı.

Trump’tan mesaj: Ben başkan olmasaydım NATO diye bir şey kalmazdı

ABD’de seçimlerin açık ara favorisi olarak görülen Cumhuriyetçi aday ve eski Başkan Donald Trump sosyal medya hesabından NATO ülkelerinin savunma harcamalarındaki artıştan kendine pay çıkardı.

Kendisine ait sosyal medya platformu Truth Social’da yaptığı paylaşımda Trump “Başkan olarak ben olmasaydım muhtemelen şimdiye kadar NATO diye bir şey kalmazdı” dedi.

Bazı NATO ülkelerinin ödemelerini yapmadıklarını öğrendiğini söyleyen Trump “Bunu kabul edilemez buldum ABD’nin korumasını istiyorlarsa ödeme yapmaları konusunda ısrar ettim” dedi.

NATO doktrini, üye ülkelerin GSYİH’lerinin en az yüzde 2’sini ordu için harcamalarını gerektiriyor. NATO ülkeleri, Biden’ın başkan olduğu ve Ukrayna’daki savaşın sürdüğü son iki yılda savunma harcamalarına önemli ölçüde daha fazla katkıda bulundu. Ancak birçoğu hala yüzde 2’lik hedefe ulaşabilmiş değil.

Stoltenberg’den savunma harcamalarında hedefi yükseltme mesajı

Stoltenberg ise NATO’nun 75. Yıl Zirvesi kapsamında “Savunma Endüstri Forumu”nda yaptığı konuşmada, ittifakın tarihi başarılarını kutlarken, gelecekteki stratejik hedeflere ilişkin önemli mesajlar verdi. Stoltenberg NATO’nun temel amacının savaşı engellemek ve caydırıcı gücüyle barışı muhafaza etmek olduğunu vurguladı.

Genel Sekreter konuşmasında Ukrayna’ya desteğin, NATO’nun temel görevi olan savunma ve caydırıcılık açısından kritik bir öneme sahip olduğunu belirtti. “NATO’nun 75 yıldır ittifak üyelerine yönelik saldırıları engellemede başarılı olduğunu” ifade eden Stoltenberg, güçlü bir savunma endüstrisi olmadan bu başarıların sürdürülemeyeceğine dikkat çekti.

Savunma endüstrisi yetkililerine hitap eden Stoltenberg, NATO’nun ihtiyaç duyduğu kabiliyetler, silahlar ve sistemlerin üretilmesinde endüstrinin kritik rol oynadığını belirtti. “Biz size bağımlıyız çünkü ihtiyacımız olan kabiliyetleri, silahları ve sistemleri üretiyorsunuz. Ancak siz de bize bağımlısınız çünkü müşteriniz biziz” dedi.

Stoltenberg, NATO üyelerinin savunma harcamalarını artırma konusunda mutabık kaldığını hatırlatarak bundan 10 yıl önce GSYH’nin yüzde 2’sinin savunmaya harcanması gerektiğine karar verildiğini söyledi. Ancak şimdi bu hedefin asgari bir seviye olarak görülmesi gerektiğini ve daha fazla harcama yapılmasının zorunlu olduğunu belirtti.

NATO müttefiklerinin “yeni bir endüstriyel savunma” taahhüdüne imza atacaklarını açıklayan NATO şefi, bu taahhüdün Avrupa ve Kuzey Amerika’da savunma endüstrisini güçlendireceğini ifade etti. Bu yeni taahhüt, hem savunma harcamalarını artırmayı hem de birlikte hareket etme kabiliyetini geliştirmek için daha etkin harcamalar yapmayı kapsıyor.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın NATO’nun stok ve üretim kapasitesinde yetersizlikler olduğunu gösterdiğini belirten Stoltenberg, aynı zamanda müttefiklerin birlikte hareket etme kabiliyetlerinde ciddi sıkıntılar olduğunu ortaya koyduğunu söyledi.

Stoltenberg Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşı “nesiller boyu yaşanan en büyük güvenlik krizi” olarak nitelendirdi. “En büyük maliyet” ve en büyük riskin “Rusya’nın Ukrayna’da kazanması” olacağını söyleyen Genel Sekreter “Bunun olmasına izin veremeyiz” diye konuştu.

Kuzey Kore gibi ülkelerin Rusya’nın kazanmasını ve NATO’nun başarısız olmasını istediğini de savunan Stoltenberg “Özgürlük ve demokrasiyi savunmanın zamanı şimdi, yeri ise Ukrayna’dır” dedi.

Yeni savunma anlaşmaları

Zirve kapsamında “Savunma Endüstri Forumu”nda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı NATO müttefikleri yeni savunma girişimlerine imza attı. Türkiye, ABD, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Polonya, Romanya ve İsveç, NATO tarihinin en kapsamlı çok uluslu uzay kabiliyetlerini geliştirme programı olan “Kalıcı Uzay Müttefik Programı” için mutabakat zaptı imzaladı.

Dijital alanda işbirliğini artırmak için Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 22 müttefik, “Cloud ve Edge Müttefik Yazılımı” için niyet mektubu imzaladı. Ayrıca, bazı müttefikler “Sınır Ötesi Hava Sahası İşbirliği” alanında bir anlaşma yaparken, Almanya, İtalya ve Hollanda 940 Stinger füzesi için kontrat imzaladı.

Bu anlaşmalar NATO’nun endüstriyel işbirliğini ve üretim kapasitesini artırma hedefinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Zirvede alınan kararlar ittifakın küresel güvenlik ortamında etkinliğini artırmayı ve üyeleri arasındaki işbirliğini güçlendirmeyi amaçlıyor.

Stoltenberg ve Blinken Ukrayna’nın üyeliği meselesini görüştü

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken zirve kapsamında önemli görüşmelere imza attı. Görüşmelerin ana gündem maddesi Ukrayna’nın olası NATO üyeliği ve ittifakın gelecekteki stratejik yönelimi oldu.

Stoltenberg ve Blinken, zirve çerçevesinde düzenledikleri ikili toplantıda, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik son saldırılarını ve bu saldırıların vahşetini ele aldı. Stoltenberg, basına yaptığı açıklamada Rusya’nın son günlerde çocuk hastanelerini hedef aldığını ve bu saldırılar sonucunda birçok çocuğun hayatını kaybettiğini belirterek “Bu saldırılar, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik savaşının acımasız yüzünü gösteriyor ve neden Ukrayna’ya destek vermemiz gerektiğini açıkça ortaya koyuyor” dedi.

ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Stoltenberg ve Blinken’ın görüşmesinde ortak savunmaya yapılacak yatırımların ve ittifakın kendisini tehditlere karşı nasıl koruyacağı konularının ele alındığı ifade edildi. Ayrıca yük paylaşımı konusunda kaydedilen ilerlemeden duyulan memnuniyet dile getirildi.

Görüşmede 11 Temmuz’da liderler düzeyinde toplanacak olan NATO-Ukrayna Konseyi de gündeme geldi. Bu toplantıda, Ukrayna’nın NATO üyeliği sürecine yönelik stratejik adımların atılması ve üyelik için bir köprü oluşturulmasının beklendiği belirtildi.

İkilinin görüşmesinde ayrıca NATO’nun gelecekteki savunma ve caydırıcılık stratejileri de geniş çapta tartışıldı. Stoltenberg ve Blinken, Ukrayna’ya yönelik desteğin NATO’nun temel görevi olan savunma ve caydırıcılık açısından kritik bir öneme sahip olduğunu vurguladı.

Erdoğan’a otel önünde tezahürat

NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katılmak üzere ABD’nin başkenti Washington’a gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, az sayıda Türk vatandaşı tarafından coşkulu bir şekilde karşılandı.

Erdoğan, Andrews Askeri Hava Üssü’nden konaklayacağı otele geçerken otelin önünde toplanan kalabalık Türkçe ve İngilizce “hoş geldiniz” yazılı pankartlar ve Türk bayraklarıyla sevgi gösterisinde bulundu. “Türkiye sizinle gurur duyuyor” sloganları atan vatandaşlar Erdoğan’a desteklerini dile getirdi. O anlar Deustche Welle muhabiri Benjamin Alvarez tarafından kayda alındı:

Turkish President Erdogan waves to a group of supporters outside of his hotel in Washington. pic.twitter.com/E5ZwSYDPJy

— Benjamin Alvarez (@BenjAlvarez1) July 9, 2024

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan, makam aracından el sallayarak kendilerine sevgi gösterisinde bulunan vatandaşları selamladı. Erdoğan’ın otele girişi sırasında Türk heyetinde yer alan TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da otel önündeki vatandaşlarla kısa bir süre sohbet etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konakladığı otelin çevresinde geniş güvenlik önlemleri alındı. Otelin etrafındaki bazı sokak ve caddeler kamyonlar kullanılarak trafiğe kapatıldı ve otel çevresinde beton ve demir bariyerler yerleştirildi. Güvenlik önlemleri, zirve süresince Erdoğan ve diğer liderlerin güvenliğini sağlamak amacıyla en üst düzeye çıkarıldı.

Erdoğan’ın zirve boyunca diğer NATO liderleriyle gerçekleştireceği görüşmelerde Türkiye’nin NATO içerisindeki rolü ve bölgesel güvenlik konularının ele alınması bekleniyor. Erdoğan’ın zirve kapsamında yapılacak toplantılarda Türkiye’nin savunma politikaları ve bölgesel işbirliği konularında önemli mesajlar vermesi öngörülüyor.

75’inci yılında NATO zirvesi: Hangi konular masaya yatırılacak?

İlk görüşme NATO Zirvesi’nde: İngiltere’nin yeni döneminde Türkiye ilişkileri nasıl olacak?