ABD’de 400 startup’tan hisse alan Çinli milyarder FBI’ın radarına takıldı

ABD’nin iç istihbarat ve güvenlik gücü olan Federal Soruşturma Bürosu (FBI) beş yıl önce geldiği ABD’de teknoloji startup’larına yatırım üstüne yatırım yapan Çinli milyarder Shan Xiangshuang’ı soruşturmaya başladı. Ünlü milyarderin Kaliforniya merkezli yatırım aracı Hone Capital aracılığıyla Silikon Vadisi’nde yaptığı yüksek fiyatlı alımlar ve çılgın harcamalar FBI’ın radarına takıldı. Edinilen bilgiye göre federal ajanlar milyarderin sahip olduğu risk sermayesi fonunun Pekin’e bilgi aktarıp aktarmadığını araştırıyor. FBI soruşturması sırasında bazı portföy şirketler Hone’un parasının bir kısmının Çin hükümet fonlarından gelmiş olabileceğine dair endişelerini belirtti.

İngiliz Financial Times gazetesinde yayınlanan habere göre Çin Komünist Partisi üyesi ve eski devlet memuru olan milyarder yatırımcı Hone Capital aracılığıyla yapay zekadan siber güvenliğe ve süpersonik jetlere kadar kritik teknolojiler geliştiren yaklaşık 400 ABD teknoloji startup’ında hisse sahibi olmuştu. Habere göre Hone Capital 2015-2018 yılları arasında Çin fonlarını 360 Amerikan teknoloji start-up’ına yatırdı. Girişimler arasında ödeme grubu Stripe, havacılık mühendisi Boom ve sürücüsüz araç üreticisi Cruise da var.

Kendisini “ilk büyük ölçekli ve Çin hükümeti tarafından onaylanan RMB özel sermaye yatırım ve fon yönetim şirketi” olarak tanımlayan Hone’un çatı şirketi CSC Group menkul kıymet düzenlemelerini ihlal ettiği gerekçesiyle 2018 yılında Çin NEEQ borsasından çıkarılmıştı.

Hone Capital 2015 yılında Çinlilerin ABD teknoloji sektörüne para akışının zirveye ulaştığı bir dönemde faaliyete geçti. ABD Savunma Bakanlığı verilerine göre, kendi ülkelerinde borsanın çökmesiyle mücadele eden Çinli yatırımcılar o yıl hızla büyüyen Amerikan start-up’larına 4 milyar dolar yatırdı ve bu rakam 2015 ile 2017 yılları arasında ABD’li girişim destekli şirketlere aktarılan tüm yabancı sermayenin yüzde 13’ünü temsil ediyordu.
Çinli yatırımcılar ABD’deki fonlarına genellikle batılı isimler verdi ama perde arkasında genellikle devlet, eyalet ve yerel yönetimlerin yanı sıra devlete ait işletmeler, firmalar ve bireylerden gelen paraları bir araya getirdiler.
Shan kendi bayrağını dikmek için daha önce Çin’de Tesla, McKinsey ve Apple’da çalışmış olan Veronica Wu’yu işe aldı. Pekin’de doğan ancak ABD’de eğitim gören Wu, CSC’nin yeni Silikon Vadisi işini yönetmek üzere işe alındı. Hone’un eski ABD başkanına karşı açtığı davaya göre Kaliforniya’nın Bay Area bölgesine taşındı ve kendisine hızlı şekilde “işe koyulması” söylendi. CSC, Hone’un işlerini yönetmek için de Amerikalı start-up girişimcisi ve sonra online düğün perakendecisi Beau-coup’un CEO’su olan Tom Cole’u işe aldı.

Eski Hone Capital yöneticisi Veronica Wu mahkeme dosyalarında CSC’yi ABD ve Çin yasalarını atlatmaya çalışmakla suçladı.

Silikon Vadisi’ndeki pek çok Çinli yatırımcı “aptal para” olarak ün kazandığı için Hone’un güvenilirlik kazanmak için iddialı bir planı vardı. 2016 yılında, o zamanlar ABD’deki start-up’ları çekirdek sermayeyle eşleştiren en büyük portal olan AngelList ile bir ortaklık kurdu. CSC o zamanlar erken aşama start-up’lara ayrılmış en büyük fonun yanı sıra Çinli bir özel sermaye şirketinin bir ABD fonuna yaptığı en büyük tek yatırım olan bir fon kurmak için 400 milyon dolar taahhüt etti.
Anlaşma Hone Capital’e AngelList platformundaki binlerce anlaşmada ilk ret hakkını verdi ve 2015 ile 2017 yılları arasında çoğu girişim sermayedarının hayatları boyunca yaptığından daha fazla yatırım yapmasını sağladı.
Crunchbase’e göre Hone 2015 yılında 74 şirkete destek vererek o yıl diğer tüm tohum yatırımcılardan daha fazla yatırım yaptı. 2017 yılına gelindiğinde ise yaklaşık 360 start-up’a 215 milyon dolar yatırım yapmıştı. Wu 2016 yılında Quartz’a verdiği bir röportajda “Sessiz sedasız, vadideki en aktif yatırımcı haline geldik” demişti. Wu, Cole’un bilinmeyen nedenlerle ayrıldığı 2018 yılında Hone’da baş yatırım rolünü üstlendi.
Hone ödeme grubu Stripe ve tedarik zinciri lojistik şirketi Flexport gibi şirketleri satın almak için AngelList platformundaki sendikasyon anlaşmalarına katıldı. Hone’un o zamanki sunum belgelerine göre sürücüsüz otomobil üreticisi Cruise ve yapay zeka platformu DataRobot’a da yatırım yaptı.
Hone’un ilişkilerine aşina olan kişiler Hone’un yatırım yaptığı birçok startup’ın hassas bilgilerine erişimi olmadığını söyledi.
Sunum belgelerine göre Hone genellikle Y Combinator, Peter Thiel’in Founders Fund ve Andreessen Horowitz gibi Silikon Vadisi’nin büyük fonlarıyla birlikte yatırım yapıyordu. Bir girişim fonu için alışılmadık bir şekilde ABD genelinde 743 müstakil aile evi için yaklaşık 140 milyon dolar harcayarak bir gayrimenkul stratejisi de başlattı.
Hone’un ilk yatırımlarının mücevheri süpersonik yolcu uçakları geliştiren Colorado merkezli startup, Boom oldu. Hone FT tarafından görülen 2017 tarihli bir sunumda girişimin güçlü ivmesinden övgüyle bahsetti. Girişim şirketinin sunumunda şirketin CEO’su Blake Scholl ile Çin’de ilişkiler kurmasına yardımcı olarak bir ilişki geliştirdiği belirtiliyordu. Hone dönüştürülebilir bir senet aracılığıyla Boom’a yaklaşık 10 milyon dolar yatırım yaptı ve bu miktar dönüştürülmüş bazda startup’ın toplam sermayesinin yüzde 1’inden daha azını temsil ediyordu.

Boom’a yakın bir kişi ‘Boom’dan kesinlikle hiçbir teknik veya finansal bilgi aktarılmadığı konusunda rahat olduklarını’ söylüyor.

Boom o zamandan bu yana ABD Hava Kuvvetleri ile ortaklık ve NASA ile bir araştırma projesi dahil bir dizi hükümet sözleşmesine sahip milyarlarca dolarlık bir şirket haline geldi. Konuya yakın kişiler FBI’ın geçen yıl Boom yöneticileriyle Çin’e bilgi akışı riski olup olmadığı konusunda görüştüğünü söyledi.
Hone 2019 yılında Boom’dan el çekmiş, ancak hisselerinin küçük bir kısmı Silikon Vadisi’ndeki bir başka CSC Group fonu olan CSC Upshot Ventures’a devredilmişti. Söz konusu kişi Boom’un son yıllarda sermaye tablosunu küçük CSC hissesi hariç tüm Çin parasından temizlediğini söyledi.
Boom, AngelList, Stripe ve Flexport yorum yapmayı reddetti. Cruise, Hone’un yatırımcı olmadığını ve ABD makamlarından herhangi bir erişim kaydı bulunmadığını söyledi. DataRobot yorum taleplerine yanıt vermedi. CSC ve Shan’ın yasal temsilcileri şunları söyledi:

“CSC Group’un, başkanının ya da Hone Capital dahil herhangi bir iştirakinin ticari sırları kötüye kullandığına dair iddialar tamamen temelsiz ve Çin karşıtı duygularla beslenen ima ve spekülasyonlardan ve CSC Group ile diğer şeylerin yanı sıra kendi çıkarları için aktif olarak dava açan eski yöneticilerin kendi kendine hizmet eden iddialarından başka bir şeye dayanmamaktadır.”

Yasal bir savaş başladı

2018 yılına gelindiğinde Silikon Vadisi Çin’e karşı daha temkinliydi. O dönemde Donald Trump Çin’in ABD fikri mülkiyetinin peşine düşmesini başkanlığının teması haline getirmiş ve ABD şirketlerine yapılan yabancı yatırımların ulusal güvenlik gerekçesiyle daha dikkatli bir şekilde incelenmesini zorunlu kılan Yabancı Yatırım Risk İnceleme Modernizasyon Yasası’nı imzalamıştı. Savunma uzmanları Çinli yatırımcıların potansiyel finansal getirilerden ziyade yeni kurulan şirketlerin planları ve teknolojileriyle ilgilenmesinden korkuyordu.
Çinli menkul kıymetler düzenleyicileri Shan ve CSC’ye yaptırım uyguladı ve halka açık iştiraki menkul kıymetler yasası ihlalleri nedeniyle Çin NEEQ borsasından çıkarıldı.
2019’da Palo Alto’da üç gün boyunca yapılan toplantılarda CSC Group’un finans yöneticileri Wu’yu finansal yükümlülüklerini yerine getirmek için gerekli sermayeyi oluşturmak amacıyla Hone’un varlıklarının çoğunu satmaya yönlendirdi. Hatta AngelList’ten gelen sermaye çağrısını bile karşılayamadılar ve nihayetinde 400 milyon dolarlık taahhüdün yalnızca yüzde 20’sini sağladılar. Bu hamleler CSC ve Hone’un iş uygulamaları ve yöneticilerinin davranışları hakkında iddiaları gündeme getiren yasal mücadelelere yol açtı. Hone, Wu ve eski mali işler müdürü Purvi Gandhi’ye kişisel çıkarları için fonu dolandırmak üzere komplo kurdukları ve sermayeyi kötü yönettikleri iddiasıyla dava açtı.

Wu ve Gandhi ise iddiaları reddederek Hone ve CSC’ye performans teşvikleriyle ilgili yanlış beyanlarda bulundukları ve yalan vaatlerde bulundukları iddiasıyla dava açtılar ve grubun kendilerine borçlu olunan milyonlarca dolar tutarındaki taşınan faizi kasıtlı olarak ödemediğini iddia ettiler. Her iki kadın da 2020 yılında Hone’dan ayrıldı. Wu’nun hukuk ekibi 2022’den bu yana Çin’de seyahat etmesini engelleyen kısıtlamalar altında olduğunu iddia eden Shan’ın ifadesini almaya çalıştı.
Wu mahkeme dosyalarında CSC’yi Çin’in para birimi kontrollerine ilişkin kuralları ve üst düzey bir Çinli yöneticinin Kaliforniya’da ikamet ettiğine dair yanlış beyan dahil ABD ve Çin yasalarını atlatmaya çalışmakla suçladı. Shan dahil satın alma şirketinin yöneticilerinin kendisine “kritik fikri mülkiyete sahip” kaç şirketi Çin pazarına sokabileceğine dayalı “kota” verdiklerini iddia etti.
Wu bunun “Çin’de fikri mülkiyetin korunmasına ilişkin endişeler ve hassas teknolojinin Çin ile paylaşılmasına ilişkin yasal sorunlar göz önüne alındığında imkansız bir görev” olduğunu söyledi. Wu ayrıca Hone ile ilişkilerinde hayali takma adlar kullandıklarına inandığı CSC ile bağlantılı 20 kişiye de dava açtı.
Wu, Hone’da çalışırken bile kamuoyuna uyarıda bulunmuştu. McKinsey’deki eski işverenleriyle 2017 yılında yaptığı bir röportajda “Kurucular değiş tokuşları anlamadan Çin parasını kabul etmemeye dikkat etmeli” demişti:

“Çinli yatırımcılar şirketin büyük bir kısmına sahip olmak, yönetim kurulunda yer almak ve şirkette söz sahibi olmak isteme eğiliminde ve bir şirketin bu tür bir güçten vazgeçmesi iyi olmayabilir, çünkü bu şirketin yönünü iyi ya da kötü yönde önemli ölçüde etkileyebilir. Özgürlüğünüzü korumakta ısrar etmek akıllıca olacaktır.”

Çin’de bir kayıp vakası daha: Ekonomiyi eleştirdi, nerede olduğunu bilen yok

Temu çılgınlığı 44 yaşındaki Huang’ı ‘Çin’in en zengin insanı’ yaptı