532 yılında kilise olarak inşa edilen, 1453’ten sonra camiye dönüştürülen Ayasofya Cumhuriyet döneminde müze haline getirilmiş, 2020’de hükümet kararıyla statüsü değiştirilip tekrar cami olarak yeniden ibadete açılmıştı.
Yüzyıllar içinde defalarca onarımdan geçen, birçok restorasyon gören Ayasofya’nın bir kez daha restorasyona ihtiyacı olduğu tespit edilince bir bilim kurulu kuruldu ve kurulun kılavuzluğunda bir plan hazırlandı. Bu planı çerçevesinde 2023’ün eylül ayında Ayasofya’da kapsamlı bir restorasyon başlatıldı. Bilim kurulu üyesi Yüksek Mimar İhsan Sarı restorasyon başlarken restorasyonun birkaç nesil sürebileceğini söylemişti.
Önce koruyucu yapılacak sonra kubbe sökülecek
Bir yıldır devam eden restorasyonla ilgili olarak bilim kurulu üyesi Prof. Dr. Ahmet Güleç bugün açıklama yaptı ve Ayasofya’nın tarihi kubbesinin söküleceğini söyledi: “Kubbenin alt tarafı mozaik, oralardan statik olarak müdahale etmek çok zor. Onun için üst kısımdan müdahaleler yapılacak ve kubbe sağlıklı hale getirilecek. Bununla ilgili çalışmalar, projelendirmeler de hemen hemen tamamlandı. Onaydan sonra üst kısma kubbeyi koruyucu bir çatı düşünülüyor. O da büyük bir uygulama olacak. Hesaplamaları şu anda yapılıyor. Böylece kubbeyi açtığımız zaman çevre koşullarından yağmurdan, kardan, sudan etkilenmeden uygulamalar yapılabilecek. Bu çalışmanın da mart, nisan gibi olacağını düşünüyoruz.”
Osmanlı sıvası kullanılacak
Prof. Dr. Güleç genel olarak onarımlarda Osmanlı döneminde yapılan sıvayı kullanacaklarını belirterek “Şimdiye kadar elde ettiğimiz verilere göre Ayasofya’da duvar yüzeyindeki koşullara baktığımızda sıvalı değil de derzli olduğunu söyleyebiliriz. Genel olarak en yoğun kullanılmış olan kısımlarda derz olarak ne harcıysa biz de onu kullanmaya çalışacağız. Ama sıva olarak da Osmanlı’nın kullanmış olduğu sıvayı düşünüyoruz. Bugünkü koşullara yani daha dayanıklı olmasını sağlayacak biçimde kullanmayı düşünüyoruz” dedi.
2. Bayezid minaresi sökülecekti vazgeçildi
Ya minareler? Prof. Güleç “2. Bayezid minaresinin hem statik hem de malzeme problemi olduğunu söylüyor. İlk olarak minarenin malzeme problemiyle ilgili şerefe ve şerefe altına kadar sökülmesine karar verdiklerini anlatan Güleç “Bu söküm işlemi yapıldıktan sonra minare örgüsünde zıvanalar olmadığı için özellikle Zeynep Ahunbay hocamız sökümün devam etmesini, zıvana olup olmadığının kontrol edilmesini istedi. Birkaç sıra daha söktükten sonra minarenin zıvanasız, çift kenetli yapıldığı anlaşıldı ve burada söküm işi durdurularak artık koruma bu haliyle nasıl yapılır, onun üzerine projeler hazırlandı. Proje onayından sonra koruma uygulaması, minarenin tekrar ayağa kaldırılması süreci devam edecek” dedi.
2. Selim minaresine deprem önlemi alınacak
Prof. Dr. Güleç yapının tüm minarelerinin sökülmeyeceğini söyleyip 2. Selim minaresi için neler yapıldığını da anlattı: “2. Selim minaresinde, tuğla minarelerde genel olarak dışarıdan birtakım desteklerle depreme karşı önlem alınacak. 2. Bayezid minaresinde söküm yapıldı ve burada depreme karşı kullanılacak gergiler gövde içinden düşünülüyor. Konu projelendirildi, kuruldan onay çıkarsa gövde içinden devam ederek metal gergilerle minare, depreme karşı gayet sağlıklı hesaplanan değerlere ulaşmış olacak.”
Oyunlar ve Bulmacalar