Bu da Gazze’nin X meydan savaşı: Dezenformasyon ayyuka çıktı, AB Musk’ı uyardı

Hamas öncülüğünde İsrail’e karşı cumartesi günü başlatılan sürpriz saldırının üzerinden beş gün geçti ve bu süreçte ABD’li milyarder Elon Musk’ın sosyal medya platformu X, bilgi kirliliğinden geçilmez bir hale geldi. Kullanıcılar çatışmayla ilgili yanlış ve yanıltıcı iddiaları teyitsiz bir şekilde paylaştı. Hatta Musk’ın kendisinin bile platform kullanıcılarını yanlış bilgi yaymakla bilinen bir hesaba yönlendirdiği oldu.

Bu yanlış bilgilendirmelerden birkaçını sizinle paylaşalım. Mesela hafta sonu pek çok sayıda internet kullanıcısı, ABD’nin İsrail’e milyarlarca dolar yardım gönderdiğinin iddia edildiği sahte bir Beyaz Saray haber bültenini paylaştı. Platformda yüz binlerce takipçisi olan hesaplar da bu bilgiyi paylaşınca yanlış haber hızlı bir şekilde yayıldı. Sahte bilgilendirmeyi paylaşanlar arasında sosyal medya fenomeni Jackson Hinckle da vardı. Hinckle, ABD’nin bu yardımının ‘Washington’dan daha çok para isteyen Ukrayna’ya bir tokat olduğunu’ bile yazdı.

Halbuki ABD’nin İsrail’e ek para yardımında bulunabilmesi için Temsilciler Meclisi’nin bir yasa çıkarması gerekiyor. Bu kararı da meclis başkanı olmadan çıkaramaz ve tahmin edin şu anda Temsilciler Meclisi’nde ne eksik?

ABD’deki Temsilciler Meclisi krizi dünyaya da yansıdı: Başkan yoksa yardım yok

Bunu bir kenara bırakalım. Yukarıdaki linkten ABD’nin Temsilciler Meclisi sorununun İsrail açısından etkilerini işlediğimiz yazımızı okuyabilirsiniz nasıl olsa. Gelelim Musk’a. ABD’li milyarder çok aktif bir şekilde kullandığı platformda takipçilerine İsrail-Hamas çatışmalarını takip etmeleri için bir hesap önerdi. Ne var ki bu hesap yılın başlarında Pentagon’da patlama olduğuna dair yanlış haber paylaşan bir hesaptı.

Hem Musk hem de Hinkle daha sonra paylaşımlarını sildi. ABD’li milyarder daha sonra
“Her zamanki gibi, hoşunuza gitmese bile lütfen gerçeğe mümkün olduğunca yakın durmaya çalışın” dedi.

X’in başka bir noktasında ise Jerusalem Post’u taklit eden bir hesap, İsrail başbakanı Benyamin Netanyahu’nun hastaneye kaldırıldığına dair sahte bir haber paylaştı. Netanyahu geçen aylarda kalp pili için hastaneye kaldırıldı ancak en azından şimdilik herhangi bir sağlık sorunu yaşadığına dair resmi açıklama gelmedi.

Topluluk notları X’in can suyu

X pazartesi gecesi yaptığı bir paylaşımda güvenlik ekiplerinin ‘sansürsüz görüntüler, şiddet içeren söylem ve nefret dolu davranışlarda bulunulduğu için on binlerce gönderi hakkında işlem başlatıldığını’ duyurdu. Açıklamanın devamında, “Antisemitik söylemleri proaktif olarak izlemeye devam ediyoruz” denildi.

Platformda yanlış bilgilerle paylaşılan bazı videolar da mevcuttu. Bu görüntüler arasında İsrailli generallerin Hamas savaşçıları tarafından yakalandıktan sonra çekildiği iddia edilen bir video da vardı. Bu video pazartesi gününe kadar iki günde 1.7 milyondan fazla izlendi. Halbuki videonun asıl hikayesi Azerbaycan ile ilgiliydi. Geçen haftalarda Dağlık Karabağ’da başlatılan operasyonun ardından gözaltına alınan ayrılıkçılardı o görüntülerdeki kişiler.

500 binden fazla kez görüntülenen bir başka paylaşımda ise Gazze semalarında bir uçağın düşürüldüğü iddia edilmişti. Ancak eklenen bir topluluk notunda videonun esasen Arma 3 video oyununa ait olduğu anlaşıldı.Topluluk notları platformun kullanıcılarını yanlış paylaşımlara karşı koruma imkanı taşıyor. Ne var ki bu notların ancak yüz binlerce ya da milyonlarca kez izlendikten sonra eklendiği de bir gerçek.

İşçi çıkardı ama ekonomik sorunları artabilir

Platformu 44 milyar dolara satın aldıktan sonra giderlerden kısma kararı alan Musk’ın ilk eyleminin çalışanlarının yarısından fazlasını işten çıkarmak olmasının ardından içerikleri denetleyecek pek fazla kişi de kalmadığından bu topluluk notları X’in büyük yardımcısı oldu.

Avrupa Birliği (AB) de bu dezenformasyonlara dayanamayarak Musk’a uyarı niteliğinde bir mektup yayınladı. AB’nin sosyal medya içeriklerinin düzenlenmesini kapsayan Dijital Hizmetler Yasası’ndan sorumlu Thierry Breton, Musk’a yönelik mektubunda önümüzdeki 24 saat içinde AB polisi Europol ve diğer ilgili güvenlik birimleriyle iletişime geçmesi talebine ‘hızlı, doğru ve eksiksiz yanıt’ vermesini istedi.

Breton ayrıca Musk’a ‘dezenformasyondan kaynaklanan kamu güvenliği ve sivil söylem riskleriyşe mücadele konusunda orantılı ve etkili önelmler uygulaması’ gerektiğini hatırlattı. Musk bu uyarıya uymazsa yasa gereği X’ten elde ettiği gelirin yüzde 6’sına tekabül eden bir para cezasına çarptırılabilir ya da uygulaması AB’de tamamen karartılabilir.

Yeni özellikler dezenformasyona katkı sağlıyor

Atlantik Konseyi Dijital Adli Araştırma Laboratuvarı’nda kıdemli uzman olarak görev yapan Emerson Brooking CNN’e verdiği demeçte, “Savaş zamanlarında sosyal medya bir propaganda meydanına dönüşür. Her zaman bir dezenformasyon ve abartma mevcuttur. Bugün X, bu çevrimiçi savaşın yürütüldüğü ana platformdu” dedi.

Brooking Musk’ın X’inde yapılan değişikliklerin propagandacıların ve dolandırıcıların işini kolaylaştırdığını söylüyor. Artık herhangi bir kullanıcı, platformun aylık 8 dolar ödeyerek, Türkiye’deki fiyatı 150 lira, abone olabiliyor ve doğrulanmış hesap olduğunu gösteren tik işaretini satın alabiliyor. Ayrıca bu onaylanmış hesaplar yeterince görüntülenme ve takipçi sayısına ulaşırsa platformdan içeriğinden bağımsız olarak para kazanacak duruma geliyor.

Brooking, “Parayla doğrulanmış hesaplar, gazeteci kimliğiyle doğrulanmış olanlarla gerçek bir dolandırıcıyı ayırt edemeyeceğiniz anlamına geliyor. Kâr amaçlı görüntüleme sistemi, hesapları haber kuruluşlarını taklit etmeye ve mümkün olduğunca sık paylaşım yapmaya teşvik ediyor. Bu kişiler bunu yaparken de bulabildikleri her kaynaktan faydalanıyorlar ya da akıllarından bir şey uyduruyorlar” dedi.

Twitter, Arap Baharı’nda da, Gezi döneminde de Ukrayna savaşında da önemli bir rol oynayarak kişilerin birbirleriyle bilgi paylaştıkları bir ortam sağladı. O dönemlerde de yanlış bilgi elbette vardı. Ancak uzmanlar yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı dezenformasyonun günümüzde iyice ayyuka çıktığını söylüyor.

İsrail Filistin savaşı kültür sanat dünyasını da ikiye böldü

Savaşın gölgede bıraktığı diplomasi: Suudi Arabistan ve İsrail normalleşmesi şimdi ne olacak?