SpaceX’in devasa Starship roketinin test uçuşunda ilerleme var ama başarı yarım kaldı

Özel uzay şirketi SpaceX uzay taşımacılığının geleceğini değiştirebilecek ve NASA’nın mürettebatlı Ay yolculuğuna yardımcı olabilecek devasa Starship roketini Güney Teksas kıyılarından fırlattı. Nisan ayındaki fırlatmaya göre bir ilerleme olduğu somut şekilde görülse de Pasifik Okyanusu’na düşüşle sona eren yolculuk yarım kaldı.

Nisan ayındaki başarısızlığı getiren hatalardan ders çıkarmanın önemli olduğunu söyleyen şirket ilk test uçuşundaki başarısızlıkta moral bozukluğu yaşamamış, bunu alkışlarla karşılamıştı. Gerçekten de hatalardan ders çıkarıldığını kanıtlar şekilde ilk uçuşta ortaya çıkan sorunların büyük kısmının çözüldüğü görülüyor: Super Heavy güçlendiricisinin 33 motorunun hepsi ateşlendi, Super Heavy’nin Starship uzay aracından ayrılması başarıyla gerçekleşti, herkes bu anı nefeslerini tutarak izledi, canlı yayınlanan fırlatmayı sunan SpaceX mühendisi John Insprucker fırlatmayı izleyen muhtemelen herkesin aklından geçen “Çok güzel” sözünü ilk dile getiren kişi oldu…

Ne var ki ikinci uçuşta yeni sorunlar ortaya çıktı. Super Heavy ve uzay aracının ayrılmasından kısa süre sonra Super Heavy patladı. Starship ise yörüngeye doğru birkaç dakika daha  tırmanıp 90 mil kadar yükselmeyi başarsa da SpaceX uçuş sonlandırma sisteminin devreye girmesiyle onunla da temas kesildi.

SpaceX’in esas amacı Starship’i yörüngede olabildiğince yukarı çıkarıp saatte 17 bin 500 mil hıza ulaşmasını sağlamaktı. Neyse ki Federal Havacılık İdaresi (FAA) uçuşun ardından herhangi bir yaralanma ya da maddi hasar bildirilmediğini söyledi.

Mühendisler şimdi hem Super Heavy’de, hem de uzay aracında neyin yanlış gittiğini çözmek, bu sorunları düzeltip sonra tekrar test uçuşu gerçekleştirmek zorunda. SpaceX aracın her iki parçasını da hızla yeniden kullanılabilir hale getirmeyi hedefliyor. Ancak Starship şimdiye kadarki en büyük ve en güçlü roket; bu yüzden işlem biraz vakit alabilir.

İlk Starship fırlatması fırlatma alanına çok büyük zararlar vermiş, Super Heavy’deki birkaç motor arızalanmış, alevler roketin rotasını devre dışı bırakmış ve uçuş sonlandırma sisteminin devreye girmesi epey uzun sürmüştü. Bu uçuştan sonra hem bölgede yaşayan halk ve çevreciler Starship’in ve genel olarak SpaceX fırlatmalarının verdiği zararın çok büyük olduğunu söyleyerek şikayetçi olmuştu.

ABD Başkanı Barack Obama döneminde Beyaz Saray’da uzay danışmanı olan ve daha sonra SpaceX’te iletişim çalışmasını üstlenen Phil Larson “İlk uçuşta tespit edilen sorunlar giderildi, bu kadar büyük bir araçla daha önce hiç olmadığı kadar ilerleme kaydedildi. Mühendisliğin büyüsü şu; öğreneceğiz, tasarımı yenileyeceğiz ve kısa süre içinde yeniden uçacağız” dedi.

Amerikan Havacılık ve Uzay Bilimleri Enstitüsü yöneticisi Daniel Dumbacher da Larson ile aynı görüşte olduğunu “Bu büyük bir fırlatma sistemi. Gitmesi gereken yere ulaştırmak için biraz daha çaba gerekecek. SpaceX ekibinin fırlatma aracını çalıştırmanın yolunu bulacağından şüphem yok” dedi.

İnsanlığın uzaya yolculuğunda yardımcı olacak

SpaceX’in Starship’in sorununu tespit edip çözme süreci NASA astronotlarının Ay’a ne zaman döneceğini de belirleyecek. Malum NASA, Starship’i mürettebatlı Ay programı Artemis’te kullanmak için kiraladı. NASA bunun için SpaceX ile dört milyar dolarlık anlaşma imzaladı. İnsanlığı 50 yıl sonra ilk kez Ay’a götürecek bu girişim Starship’in test uçuşlarını başarıyla tamamlamasına bağlı. Her yeni gelişmeyle NASA ve SpaceX “uzayda insanlık” planına bir adım daha yaklaşıyor.

NASA yöneticisi Bill Nelson X’teki paylaşımında “Bugünkü uçuş testinde ilerleme kaydeden ekipleri kutluyorum. Uzay uçuşu ‘Yapabilirim’ ruhuyla cüretkâr yenilikler gerektiren gözüpek bir maceradır. Bugünkü test öğrenmek ve yeniden uçmak için bir fırsat. NASA ve SpaceX el ele vererek insanlığı Ay’a, Mars’a ve daha da ötesine taşıyacak” dedi.

Normalde 2025’te yapılması beklenen Artemis 2 uçuşunun  bu yeni durumda 2026’ya kayması muhtemel görünüyor. Ayrıca SpaceX 2028’de yapılması beklenen ikinci mürettebatlı Artemis uçuşu için de Starship’i kiralamış durumda. Starship’i cazip kılan tekrar kullanılabilir olması. Bunun için her şey yolunda gider de Artemis 2 görevi yapılırsa SpaceX’in yalnızca Starship’i değil yaklaşık 20 uzay aracını fırlatması gerekecek. Çünkü Starship Dünya yörüngesinden ayrılmadan önce itici yakıt tanklarını yeniden doldurmak zorunda.

Starship’in ikinci denemesi: Bardağın yarısı dolu, yarısı boş