14 yılın hezimeti mi geliyor? İngiltere’de seçime son günler

“Seçim yılı” olarak andığımız 2024 dolu dizgin devam ediyor. 4 Temmuz’da seçimlere gidecek olan İngiltere’de de yarış rüzgarı sürüyor. İngiltere dediğimiz akla gelen iki parti Muhafazakârlar ve İşçi Partisi. Ancak bu seçimlerde Reform UK Partisi’nin yükselişi de oldukça gündemde. Özellikle de son yapılan anketlerden sonra.

Muhafazakârların düşüşü eski Başbakan Boris Johnson’ın parti skandallarıyla başlamış, yine eski Başbakan Liz Truss’ın tarihe geçen kısalıktaki 44 günlük koltuk serüveniyle devam etmişti. Truss ve yönetimi, 23 Eylül 2022’de ülkede toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi indirimlerinin uygulanmasına hazırlanıldığını açıklamıştı. Bu durum, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği yönündeki beklentileri artırarak, sterlinin sert değer kayıpları yaşamasına neden olmuştu. Truss’tan sonra başbakanlık koltuğuna oturan Johnson döneminde Maliye Bakanı olan Başbakan Rishi Sunak da düşüşteki istikrarı koruyor.

4 Temmuz’da erken seçimlere gidecek olan Muhafazakâr Parti, zaten hali hazırda İşçi Partisi’nin gerisine düşmüştü. Ancak geçtiğimiz günlerde yapılan bir anket Sunak ve partisi için büyük bir tehlikenin de habercisi oldu. Brexit’in mimarlarından olan Nigel Farage, geri döndüğü siyasette Reform UK Partisi’nin de adeta önünü açtı. Kamuoyu onayı yıllar sonra böylesi yükselen İşçi Partisi yüzde 37’lere kadar çıkarken, iktidardaki Muhafazakârlar ise yüzde 18’lere kadar geriledi. Farage öncülüğündeki Reform UK ise yüzde oy oranını tahminlere göre yüzde 19’a yükseltti.

Hal böyle olunca Farage, iktidarın eleştiri oklarının hedefi oldu.

İlk eleştiri yukarıda bahsettiğimiz anketin açıklanmasının hemen akabinde Başbakan Rishi Sunak’tan geldi. Sunak, merkez sağ siyaset izleyen Reform UK Partisi’ne verilecek her bir oyun İşçi Partisi’ne yarayacağı fikrini savundu. Bugün de Reform UK ve dolayısıyla Farage, Dışişleri Bakanı David Cameron’un gündemindeydi.

‘Bizi bitirecekler’ korkusu

Türkiye siyasetinde duymaya alışık olduğumuz bir ifade bu kez Cameron tarafından dile getirdi. Cameron partisinin rakibi olan Reform UK ve Farage’ı Muhafazakârları bitirmek istemekle suçladı. Times Gazetesi’ne verdiği mülakatta Nigel Farage’ın Muhafazakârları yok etmeye çalıştığını söyleyen Cameron, Farage’ın göç konusundaki “kışkırtıcı dilini” de eleştirdi.

Cameron Times’a şunları söyledi: “O [Farage] şu anda Reform için adaylığını koyarak Muhafazakâr Parti’yi yok etmeye çalışıyor. Parlamentoya hiçbir Reform üyesi sokmayacağımızdan ve Muhafazakâr Parti’nin kazanacağın dan emin olmak istiyorum.”

Cuma günü yayınlanan röportajda Cameron, Farage’ın göç konusundaki “kışkırtıcı” söylemine itiraz etti. Göçmenlik “önemli bir konu” olsa da Cameron, Muhafazakârların Farage’ın konuya getirdiği “inanılmaz derecede bölücü” yaklaşımı onaylamadığını belirtti.

Cameron, “Bence bu popülistlerle elde edeceğiniz şey kışkırtıcı bir dil ve umutsuz politikalardır” dedi. Ayrıca Reform ya da başka bir partiye verilecek oyun “Britanya’yı daha az güvenli” hale getireceği uyarısında da bulundu.

Dışişleri Bakanı, “Güvenlik ve refah ikilisini bu seçimin kesinlikle kilit konuları olarak görüyorum. Ve bence sadece Muhafazakârlar bu meselelerin üstesinden gelebilecek bir plana, ekibe ve liderliğe sahip. Başka bir partiye oy vermenin Britanya’yı daha az güvenli hale getireceğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı.

İşçi Partisi de Reform’un yükselişinden rahatsız

Bu arada Reform UK’nin Farage ile yükselişinden tek rahatsız olan oyu düşen Muhafazakârlar değil. İşçi Partisi lideri Keir Starmer de seçmenlere “Farage’ı seçmeyin” çağrısında bulundu.

Starmer, “Nigel Farage’ın kendisini muhalefet lideri ilan etmesinin doğru olduğunu düşünmüyorum. Aslında şu anda muhalefetin lideri benim. Bunu değiştirmeyi umuyorum” dedi.

İşçi Partisi lideri yarışın kendisi ve Sunak arasında geçmesini umduğunu belirterek, “Ancak, bakın, benim odak noktam seçmenlerle doğrudan konuşmak, bu yüzden her gün dışarıdayım. Ancak bu, son 14 yılın başarısızlığının ardından beş yıl daha Muhafazakâr hükümet ile yeni bir sayfa açıp ülkeyi yeniden inşa edecek bir İşçi Partisi hükümeti arasında bir seçim. Başbakanlık için sadece iki aday var: Rishi Sunak ve ben” ifadelerini kullandı.

‘En önemli anket 4 Temmuz’da’

Ülkesinde 4 Temmuz’da yapılacak seçimler için Sunak, G7 Liderler Zirvesi’nde de konuştu. İngiltere’de İşçi Partisi’nin anketlerde açık farkla önde çıkması, Muhafazakâr Parti oylarının ise Reform UK Partisine kaymasına yönelik soruyu yanıtlayan Sunak, “Muhafazakâr Parti ve ben her bir oy için son ana kadar savaşacağız. En önemli anket, 4 Temmuz’daki anket” dedi. Sunak, iktidarda kalırlarsa vergilerin düşeceğini belirterek, İşçi Partisi’nin kazanması halinde vergilerin tarihin en yüksek seviyesine çıkacağını öne sürdü.

Brexit Partisi adıyla kurulmuştu

Farage, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılması için on yıllardır sürdürdüğü ve sonunda başarıya ulaşan mücadelesiyle tanınan, İngiltere’nin en tanınmış siyasetçilerinden biri. Reform UK partisi, İngiltere’nin bloktan nasıl ayrılacağına ilişkin çetin müzakereler sırasında 2018’de Brexit Partisi olarak hayata geçti.

2018 yılında “Brexit Partisi” adıyla kurulan küçük bir sağcı parti olan Reform, daha sert göç yasaları gibi popülist hedeflerle öne çıkıyor. İsmini vermek istemeyen bir Muhafazakâr vekil de Reuters’a bu yükselişin devam edeceğine yönelik değerlendirmelerde bulundu. Muhafazakâr politikacı şöyle konuştu: “Evet, bence insanlar Muhafazakârlardan bıktı ama Muhafazakârlıktan değil. Bu yüzden başka bir Muhafazakâr partiye geçiyorlar.”

Times Gazetesi’nin yaptırdığı anketin aksine Reuters, başka kamuoyu yoklamalarının Muhafazakârları önde gösterdiğine de dikkat çekti. Perşembe günü yapılan ve ülke genelindeki oy oranını yansıtan ankette Sunak’ın Muhafazakârlarını geride bırakmasına rağmen Reform’un parlamentoda çok fazla sandalye kazanması beklenmiyor. Reform’un artan desteği ülke genelinde nispeten eşit bir dağılım gösteriyor.

İngiltere’de Muhafazakârlara Reform darbesi: Sunak’ın partisi üçüncü sırada