AB, Rusya’nın dondurulmuş varlıklarından gelen parayı Ukrayna’ya gönderiyor

24 Şubat 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı tüm şiddeti ve hızıyla devam ederken Kiev’in bu savaştaki en büyük yardımcısı ABD’den sonra Avrupa ülkeleri oldu. Üçüncü yılına giren savaşta başta Almanya olmak üzere birçok Avrupa ülkesi Ukrayna’ya askeri ve finansal yardımı sürdürdü ve sürdürmeye de devam edecek gibi görünüyor.

90 milyar doları aşkın ABD yardım paketi halen ABD Kongre’sinde bir tıkanıklık yaşıyor. Ama Washington’da Biden yönetimi, Avrupa Birliği (AB) aracılığıyla müttefiki Ukrayna’yı Rusya’ya karşı ayakta tutma girişimlerine hız kesmeden devam ediyor. Zira AB savaşın ardından tarihinde ilk defa silah ve diğer askeri teçhizat satın alınması ve teslim edilmesini finanse etme kararı almıştı.

AB anlaşmaları birliğin askeri operasyonları finanse etmek için normal bütçesini kullanmasını yasakladığı için AB bu yasağı bütçe dışı “Avrupa Barış Fonu” isimli bir kaynak kullanarak aştı. AB Komisyonu’nun açıkladığı verilere göre fon kapsamında 2022-2024 arasında Ukrayna ordusunu desteklemek için 11.1 milyar euroyu harekete geçirdi.

Bu tutarın içinde her biri yaklaşık 500 milyon euro değerinde yedi yardım tedbiri seti, özellikle mühimmat ve füzelerin ortak satın alımını ve teslimatını amaçlayan her biri bir milyar euro tutarında iki yardım tedbiri ve son olarak AB ülkelerinin yakın zamanda anlaşma sağladığı Ukrayna’ya yardımı sürdürülebilir temele oturtmak için kurulan beş milyar euro değerindeki “Ukrayna Yardım Fonu” var.

AB Kasım 2022’de de 15 bin Ukrayna askerini eğitmek için misyon başlattı. Şimdiye kadar 40 bin asker eğitildi, misyon için Avrupa Barış Fonu’ndan 362 milyon euro harcandı. Birliğin Avrupa Barış Fonu için seferber ettiği 11.1 milyar euro dahil üye ülkelerle yapılan toplam askeri yardım miktarı 33 milyon euro civarına ulaştı.

Rusya’nın dondurulmuş varlıkları ne olacak?

Burada küçük bir araya girerek Rusya’nın dondurulmuş varlıklarından bahsedelim. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell AB Konseyine dondurulan Rus varlıklarının işletilmesinden elde edilen gelirlerin yüzde 90 kadarının Ukrayna’nın savaşta desteklenmesi için kullanılmasını içeren bir öneri sunmuştu. Dün düzenlenen liderler zirvesinde ele alınan konulardan biri de bu öneriydi. Dondurulmuş varlıkların ilk kez liderler zirvesinde ele alınacak olması önemliydi.

AB Konseyi Başkanı Charles Michel’e dondurulmuş Rus varlıkları konusunda soru sorulduğunda Michel, “Rus varlıklarından elde edilen kârların kullanılması konusunda mutabık kaldıklarını” belirtti ve bu kararlarıyla Ukrayna’ya daha fazla destek verme konusunda kararlı olduklarını gösterdiklerini dile getirdi.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise dondurulan Rus varlıklarından elde edilen gelirin Ukrayna’ya askeri teçhizat sağlanması için kullanılması önerisini liderlerin onaylamasından memnuniyet duyduğunu belirtti. Von der Leyen, “2024 yılı için yaklaşık 3 milyar euro, gelecek yıllar için de benzer meblağlar toplamayı bekliyoruz” dedi. von der Leyen’e göre bu paradan ilk yardım temmuz ayına kadar Ukrayna’ya verilebilir.

Avrupa şu anda Rusya’nın 190 milyar euroya yakın mal varlığına Belçika’daki menkul kıymetlerin saklanması için var olan Euroclear’da el koymuş durumda.

Rusya ise bu konunun görüşüleceğini duyduğundan beri tepkisini sert bir şekilde gösteriyor. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov çarşamba günkü açıklamasında “Avrupalılar bu tür kararların ekonomilerine, imajlarına ve güvenilir, tabiri caizse mülkiyetin dokunulmazlığının garantörleri olarak itibarlarına verebileceği zararın farkındalar” demişti. Böylesi bir planı uygulamaya sokmanın Avrupa için zararının kaçınılmaz olacağını ifade eden Peskov “Buna karar verecek devletler, elbette onlarca yıl boyunca kovuşturmanın nesnesi haline gelecekler” diye de eklemişti.

Gerçekten de Rusya bir hukuki işlem başlatırsa paranın savaş sonunda Moskova’ya iade edilmesi gerekebilir.

Dört milyon mülteciye 17 milyar euro destek

AB Komisyonunun verilerine göre AB 2022-2023 yıllarında Ukrayna’ya kredi ve hibe formunda önemli miktarda makro-finansal destek sağladı. Birlik ayrıca Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası aracılığıyla bu bankaların Ukrayna hükümetine ve hayati hizmetler sağlayan şirketlere kredi vermesini sağlayan AB hibeleri ve kredileriyle de destek oldu.

AB bütçesinden “finansal destek, bütçe desteği ve insani yardım” adı altında toplam 81 milyar euro aktarıldı. Bu miktarın üç milyarı eurosunu AB ve üye ülkelerin sağladığı insani yardımlar oluşturdu. Birliğin bütçesinden yapılan yardımların dışında üye ülkeler de kendi inisiyatifleriyle Ukrayna’ya 12.2 milyar euroluk hibe, kredi ve teşvik desteği verdi.

Tarihinde ilk kez etkinleştirdiği Geçici Koruma Mekanizması dahilinde Ukraynalı mültecilere kapılarını açan AB erken dönemlerde sekiz milyon, halen de dört milyon civarında mülteciye ev sahipliği yapıyor. Oturma, çalışma ve eğitim hakkı tanınan Ukraynalı mültecilerin desteklenmesi için harcanan miktar 17 milyar euroyu buldu.

AB ve üye ülkeleri Rusya ile savaşan Ukrayna’ya şimdiye kadar toplam 143 milyar euronun üstünde kaynak ayırdı. Gelin hangi ülkenin Ukrayna’ya ne kadar yardım sağladığına göz atalım:

Almanya

Almanya Ukrayna’ya en fazla destek veren ülkeler sıralamasında ABD’den sonra ikinci. Hükümet kaynaklarına göre askeri yardımların yanında insani yardım ve doğrudan ödemelerle şimdiye kadar 32 milyar euro değerinde yardım yapıldı.

Almanya askeri destek olarak Iris-T SLM ve Gepard uçaksavar tankı gibi hava savunma sistemleri, Marder piyade savaş aracı ve Leopard ana muharebe tankları gibi savaş araçları, Mars 2 ve obüsler gibi topçu sistemleri, zırhlı araçlar, silah ve mühimmat sağladı. Ayrıca Ukraynalı askerlere eğitim de veriliyor.

Almanya ayrıca ülkenin en gelişmiş silahlarından uzun menzilli Taurus füzelerini de Kiev’e göndermeyi planlıyor. Hatta konuyu tartışan Alman generallerin ses kayıtları basına sızmış, bir toplantıda Ukrayna’ya asker göndermenin tartışıldığı da açığa çıkmıştı.

Ukrayna’dan kaçarak ülkeye gelen yaklaşık bir milyon mültecinin de ihtiyaçlarını karşılayan Almanya’nın şu ana kadar yaklaşık 17 milyar euro harcadığı tahmin ediliyor.

Fransa

Fransa Savunma Bakanlığı verilerine göre 24 Şubat 2022’den 31 Aralık 2023’e kadar geçen dönemde Fransa Ukrayna’ya 3,8 milyar euro değerinde askeri yardım sağladı.

Elysee Sarayı 24 Şubat itibariyle Fransa’nın Ukrayna’ya 300 milyon euro insani yardım yaptığını duyurdu.

Fransa 24 Şubat 2022-31 Aralık 2023’te Ukrayna’ya 1002 AT4 roketatar sistemi, 3 Milano tanksavar sistemi gönderdi, ayrıca 6 TRF1 obüsü, 30 Caesar topçu sistemi, 4 LRU roketatar sistemi, 2 Crotale NG, 6 Mistral ve 1 SAMPT/T hava savunma sistemi sevk etti.

Ukrayna’ya gönderilenler arasında 38’i AMX10 RC tipi olmak üzere 288 zırhlı araç ve 9 bin AMX10 RC tipi tank da yer aldı.

İtalya

İtalya 24 Şubat 2022’de Rusya-Ukrayna Savaşı başladığı sırada görevde olan Mario Draghi hükümeti ve ardından göreve gelen Giorgia Meloni hükümeti döneminde çıkardığı kararnamelerle Ukrayna’ya farklı ölçeklerde silah yardımı yaptı.

Basına göre İtalya farklı kalibrelerde tanksavar, çok namlulu roketatarlar, hafif ve ağır makineli tüfekler (MG 42/59), FH70 ağır topları, PZH2000 kundağı motorlu obüs verdi.

İtalya’nın Fransa ile ortak ürettiği SAMP/T hava savunma füzesinden de Ukrayna’ya gönderdiği basına yansımıştı.

İspanya

Savunma Bakanlığının verilerine göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından bu yana İspanya farklı askeri alanlarda Ukrayna’ya yardım yaptı.

Resmi verilere göre İspanya şimdiye kadar Ukrayna’ya 65 TOA zırhlı araç, 10 Leopard tipi tank, 6 HAWK hava savunma sistemi, 10 askeri kamyon gönderdi.

İspanya dört binden fazla Ukraynalı askere de kendi birlikleri içinde eğitim verdi.

Ayrıca askeri ve sivil ambulans, 1 Role 2B Plus tipi taşınabilir hastane, 70’ten fazla ameliyat takımı İspanya hükümeti tarafından Ukrayna’ya gönderildi.

Diğer yandan İspanya hükümeti ülkesinde misafir ettiği yaklaşık 130 bin Ukraynalıya ayda 400’er euro yardım yapıyor. Çocuklu aileler için 100 euro ekstra ödeniyor.

Belçika

Dışişleri Bakanlığının paylaştığı verilere göre 2022 ve 2023’te Belçika, Ukrayna’ya farklı kalemlerde toplam 500 milyon euroluk destek verdi.

2024-2025 için desteğini 1,7 milyar euroya çıkarmayı taahhüt eden Belçika, Ukrayna’yı insani, silah, mühimmat ve diğer askeri ekipman, yeniden inşa çalışmaları, insan hakları ve savaş suçlularının ortaya çıkarılması alanlarında destekliyor.

Yunanistan

Yunan basınında yer alan haberlere göre Yunanistan’ın Ukrayna’ya gönderdiği askeri malzeme içeriğinde tanksavar, uçaksavar füzesi, roket, otomatik tüfek ile çeşitli tüfek ve makineli tüfekler için mermi bulunuyor.

Ayrıca Atina ve Berlin arasında varılan anlaşma gereği Yunanistan 40 Sovyet yapımı BMP-1 tipi zırhlı aracı da Ukrayna’ya gönderdi.

Öte yandan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin 21 Ağustos’ta Atina’ya resmi ziyaretinde Ukraynalı F-16 pilotlarına Yunanistan’ın eğitim desteği vereceği açıklanmıştı.

Bulgaristan

Bulgaristan savaşın başlamasının ardından Ukrayna’ya en çok silah ihracatı yapan ülkeler arasında yer alıyor. Ancak yardımların ve satışların miktarları açıklanmıyor.

Ülkenin askeri sanayisinin Ukrayna ordusunun kullandığı eski Rus yapımı hafif silahlar ve farklı kalibreli mermi hususunda geniş üretim kapasitesine sahip olduğu biliniyor.

Avusturya

Avusturya tarafsızlık ilkesi gereği savaşan ülkelere doğrudan askeri mühimmat desteğinde bulunamıyor. Siyasi olarak Ukrayna’nın yanında yer aldığını duyuran federal hükümet nakdi ve ayni insani yardımda bulundu.

Dışişleri Bakanlığı Ukrayna’da yardıma muhtaç insanlar için hem iktidarın hem de sivil toplum kuruluşlarının toplam yaklaşık 125 milyon euro seferber ettiğini bildirdi. Bu rakam nakdi ve ayni yardımların yanı sıra çok taraflı destek hizmetlerini de kapsıyor.

Slovakya

Slovakya, Ukrayna’ya en çok askeri ve insani yardım yapan ülkelerin başında yer aldı. Slovakya Dışişleri Bakanlığının paylaştığı verilere göre tıbbi malzeme, çadır, uyku tulumu gibi insani yardımların yanı sıra S-300 hava savunma sistemi, saldırı helikopterleri, Sovyet yapımı MiG-29 tipi savaş uçakları, Slovakya yapımı Zuzana 2 obüsleri ve çok sayıda cephane sevk edildi.

Buna göre Slovakya Ukrayna’ya yaklaşık 671 milyon euro askeri yardımda bulundu. Bu yardımlar arasında 13 MiG-29 savaş uçağı, bir S-300 hava savunma bataryası, 10 Zuzana 2 obüs ve 30 zırhlı araç dikkati çeken askeri mühimmat olarak öne çıktı.

Ancak Ekim 2023’te ülkede iktidarın el değiştirmesi ve başbakanlık koltuğuna Sosyal Demokrat Partisi (SMER) Genel Başkanı Robert Fico’nun geçmesiyle Ukrayna’ya askeri yardım durduruldu.

Çekya

Çekya Savunma Bakanlığının komşu ülke Ukrayna’ya yapılan askeri yardımlara ilişkin paylaştığı veriye göre Prag, Kiev yönetimine yaklaşık 242 milyon euro tutarında mühimmat desteğinde bulundu.

Çok sayıda mermi, uzun ve kısa namlulu silahların yanı sıra Ukrayna ordusuna yapılan yardımların başında 128 havan, 17 bin 400 havan topu, 62 tank, 13 obüs, 131 zırhlı araç öne çıkan mühimmat oldu.

Ayrıca Çekya’nın dünyanın farklı ülkelerinden Ukrayna’ya top ve tank mermisi alınması için başlattığı inisiyatife 18 AB üyesi ülkenin nakdi destekte bulunmasıyla 200 milyon euroluk bir fon oluşturuldu. Çekya Başbakanı Petr Fiala oluşturulan bu fonla yaklaşık 800 bin tank ve top mermisinin Ukrayna ordusuna tedarik edileceğini bildirdi.

Hırvatistan

Hırvatistan hükümetinin yerel bir haber sitesine yaptığı açıklamada Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başladığı andan itibaren Ukrayna’ya maddi destek paketlerine yer verildi.

Açıklamaya göre Hırvatistan, Ukrayna’ya maddi yardım paketi kapsamında yaklaşık 276 milyon 300 bin euro harcadı.

Bu miktarın yüzde 50’sinden fazlasının askeri alandaki destekleri kapsadığı belirtilen açıklamada kalan miktarın Ukrayna’dan Hırvatistan’a göç edenlerin barınması, sağlık sigortalarının yapılması, istihdam edilmesi, eğitim ve yaz okulları, Ukraynalı yaralıların tedavisi ve Ukrayna kültürünün yaşatılması gibi alanlarda kullanıldığı bilgisi verildi.

İngiltere

AB üyesi olmayan İngiltere Ukrayna’ya destek veren Avrupa ülkelerinin başında geliyor. İngiltere Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasından bu yana Ukrayna’ya 7.1 milyar sterlini askeri yardım olmak üzere toplam 12 milyar sterlin destek taahhüdünde bulundu.

Ukrayna’ya 2022-2023 ve 2023-2024 mali yıllarında 2,3 milyar sterlin destek sağlayan İngiliz hükümeti 12 Ocak’ta da 2024-2025 mali yılı için 2.5 milyar sterlin daha fon sağlanacağını duyurdu.

İngiltere tanklar, hava savunma sistemleri ve uzun menzilli hassas saldırı füzeleri dahil Ukrayna’ya hem ölümcül hem de ölümcül olmayan silahlar sağlıyor. Buna karşın İngiliz hükümeti, Ukraynalı jet pilotlarını eğitmeyi taahhüt etmiş de olsa savaş uçağı sağlamayacağını açıkladı.

İngiltere Ukraynalı silahlı kuvvetler mensuplarına yönelik 12 ülkeden personelin katılımıyla yürütülen Interflex Operasyonu’na da ev sahipliği yapıyor.

Bu bağlamda şu ana kadar 30 binden fazla Ukraynalı personel eğitildi ve bu yıl ortasına kadar 10 bin personel daha eğitilmesi hedefleniyor.

İngiltere Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının ardından insani yardım bağlamında ise 357 milyon sterlinlik taahhütte bulundu. İngiltere’nin bu taahhüt kapsamında Ukrayna’ya aktardığı destek 2023’te Ukrayna’da 11 milyon kişiye ulaşan uluslararası yayrıdımn bir parçası oldu ve 2022’de bu rakam 15.8 milyon kişiye ulaştı.

Rusya’dan Kiev’e son zamanların en büyük saldırısı

AB masaya koydu: Dondurulmuş Rus varlıkları Ukrayna’ya silah olarak gidecek