Çin’den Tayvan’ı ‘işgal’ provası: Savaş uçakları ve gemiler adayı kuşattı

Çin, Tayvan’ın çiçeği burnunda Devlet Başkanı Lai Ching Te’nin bağımsızlığı savunma sözü vermesinin ardından perşembe günü Tayvan çevresinde iki günlük askeri tatbikat başlattığını duyurmuştu. Çin Halk Kurtuluş Ordusu (ÇHKO) ada çevresinde savaş uçakları ve son model teknolojiyle donatılmış gemilerle yapılan geniş çaplı tatbikatı ‘Adada kontrolü ele geçirme denemesi’ sözleriyle özetliyor.

Tatbikatlar, Pekin’in sevmediği Devlet Başkanı Lai Chin Te’nin pazartesi günü başkent Taipei’de yemin etmesine Çin’in verdiği ilk somut yanıt oldu. Lai’nin siyasi partisi Tayvan’ın Çin’den ayrı bir statüde olduğunu savunuyor. Yeni Başkan da yemin töreninde Tayvan’ın demokrasisini Çin baskısından koruma sözü vermişti. Beijing Tayvan’daki iktidar partisi DPP’yi (Demokrat İlerici Parti) “bağımsızlık yanlısı”, partinin lideri Lai’yi ise “iflah olmaz bir ayrılıkçı” olarak görüyor.

Tayvan’ın kendi toprağı olduğunu iddia eden Çin, Lai’nin konuşmasına çoğunlukla sert eleştirilerle karşılık vermişti. Ancak Beijing yönetimi perşembe günü Tayvan’ı çevreleyen ve Tayvan Boğazı’ndaki adalar Kinmen, Matsu, Wuqiu ve Dongyin’e yaklaşan deniz ve hava tatbikatları düzenleyerek tepkinin dozunu artırdı.

Çin Halk Kurtuluş Ordusunun Doğu Cephesi Komutanlığından yapılan açıklamada, tatbikatın ikinci günündeki faaliyetlerin, “kilit alanları ele geçirme ve kontrol etmeyi hedeflediği” bildirildi. İkinci gündeki faaliyetler daha çok Ada’nın doğu kıyılarına odaklanırken, deniz saldırıları ve karadaki hedeflere atış simülasyonları yapıldı. Komutanlığın yayımladığı 3 boyutlu videoda, Çin hava, deniz ve roket kuvvetlerinin simüle ettiği saldırılarda Tayvan’ın Taipei, Hualien ve Kaohsiung şehirlerini hedef aldığı görüldü.

Tatbikata kaç uçak ve gemi gönderdiğini açıklamayan Çin en son Nisan 2023’te, o dönem Temsilciler Meclisi Başkanı olan Kevin McCarthy’nin dönemin Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen ile bir araya gelmesinin ardından Tayvan çevresinde birden fazla yerde büyük bir tatbikat düzenlemişti. Beijing ada liderleriyle bu tür görüş alışverişlerine karşı çıkıyor.

Çin o dönem Temsilciler Meclisi Başkanı olan Nancy Pelosi’nin Tayvan ziyaretini protesto etmek için Ağustos 2022’de de son yılların en büyük askeri tatbikatını gerçekleştirmişti. Tayvan’ın yakınına ve üzerine Çin füzelerinin ateşlenmesini de içeren bu tatbikatlar, adayı çevreleyen altı deniz alanını kapsadı ve bunlardan üçünün Tayvan’ın kendi karasuları olarak kabul ettiği alanlarla çakıştığı görüldü. Bu tatbikatlar dört gün sürdü ve Çin daha sonra birkaç gün boyunca ek tatbikatlar gerçekleştirdi.

Tayvan: Çatışma istemiyoruz ama bundan kaçınmayacağız

Çin devlet medyasına göre Çin Halk Kurtuluş Ordusu Doğu Komutanlığı Sözcüsü Li Xi, son tatbikatların “Tayvan bağımsızlık güçleri için güçlü bir ceza” ve ABD’ye atıfta bulunarak “dış güçlerin müdahale ve provokasyonuna karşı sert bir uyarı” olduğunu söyledi.

Tayvan Savunma Bakanlığı ise yaptığı açıklamada tatbikatları “bölgesel barış ve istikrarı” baltalayan “mantıksız provokasyonlar” olarak nitelendirdi. Bakanlık ayrıca X hesabından yaptığı paylaşımda “Sağlam bir irade ve itidal ile hazırız. Çatışma istemiyoruz ama çatışmadan da kaçınmayacağız. Ulusal güvenliğimizi korumak için kendimize güveniyoruz” dedi. Bakanlık ayrıca tatbikatta gerçek mühimmatla ateş açıldığının gözlenmediğini bildirdi.

Lai yemin törenindeki konuşmasında Tayvan’ı koruma sözü verirken, Çin’in 2016’da dondurduğu Pekin ile görüşmelere ve boğazlar arası turizmi yeniden başlatmaya açık olduğu sinyalini vererek başka şekillerde de uzlaşmacı bir tavır sergilemeye çalıştı.

Çin: Lai gibiler tarihteki utanç sütununa çivilenecek

Ancak Çin yönetimi Lai’nin tarafların eşit olduğunu iddia etmesine ve Tayvan’ın demokratik kimliğine vurgu yapmasına ve Beijing’den gelen tehditlere karşı uyarılarda bulunmasına kızdı.

Konuşmanın ardından Pekin, Lai’yi Tayvan için bağımsızlığı resmen teşvik etmekle suçladı ve yeni başkanın seleflerinden daha tehlikeli olduğunu söyledi. Çin’in en üst düzey dış politika yetkilisi Wang Yi bu hafta yaptığı açıklamada “Lai Ching Te de dahil olmak üzere ulusumuza ve atalarına ihanet edenlerin çirkin eylemleri utanç vericidir. Tüm Tayvan ayrılıkçıları tarihteki utanç sütununa çivilenecektir” demişti.

Tayvanlı yetkililer ve askeri uzmanlar Lai’nin göreve başlamasının ardından Çin’in askeri güç gösterisi yapmasını bekliyorlardı. Tayvan Ulusal Savunma Üniversitesi’nde profesör olan Ma Chen-kun, ÇHKO’nun Çin anakarasına yakın Kinmen ve Matsu adaları da dahil olmak üzere varlığını göstermeye devam edeceğini söyledi.

Tatbikatlar ÇHKO’ya Tayvan çevresinde olası bir ablukanın nasıl uygulanacağı konusunda değerli dersler verebilir. Pek çok uzman, Çin hükümetinin Tayvan’ı birleşmeye zorlaması halinde, ilk olarak adaya hava ve deniz erişimini ciddi şekilde kısıtlamak için askeri güçlerden oluşan bir çember kullanmayı deneyebileceğine inanıyor.

Tayvan’daki Tamkang Üniversitesi’nde stratejik çalışmalar alanında yardımcı doçent olan Chieh Chung, Çin’in duyurduğu tatbikatların kapsamı ve niteliğinin, tatbikatın “Tayvan’ın işgalinin çeşitli aşamalarına dayandığına” işaret ettiğini belirtti. Chieh, Çin’in son iki yılda gerçekleştirdiği daha büyük tatbikatların aksine, bu haftaki tatbikatın bu adalardan birini ele geçirme eğitimi içerebileceğini savundu.

Çin Sahil Güvenlik güçleri ilk kez adanın doğusunda

Tatbikatlar aynı zamanda ÇHKO ve Çin Sahil Güvenliği’nin farklı kollarına güçlerini koordine etme fırsatı da sağlayabilir. Çin devlet medyasına göre Sahil Güvenlik güçleri, Tayvan’a kıyısı olan Fujian eyaletindeki  Wuqiu ve Dongyin adaları çevresinde ‘kanun koruma tatbikatı’ yapıldığını duyurdu. Böylelikle Çin Sahil Güvenliği ilk kez adanın doğusunda seyir faaliyetinde bulunmuş oluyor.

Çin devlet televizyonu CCTV’nin yayımladığı videoda, donamaya ait “Nantong” firkateyninin, Tayvan savaş gemisi “Cınghı”ya 1 kilometreye kadar yaklaştığı görüldü.  Sahil Güvenlik ayrıca Tayvan’ın doğu kıyılarının görülebildiği kadar yakında seyreden gemilerinin fotoğraflarını paylaştı.

Tayvan meclisinde reform kavgası: Vekiller birbirine girdi

Tayvan Cumhurbaşkanı ülkenin gururu drag queen’i makamında ağırladı