İki aydır kayıptı: Çin Savunma Bakanı görevden alındı

Çin Savunma Bakanı Li Şangfu aylardır süren spekülasyonların ardından salı günü resmen görevden alındı. Ağustos ayından beri kamuoyu önüne çıkmayan Li’nin nerede olduğu merak ediliyordu. Bakanın nerede olduğu hâlâ bilinmiyor, ancak 29-31 Ekim’deki Beijing Xiangshan Forumu’nda yabancı savunma liderlerinin ağırlanmasından birkaç gün önce görevden alındı.

Çin’in resmi yayın kuruluşu CCTV’nin bildirdiğine göre Li, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in başında bulunduğu Merkezi Askeri Komisyon üyeliği dahil tüm resmi görevlerinden ayrıldı. Görevden alma kararının ülkenin yasama organı Ulusal Halk Kongresi’nin Daimi Komitesi’nce onaylandığı belirtiliyor. Ancak komite Li’nin halefinin kim olacağını henüz duyurmadı.

Generalin kaybolmasından aylar önce de eski Dışişleri Bakanı Qin Gang ortadan kaybolmuştu. Wall Street Journal Qin’in kayboluşunda ABD’de büyükelçilik yaptığı dönemde Tayvanlı bir kadın sunucuyla gizli ilişki yaşayıp bu ilişkiden çocuğu olmasının etkisine dikkat çekmişti. Salı günü Li’nin yanı sıra Qi’nin de devlet meclis üyeliği feshedildi.

Li ve Qin’in Komünist Parti içinde konumları değişmedi. Ancak analistler bu yılın sonunda yapılacak parti toplantısında görevden alınmalarının muhtemel olduğu görüşünde.

ABD ile ilişkilerin düzelmesinin önündeki engellerden biri kalktı

İki üst düzey bakanın arka arkaya ortadan kaybolup üstüne görevden alınması, gücü elinde toplayan ve sıkı bir parti disiplini uygulayan ve ülkede siyasi sistemi şeffaflaştırdığı iddiasındaki Şi yönetimine ilişkin soru işaretlerini artırdı. Şi’nin son dönemlerde Batı ile artan gerilimin ortasında iktidardaki Komünist Parti’yi tehdit edebilecek ya da zayıflık olarak görülebilecek unsurları ortadan kaldırmaya çalışarak ulusal güvenliği güçlendirme çabalarını hızlandırdığı belirtiliyor.

Li’nin görevden alınması Çin ve ABD arasında üst düzey askeri görüşmelerin yeniden başlaması önündeki büyük engellerden birini de ortadan kaldırdı. Zira Li, Çin’in Rus silahları satın alması nedeniyle 2018 yılında ABD tarafından yaptırıma alınmış, Beijing yaptırım kalkmadığı sürece ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in Li ile görüşemeyeceğini söylemişti. Bu bağlamda haziranda yapılan Shangri La diyaloguna her ikisi de katıldığı halde Austin ve Li görüşmediler.

Pazartesi günkü açıklamaya göre Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi bu hafta Çin-ABD ilişkilerini görüşmek üzere ABD’ye gidecek. Çin’de savunma bakanları daha çok göstermelik rol üstleniyor. Çünkü diğer ülkelerdeki mevkidaşlarının aksine Çin’de savunma bakanları Merkezi Askeri Komisyon’un komuta yetkisine sahip değil, daha ziyade diğer ülkelerle askeri diplomasinin kamusal yüzünü temsil ediyorlar.

Açıklanmayan kayboluşlar, ansızın görevden almalar

Li en son 29 Ağustos’ta Beijing’de düzenlenen Çin-Afrika Barış ve Güvenlik Forumu’nda yaptığı açılış konuşmasıyla kamuoyunun karşısına çıkmıştı. Çin dışına son seyahati de ağustosun ortasında Rusya ve Belarus’a yaptığı ziyaret olmuştu.

Li’nin ortadan kaybolmasından haftalar önce Şi, ordunun üst düzey yöneticilerini Beijing’de toplayarak sadakat, disiplin ve partinin ordu üzerinde ‘mutlak liderliği” üzerine konuşmuştu.

Toplantıdan günler sonra ülkenin nükleer ve balistik füze cephaneliğini denetleyen seçkin birlik PLA Roket Gücü’nün en üst düzey iki generali görevden alınınca orduda daha geniş çaplı tasfiyelerin yapılacağı endişesi doğmuştu.

Çin hükümeti Li’nin nerede olduğunu, neden ortadan kaybolduğunu açıklamayı reddediyor. Ancak WSJ Beijing’den bir kaynağa dayandırdığı haberinde Li’nin eylül ayında yetkililer tarafından sorgulanmak üzere alıkonduğunu iddia etti.

Financial Times ise ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde ABD’nin Li’nin ülkesinde soruşturma altına alındığına inandığını bildirdi. Ancak her iki haberde de soruşturma konusu belirtilmedi. Savunma Bakanlığı sözcüsü Li’nin soruşturma altında olup olmadığı sorulduğunda ‘durumdan haberdar olmadığını’ söylemişti.

Li Şangfu kimdir?

65 yaşındaki Li, Çin’in güneybatı eyaleti Şiçuan’da bulunan ana uydu fırlatma merkezlerinden birinde görev almış ve bu merkezin müdürlüğüne kadar yükselmişti. Fırlatma merkezinde 30 yıl çalıştıktan sonra, Şi’nin iktidara gelmesinden kısa bir süre sonra 2013 yılında PLA’nın silahlanma üzerine çalışan karargahına terfi etmişti.

Li’nin General Zhang Youxia’nın himayesinde olduğuna inanılıyor. Zhang hem Şi’nin çocukluk arkadaşı hem de ordudaki en yakın müttefiki. Zhang, emeklilik yaşını çoktan geçmiş olmasına rağmen geçen ekimdeki liderlik değişikliği sırasında Merkezi Askeri Komisyon başkan yardımcılığına terfi ettirildi. Bu da Zhang’ın Şi için taşıdığı önemi gözler önüne seriyor.

Bir aydır kayıptı: Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang görevden alındı