İsveç onayının etkisi: Kanada Türkiye’ye İHA malzemeleri satışını yeniden başlatıyor

Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğini onaylamasının ilk etkilerinden biri, Kanada’nın bir süre önce başladığı bazı silah ambargolarını kaldırması oldu.

Reuters’a konuşan iki kaynağa göre birkaç yıl önce, Türkiye’nin Suriye’deki harekatları sonrası Türkiye’ye silah ihracatını durduran Kanada, İsveç’in NATO üyeliğine verdiği onayın ardından ihracatı yeniden başlatma kararı aldı. Kararın yakın zamanda yürürlüğe girmesi bekleniyor. İsimlerinin açıklanmasını istemeyen iki kaynak, Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılımıyla ilgili nihai belgeleri önümüzdeki cumaya kadar Washington’a göndermesinin beklendiğini ve bunun Kanada’nın ihracat kontrollerini derhal kaldırmasının önünü açacağını söyledi.

Exclusive: Canada to re-start Turkey arms exports after Sweden NATO backing -sources https://t.co/x2GKEFubf1 pic.twitter.com/UDSgOJkeQw

— Reuters (@Reuters) January 26, 2024

Süreç hakkında bilgi sahibi bir kişi anlaşmaya aylar süren görüşmelerin ardından ocak ayı başında varıldığını söyledi. Plan hakkında bilgi sahibi ikinci bir kişi ise tarafların anlaşmanın İsveç’in onayının tamamlanmasının ardından yürürlüğe gireceği konusunda mutabık kaldıklarını söyledi.

Kanada: Samimi görüş alışverişimiz devam ediyor

Türkiye Dışişleri konuya ilişkin henüz yorum yapmazken Kanada Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Charlotte MacLeod Reuters’a yaptığı açıklamada, ihracat kontrolleri halen yürürlükte olsa da Ottawa’nın NATO müttefiki statüsü nedeniyle Türkiye ile sorunu çözmeyi amaçladığını söyledi. MacLeod “Kanada ve Türkiye ikili, ekonomik ve ticari ilişkilerimiz konusunda samimi görüş alışverişinde bulunmaya devam ediyor” dedi.

İsveç’in uzun teklif süreci bazı NATO üyelerini üyelik meselesini “Türkiye’nin işlevsel yaklaşımı” olarak gördükleri için hayal kırıklığına uğratmış, bu da Stockholm ve diğer müttefiklerin silah ihracatı ve terörle mücadele önlemleri konusunda taviz vermelerine yol açmıştı.

ABD yönetimi Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasının Ankara’nın uzun süredir istediği F-16 savaş uçağı alımının önünü açtığını söyledi.

Kanada, Türk yapımı insansız hava araçlarına (İHA) takılan optik ekipmanların Bakü’nün o zamandan beri geri aldığı Dağlık Karabağ’daki Ermeni güçleriyle savaşırken Azerbaycan tarafından kullanıldığı sonucuna vardıktan sonra 2020 yılında Türkiye’ye İHA teknolojisi satışını askıya almıştı.

Ottawa, Ankara’nın Finlandiya ve İsveç’in NATO tekliflerine itiraz etmesi üzerine 2022’de bu anlaşmaların kaldırılmasına yönelik görüşmeleri durdurmuştu. Ancak Reuters’ın haberine göre geçen yıl Temmuz ayında yapılan NATO liderler zirvesinin ardından görüşmeler yeniden başladı.

Kanada’dan önlem: Türkiye son kullanıcı hakkında bilgi verecek

Kaynaklar anlaşma uyarınca Ankara’nın özellikle NATO üyesi olmayan ülkelere yeniden ihraç edilen Kanada yapımı ekipmanların son kullanıcıları hakkında Ottawa’ya bilgi vereceğini söyledi.

Uluslararası silah ticaretinde standart olan “bildirim süreci” Türkiye’nin Bayraktar TB2 İHA’larında kullanılan Wescam sensörlerini ve diğer çift kullanımlı mallar ile silahlarla ilgili ihracatları kapsıyor.

İlk kaynağın aktardığına göre, anlaşma taraflar arasındaki şeffaflığı ve iletişimi geliştiriyor. Yani Kanada, Azerbaycan’ın kamera ekipmanını kullanmasıyla Türkiye’nin son kullanıcı güvencesini ihlal ettiğini söylediği 2021’deki gibi anlaşmazlıkları önlemeyi amaçlıyor.

İhracat kontrollerini “NATO ittifakının ruhuna aykırı” olduğu gerekçesiyle defalarca eleştiren Türkiye ise geçmişte de Doğu Akdeniz’deki gerginlikler ve Suriye’nin kuzeyindeki operasyonları nedeniyle Fransa, Almanya ve İsveç’in ticari ambargolarıyla karşılaşmıştı.

Bakanlıkta kritik görüşme

Öte yandan Türkiye Kanada’ya kısıtlamaları kaldırması çağrısında bulunurken, optik ekipman da dahil olmak üzere ithal ettiği insansız hava aracı parçalarını yakında kendi başına üretebileceğini de söyledi. Zira şimdiye kadar aralarında Ukrayna, Etiyopya ve Pakistan’ın da bulunduğu çok sayıda ülke, savaş alanındaki başarılarının ardından Türk İHA’larını satın aldı.

Salı günü Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Kanada Dışişleri Bakan Yardımcısı Cindy Termorshuizen’i “bölgesel ve uluslararası konular” üzerine görüşmelerde bulunmak üzere ağırladığını açıklamış, ancak görüşmeye ilişkin ayrıntı vermemişti.

Deputy Minister Ambassador Burak Akçapar met with Cindy Termorshuizen, Associate Deputy Minister of Foreign Affairs @CanadaFP.

During the meeting, current regional and international issues were discussed. pic.twitter.com/R5WqaLsGO7

— Turkish MFA (@MFATurkiye) January 23, 2024

İsveç’in üyeliğine ilk onay Kanada’dan gelmişti

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dün yaptığı açıklamada Türkiye’nin İsveç’in üyeliğini onaylamasının tüm Batılı ülkeler tarafından memnuniyetle karşılandığını ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) içinde bir güç kaynağı olarak görüldüğünü söylemişti.

NATO kuralları uyarınca Türkiye’nin İsveç’in onay sürecini tamamlaması için nihai döküman olan onay belgesini ABD Dışişleri Bakanlığı arşivlerine teslim etmesi gerekiyor.

Rusya-Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesinin ardından Finlandiya ve İsveç’in 2022 yılında yaptığı üyelik teklifini onaylayan ilk NATO üyesi Kanada olmuştu.

Türkiye’nin onayı İsveç basınında: Erdoğan kendi bacağına sıktı

Erdoğan F-16’ları beklemedi: İsveç’in NATO üyeliği Resmi Gazete’de