İsveç’in NATO üyeliği TBMM’den geçti: Şimdi gözler F-16 krizinde

NATO’ya katılmak için 20 aydır çabalayan İsveç’in üyeliği sonunda TBMM Genel Kurulu’nda oylanarak Ak Parti, CHP ve MHP’nin oylarıyla kabul edildi. Oy kullanan 346 milletvekilinden 287’si İsveç’in üyeliğini desteklerken 55’i yasa teklifini reddetti. Dört milletvekili ise çekimser oy kullandı.

Şimdi Erdoğan’ın TBMM’den çıkan kararı imzalayarak kanun haline getirmesi gerekiyor. Ardından Türkiye İsveç’in NATO’ya katılımını onayladığını gösteren resmi belgeyi NATO kuralları çerçevesince Washington’a teslim edecek.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson sosyal medyadan yaptığı açıklamada “Bugün NATO’ya üye olmaya bir adım daha yaklaştık” dedi. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström oylamanın sonuçlarını “iyi” olarak değerlendirse de hükümetin şimdi Erdoğan’ın kararı imzalamasını bekleyeceğini söyledi. İsveç yayın kuruluşu SVT’ye konuşan Billström “Tabii ki Türkiye tarafında bu gerçekleşene kadar süreç tamamlanmış sayılmaz” dedi. İsveç’in NATO üyeliği için onay vermesi beklenen yegane ülke Türkiye değil. Macaristan da henüz üyeliğe onay vermedi.

Orban’dan İsveç’e: NATO’ya katılmak istiyorsanız gelin konuşalım

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de oylamayı mutlulukla karşıladığını belirterek aynı hareketi Macaristan’dan da beklediklerini belirtti. Stoltenberg sözlerine “İsveç’in üyeliği NATO’yu daha güçlü, hepimizi de daha güvende kılacak” diye devam etti.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan İsveçli mevkidaşı Henrik Landerholm ile Washington’da bir araya geldikten sonra TBMM’nin kararını “takdirle karşıladıklarını” belirtti.

TBMM’nin İsveç kararının ardından Türkiye’deki ABD Büyükelçisi Jeffry L. Flake “TBMM’nin aldığı İsveç’in NATO’ya katılımını onaylama kararını büyük bir takdirle karşılıyorum. İsveç’in NATO’ya katılımı, bugün her zamankinden daha önemli olan İttifak’ın güçlendirilmesi yönünde atılmış kritik öneme sahip bir karardır. Türkiye’nin NATO İttifakı’na olan bağlılığı sarsılmaz ortaklığımızı açıkça ortaya koymaktadır. Türk halkına ve Türkiye Cumhuriyeti hükümetine teşekkür ediyorum” diyerek teşekkürlerini iletti. 

Macaristan henüz onaylamadı

NATO’ya yeni üyelerin katılabilmesi için ittifak içindeki tüm üyelerin olumlu oy vermesi gerekiyor. Tek bir olumsuz oy bile başvuru yapan ülkenin ittifaka katılamamasına yol açıyor. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonrası kendi sınır güvenliğinden endişe duyan İsveç meşhur tarafsızlığını bir kenara bırakarak NATO’ya katılma kararı aldı. Ancak geçen yıl yaptığı başvuru hala sürüncemede. Çünkü Türkiye’den onay çıksa da henüz Macaristan İsveç’e yeşil ışık yakmadı. Yine de Macaristan bu konuda Türkiye’yi takip edeceğini söylüyor.

Macaristan, İsveç’in ittifaka üyeliğini onaylayacak son ülke olmayacağını söylemişti ancak parlamentosu şubat ortasına kadar tatilde olacak. Macaristan Başbakanı Viktor Orban salı günkü açıklamasında İsveçli mevkidaşı Ulf Kristersson’u Macaristan’a davet ederek ittifaka katılımı müzakere etmeye çağırdı. İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ise İsveç haber ajansı TT’ye “Mevcut koşullarda müzakere için bir neden görmüyorum ama diyalog kurulabilir ve sorunları tartışmaya devam edebiliriz” yorumunu yaptı.

İsveç ve Finlandiya 2022 yılında NATO’ya katılmak istediğinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan “iki ülkenin terör örgütü PKK’yı koruduğunu” söyleyerek üyeliğe itiraz etmişti. Erdoğan her iki ülke de teröre karşı somut adımlar atana kadar üyeliklere yeşil ışık yakmayacağını söylemişti. Bunun üzerine Stockholm daha katı bir terörle mücadele yasası çıkarttı. İsveç, Finlandiya, Kanada ve Hollanda Türkiye’ye uyguladığı silah ambargosunu gevşetmek için adımlar attı.

F-16’lar ne olacak?

Finlandiya’nın üyeliği geçen yılın başlarında meclisten geçse de İsveç’in üyeliğini içeren teklif ancak ekim ayında parlamentoya gönderildi. TBMM Dışişleri Komisyonu teklifi 26 Aralık’ta onaylayarak Genel Kurul’a gönderdi. Tüm bu süreçte masada İsveç’in üyeliğine karşılık ABD’nin Türkiye’ye F-16 vermesi vardı.

F-35 programından çıkarılan Ankara envanterini yenilemek için ABD’den 20 milyar dolar değerinde F-16 savaş uçağı ve 79 modernizasyon kiti istiyor. Erdoğan’ın geçen yıl temmuz ayında Vilnius’ta düzenlenen NATO zirvesinde İsveç’in NATO üyeliğini meclise taşıyacağını açıklamasının ardından ABD Başkanı Joe Biden F-16 satış kararını hızlandırma talimatı vermişti.

ABD’nin satış prosedürü şöyle işliyor: Yönetim, yani Beyaz Saray herhangi bir ülkeye silah satacağını Amerikan parlamentosu Kongre’nin Dış İlişkiler Komisyonu’na bildiriyor. Eğer komisyondan 15 gün içinde bir itiraz gelmezse satış kesinleşiyor ve yapılıyor.

Beyaz Saray satışı desteklediğini söylese de ABD Kongresi içinde bu alışverişe karşı çıkan sesler mevcuttu. En yüksek çıkan ses ise kongrenin Dış İlişkiler Komitesi’ne başkanlık eden Demokrat Senatör Bob Menendez’di. Menendez geçen yıl yolsuzluk suçlamalarıyla komite başkanlığından alındı. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bu ayın başlarında Yunanistan’a yaptığı ziyarette Türkiye’ye F-16 verilirse Yunanistan’a da F-35 verileceğinin sözünü vererek ABD Kongresi içindeki Yunan lobisinin itirazlarını kesmeye çalıştı.

Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby geçen hafta yaptığı açıklamada ABD Başkanı Joe Biden’ın bu konuda “tutarlı davrandığını” ve “Türkiye için yeni F-16 satışlarını ve mevcut F-16 filosunun modernizasyonunu desteklemeyi devam ettiklerini” söyledi. Kirby gazetecilere “İktidara geldiğimizden beri sahip olduğumuz tutarlı bir politikadır. Size konuyla ilgili tarih ve takvimimiz hakkında bilgi veremem, ama Türkiye’ye F-16 satışındaki politikamız değişmedi” dedi.

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Ben Cardin ise dün yaptığı açıklamada kongrenin herhangi bir karar almadan önce katılım belgelerinin tamamlanmasını beklediğini söyledi.

Her koşulda İsveç’in NATO üyeliği meclisten geçti. Bu karar tersinmez, yani geri dönüşü olmayan bir adım. NATO’nun oybirliği sistemi nedeniyle Türkiye, Macaristan’ın da İsveç’in üyeliğine onay vermesinin ardından F-16’ları alamasa bile kararından geri adım atamayacak.

Yılan hikayesine döndü: ABD’nin Türkiye’ye F-16 satışındaki tutumu değişmedi