Netanyahu ateşkes için temkinli ama zaman daralıyor: Dört rehine daha öldü

ABD’nin cuma günü ateşkes için sunduğu çerçeve anlaşma İsrail siyasetinde bomba etkisi yarattı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu aşırı sağcı bakanlarıyla ABD’nin arasında kaldı. Ya ateşkesi kabul edip rehine ailelerinin de gönlünü yapacağı ancak hükümetinin dağılacağı bir döneme girecek ya da kabul etmeyip Batı’nın giderek artan baskılarına göğüs germek zorunda kalacak. Netanyahu pazartesi günkü açıklamasında temkinli bir yanıt verdi: İsrail rehinelerin serbest bırakılması için geçici ateşkese açık ama Hamas ile savaşmaya devam etmek için destek istiyor. Öte yandan rehinelerin öldüğünün açıklanması da ailelerin hükümet üzerindeki baskılarını artırıyor.

Netanyahu’nun bu tutumu anlaşmaya varıp varmama konusunda soru işaretleri yaratıyor. Hamas iki tarafın da çatışmaları bir an önce sona erdirmeyi kabul etmesi gerektiğini söylüyor ve İsrail’in ateşkesin ilk aşamasından hemen sonra saldırıya geçmeyeceğine dair yazılı garanti istiyor.

İsrailli bir yetkiliye göre Netanyahu parlamentoda yaptığı konuşmada milletvekillerine ABD’nin sunduğu ateşkes planını anlattı. Anlaşma kalıcı ateşkes görüşmeleri için ilerleme sağlamazsa çatışmaların yeniden başlamasına izin verildiğini söyledi. İsrailli lider konuşması sırasında kalıcı ateşkes için yapılacak görüşmelerde tüm rehinelerin serbest bırakılması ve Hamas’ın askeri ve siyasi kapasitesinin yok edilmesi için ısrarcı davranacaklarını söyledi.

Ancak Hamas’ın bu koşullara sıcak yaklaşması pek mümkün değil. İsrailli yetkili “Teklif İsrail’in müzakerelerin sonuçsuz kaldığını hissettiği anda savaşa devam etme hakkını koruyor” diyor.

ABD’nin baskıları

ABD’nin bu zamana kadar önerdiği hiçbir çerçeve anlaşma gerçeğe dönüştürülemedi. Mesela şubat ayında ABD’den yapılan açıklamada 10 Mart’ta başlayan Ramazan bitene kadar İsrail’in Gazze’yi vurmamayı kabul ettiği belirtilmişti. Ancak Ramazan ayında da saldırılar devam etti. İsrail mutlak ateşkesi Hamas yok edilene kadar kabul etmeyeceğini söylüyor. Ancak Hamas’ın yok edilebileceğine Batı bile inanmıyor. Son önerilerinden bahseden ABD Başkanı Joe Biden “Yeni ateşkes önerisi Gazze’de Hamas’ın iktidarda olmadığı daha iyi bir ‘savaş sonrası’ yaratacak” dedi ama bunun nasıl olacağı konusunda ayrıntı vermedi. Bununla birlikte ilk aşamadan ikinci aşamaya geçişte müzakere edilmesi gereken birtakım konular olacağını da kabul etti.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de hafta sonu hem İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, hem de savaş kabinesi üyesi Benny Gantz’a telefon ederek ateşkes meselesini “düşündükleri” için İsrail’i överek sıranın Hamas’ta olduğunu söyledi. Halbuki Netanyahu hükümetinin aşırı sağcı bileşenleri ateşkese yanaşmış sayılmaz. Hafta sonu boyunca sosyal medyadaki paylaşımlarında savaşın sonu anlamına gelecek bir anlaşmanın hükümetin dağılması anlamına geleceğini söylediler. Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich Knesset’te toplam 14 sandalyeye sahip.

Netanyahu’nun ofisi hafta sonu yaptığı açıklamada ABD’nin önerisinin İsrail’in önceki önerilerinden birine benzediğini söyledi. Ancak birtakım eksiklikler olduğunun da altını çizdi. Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby ise dünkü açıklamasında Biden’ın İsrail’in taleplerini dikkate aldığını söyledi.

Hamas güvence alana kadar anlaşmaya varmayı düşünmüyor

Hamas’ın savaşın sonundan beklentisi ise örgütün Gazze’de oluşturulacak yeni yönetimin bir parçası olması. Örgütün üst düzey yetkililerinden Gazi Hamad pazar günü Suudi yayın kuruluşu MBC Group’a “İsrail ateşkes müzakeresi konusunda ciddi değil” dedi. Hamas’a göre İsrail’in son teklifinde yazdığı “sürdürülebilir sükûnet” ifadesi savaşın akıbetini muğlak bir noktada bırakıyor.

Beyrut’taki Malcolm H. Kerr Carnegie Ortadoğu Merkezi’nin yöneticilerinden Muhanad Hage Ali Hamas’ın önünde yazılı bir güvence olmadığı müddetçe İsrail’in savaşı bitireceğine güvenmediğini söylüyor ve ekliyor: “İsrail’deki siyasi iklim göz önüne alındığında bu şu anda mümkün değil.”

WSJ’nin haberine göre İsrail’in son teklifinde rehinelerin serbest bırakılacağı anlaşmanın ilk aşamasından en geç 16 gün sonra İsrail ve Hamas çatışmaların sona erdirileceği ikinci aşama için dolaylı müzakerelere başlayacak. Halbuki Biden cuma günkü konuşmasında İsrail’in “daha kalıcı” bir anlaşmaya açık olduğunu belirtmişti.

İsrail ateşkesi düşünürken dört rehine daha öldü

İsrail ordusu 7 Ekim saldırısında Gazze’ye kaçırılan Chaim Peri, Yoram Metzger, Amiram Cooper ve Nadav Popplewell’in artık hayatta olmadıklarını açıkladı. Ordu sözcüleri dört rehinenin cesetlerinin hâlâ Hamas’ın elinde olduğunu belirterek bu dört ölümün elde edilen istihbaratla öğrenildiğini söyledi.

Rehinelerin neden öldüğü konusunun soruşturulduğunu söyleyen sözcü Daniel Hagari “Yakınlarınız birkaç ay önce Hamas’ın esareti altındayken öldü. Hamas’a karşı yürüttüğümüz bir operasyon sırasında hep beraber öldürüldüklerini düşünüyoruz” dedi.

Hamas geçen ay İsrail-İngiliz vatandaşı Popplewell’in nisan ayında İsrail’in savaş uçaklarının bombardımanında aldığı yaralar nedeniyle öldüğünü açıklamıştı.

Netanyahu iki arada bir derede: Ya ateşkes ya hükümet