Ohioluların ‘Obama’sı, Demokratların ‘radikal’ MAGA destekçisi: Kim bu J.D. Vance?

Amerika, yaklaşan seçimler öncesinde Donald Trump’ın Başkan Yardımcısı adayı J. D. Vance’i konuşuyor, bütün dünya ise onu tanımaya çalışıyor.

2016 yılında Trump’ın en büyük eleştirmenlerinden olan J.D. Vance son birkaç yıldır Donald Trump’ın Amerikan senatosundaki en büyük destekçilerinden biri. O yüzden Başkan Joe Biden onun için “Trump’ın klonu” dedi, diğer Demokratlar da Vance’in “Trump’ın MAGA (Amerika’yı Yeniden Yücelt) planını hızlandıracak kişi” olduğunu söylüyor. Ohiolulara sorarsanız da Vance onların “Barack Obama’sı. Peki gerçekte kimdir, necidir bu Vance?

Hayatını şöyle kısaca gözden geçirelim: Liseyi bitirdikten hemen sonra Deniz Kuvvetleri’ne kaydoldu, Irak’a gönderildi. 2005’in sonlarına doğru altı aylığına savaş muhabirliği yaptı. Askerlik dönemini yaşam amacını keşfettiği bir dönem olarak hatırlayacaktı. Trump, Vance’i başkan yardımcısı olarak duyururken aldığı eğitimlere değinmeden geçmemişti: Ohio Eyalet Üniversitesi’nde siyaset bilim ve felsefe alanlarında diploma almış, bununla da yetinmeyip Yale Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştu. Öğrenci olduğu dönemde profesörü onu anılarını yazması için teşvik etmişti.

Anılarını yazması için teşvik edilmişti çünkü fakirliğin ve istismarın hakim olduğu bir çocukluk geçirmişti. Annesiyle babası daha o küçücükken boşanmıştı. Annesi uyuşturucu bağımlısıydı. Vance ve kız kardeşi Lindsey’e daha çok büyükannesiyle büyükbabası bakmıştı. İşte bu sefalet döneminden ortaya Hillbilly Elegy adını verdiği kitap çıkacaktı. İsmet Berkan dünkü köşesinde yazdı:  “Hillbilly Amerika’ya özgü bir kimlik tanımı. Daha çok aşağılayıcı, küçümseyici bir ifade olarak kullanılıyor. Türkiye’de olsa ‘dağlı’ veya ‘köylü’ karşılığı. ‘Elegy’ ise ‘ağıt’ demek.”

Kitap çok satanlar listesine girdiği gibi Netflix’e de film uyarlaması çekildi.

Trump için ‘Kitlelerin uyuşturucusu’ dedi

Vance şu anda Senato’da Demokratlara Ukrayna savaşı meselesiyle ilgili kök söktüren siyasetçilerin başında geliyor. Yıl başında Ukrayna’ya gönderilmesi için Amerikan Kongresi’nde görüşülen 60 milyar dolarlık yardım paketine karşı çıkanlar içinde öne çıkıyordu Vance. Ama Trump için her zaman iyi konuştuğu söylenemezdi. Hatta bir zamanlar “Asla Trumpçı olmayacağını” dahi söylemekten çekinmiyordu.

Amerika’daki 2016 seçimlerine bir yıl kala Trump için “aptal” hatta “Hitler” gibi ifadeler de kullanmıştı. Biraz önce bahsi geçen kitabının tanıtımını yaptığı 2016 yılında Charlie Rose’a verdiği mülakatta “Kesinlikle Trumpçı değilim. Trump’ı sevmeyen biri olarak ben bile seçmenlerin neden ona yöneldiğini anlıyorum ama şahsi olarak Trump’tan hoşlanmıyorum. Bu her iki dünyanın da tam olarak bir parçası olmadığımı fark etmemi sağladı” demişti. Bu mülakat unutulmayacaktı, Cumhuriyetçi ön seçimlerin düzenlendiği 2021 yılı gelip çattığında Trump ve Vance arasındaki anlaşmazlığı göstermek için Club for Growth Action ve USA Freedom Fund’ın reklamlarında o anlar kullanılacaktı.

‘Trump’ı midem kaldırmıyor’

Vance şimdi Trump’ın başkan adayı olsa da 2016’daki seçimlerde Trump’a oy vermeyi planlamadığını, Trump’a oy vermektense Trump ve Clinton’a alternatif olarak Evan McMullin’e oy vereceğini söylemişti. NPR’a konuştuğunda neden üçüncü bir partiye oy vereceğini “Trump’ı midem kaldırmıyor. Onun zararlı biri olduğunu ve beyaz işçi sınıfını karanlık bir noktaya taşıyacağını düşünüyorum” demişti. Vance bazı Demokrat liderlere de saygı duyuyordu. Örneğin Barack Obama’nın başkanlık dönemi sona erdiğinde The New York Times’da “gönülden” bir yazı da döşemişti.

Vance’in Trump eleştirileri kimi zaman makalelere de dökülmüştü. Örneğin “Kitlelerin Uyuşturucusu” başlığındaki makalesinde “Trump karmaşık soruların hepsine basit bir çözüm vaat ediyor. Bu planların nasıl yapılacağına dair hiçbir ayrıntı vermiyor çünkü veremez. Trump’ın vaatleri Amerika’nın damarına sokulan iğnedir” dedi.

Trump’a ‘Hitler’ bile demişti

Vance’in tek çıkışı bu da değildi. O zamanlar adı Twitter olan X’te Trump’ı kast ederek “Tanrım ne aptal ama” demişti. Bu şimdi silinen pek çok tweetinden biri. Sosyal medya çıkışlarından diğeri biraz daha özeldi. 2016 yılında eski oda arkadaşlarından birine Facebook’ta özel mesaj yollayarak Trump’ın “Amerika’nın Hitler”i olup olmadığını sorgulamıştı.

Bu seçim döneminde göçmenlerden “haşarat” olarak bahseden Trump, Demokratlar tarafından birçok kez “Hitler”e benzetildi. Demokratların bu benzetmeleri, Trump’ın cumartesi günü saldırıya uğraması ardından epey eleştirildi. Cumhuriyetçiler, Demokratları Trump’ı hedef göstermekle suçladı.

2022’deki Senato seçimlerinde Trump’ın desteğini yanına alarak eski başkana karşı tutumunu değiştiren Vance de Biden’ın seçim kampanyasının söylemini eleştirerek “Biden kampanyasının temel önermesi, ‘Trump’ın ne pahasına olursa olsun durdurulması gereken otoriter bir faşist’ olduğudur. Başkan Trump’a düzenlenen suikast girişiminden de bu söylem sorumludur” demişti. Vance’in mesajına Demokratlardan cevap gecikmemişti. Demokratların California Temsilcisi Eric Swalwell, pazar günü Vance’in eski mesajlarını hatırlatacaktı.

Vance bu U dönüşünü kısa süre önce Fox News’de açıkladı: “Trump’ın iyi bir başkan olacağını o zamanlar düşünmüyordum. Ama harika bir başkanlık yaptı. İkinci dönemi için seçilmesine bu kadar mesai harcamamın sebeplerinden biri de bu.”

Demokratlar Vance’den endişeli

Trump’ın kararının ardından Demokrat Parti’den yapılan yazılı açıklama şöyleydi: “Vance, Trump’ın Proje 2025 gündemini hayata geçirmesine yardımcı olmaya hazır bir ultra-MAGA’cıdır.” Bu projeye göre Trump seçilirse devlet başkanının yetkileri artırılıp 50 bin hükümet çalışanının işten çıkarılarak yerine Trump’a yakın isimlerin getirilmesi amaçlanıyor. Heritage Foundation bünyesinde yürütülen projeyi yöneten kişi de Trump döneminde Personel Yönetim Ofisi’nin başındaki Paul Dans. Vance bu projeye desteğini açık açık gösterse de Trump projeyle arasına mesafe koyuyor.

Biden’ın kampanya yöneticisi Jen O’Malley Dillon gazetecilere “Trump JD Vance’i adayı olarak seçti çünkü Mike Pence’in 6 Ocak’ta (kongre baskını) yapamadığını yapacak: Yasaları çiğnemek anlamına gelse ve Amerikan halkına zarar verse bile Trump ve onun radikal MAGA planını devreye sokmak için elinden geleni yapacak” dedi.

Demokratların Vance’i eleştirdiği noktalardan biri de Cumhuriyetçinin tecavüz ve ensest gibi durumlarda bile kürtajın yasak olmasını savunması. Amerika’nın Genç Demokratları grubuysa Vance’in LGBTİ+ topluluğuna, beyaz olmayan Amerikalılar ve üreme sağlığı hizmetlerine karşı radikal saldırılarının daha yeni başladığını söyledi. Vance daha önce insanların “iç çamaşır değiştirir gibi eş değiştirmelerini sağlayan” kusura dayanmayan boşanmaların “cinsel devrimin Amerikan halkını düşürdüğü en büyük tuzaklardan biri” olduğunu söylemişti. Demokratlar bu sözleri de hatırlatıyor.

Ohioluların ‘Barack Obama’sı

Öte yandan Cumhuriyetçilerin çoğu Vance’in başkan yardımcısı seçilmesinden şikayetçi değil. Hatta çoğu kişi Vance’i özel kılan şeyin insanlarla kurduğu bağ olduğunu söylüyor. Ohiolu seçmenler, Vance’in seçildiğinden beri Putnam County gibi küçük bir ilçeyi bile sekiz kez ziyaret ettiğini söylüyor. Mart ayında Ohio’yu vuran kasırgaların ardından insanların durumunu kontrol etmeyi de unutmamıştı. Seçmenlerden bazıları Vance’in kendilerine Obama’yı anımsattığını da söylüyor. Putnam County yöneticisi Tony Schroeder New York Times’a “O bizim Barack Obama’mız. Zekası var, açık sözlü, genç ve hiç yapmacık değil” diyor.

Trump özellikle suikast olayından sonra kasımdaki seçimleri garantilemiş görünüyor. Ancak dört sene daha Beyaz Saray’da kalırsa bir daha aday olamayacak. Amerikan anayasasına göre bir Amerikan vatandaşı hayatı boyunca sadece iki dönem devlet başkanı olabiliyor. Zaten Obama’nın adaylığını yeniden koyamamasının nedeni de bu. Belki de dört yıl sonraki Cumhuriyetçi ön seçimlerinde Vance ve bu seçimlerde popülerliğini artıran Cumhuriyetçi Nikki Haley arasında kıyasıya bir mücadele görürüz, kim bilir.

Ve Trump kendi halifesini de seçti: Kim bu JD Vance ve neden önemli?

Kapitalizm böyle bir şey: Trump vurulduktan sadece 3 saat sonra, vurulma anı fotoğraflı tişörtler satılmaya başlanmıştı bile