Riyad’da ‘Gazze’ trafiği: Fidan bugün, Blinken yarın Suudi Arabistan’da

Son bir haftanın en merak edilen, konuşulan konularından biri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD’ye gidip gitmeyeceğiydi. Ortaya çeşitli iddialar atıldı; kimi ABD’nin İsrail’e yardım paketini gerekçe gösterdi, kimi Erdoğan’ın programın çerçevesini beğenmediğini öne sürdü. Nihayetinde ziyaretin gerçekten iptal edildiğini Türk yetkililer teyit etti. Erdoğan ve ABD’li mevkidaşı Joe Biden arasında 9 Mayıs’ta bir görüşmeye tanık olamayacağız ama bugün Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yarın da ABD’li mevkidaşı Antony Blinken Suudi Arabistan’da. Suudi Arabistan 28 Nisan (bugün) ve 29 Nisan (yarın) tarihlerinde Dünya Ekonomik Forumu’na (WEF) ev sahipliği yaptığı için bu çakışma tuhaf değil. Yine de Türkiye-ABD ilişkilerinin gerilip gerilmediği konusunda ortada çok fazla iddia dönerken iki bakanın yan yana gelip gelmeyeceği merak konusu.

Temas Grubu üyeleri toplandı

Fidan’ın resmi ziyareti bugünle birlikte iki gün sürecek. Bakan ziyaretinin ilk gününde İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ile Arap Birliği ülkelerinin oluşturduğu Temas Grubu’nun toplantısına katıldı. Diplomatik kaynaklara göre toplantıda Filistin’in devlet olarak tanınması sürecinde atılacak ortak adımlar ele alındı. Temas Grubu savaşın ilk zamanlarında oluşturulmuştu. Birleşmiş Milletler (BM) ile BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) karar alma sürecinin epey yavaş ilerlemesi nedeniyle grup kritik gördüğü ülkelere giderek kalıcı barış için bastırmış, BM’de acil ateşkes talebi 12 Aralık’ta rekor oyla kabul edilmişti.

Gambiya’nın başkenti Banjul’da 4 Mayıs’ta İİT Zirvesi var. Bugünkü toplantının ana maddelerinden biri de o zirvede ne tür kararlar alınacağını tartışmaktı. Toplantıda İsrail ve İsrail’e destek veren ülkelere karşı uygulanabilecek baskı unsurları da değerlendirildi. Erdoğan gerek Alman mevkidaşı Frank-Walter Steinmeier ile yaptığı ortak basın toplantısında, gerek 5. Parlamenterler Arası Kudüs Platformu Konferansı’nda yaptığı konuşmada İsrail ile ticari ilişkilerin tamamen sonlandırıldığını söylemişti. 

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan (sağ 2), Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’ta düzenlenen Gazze Temas Grubu toplantısına katıldı. Toplantıda Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan (ortada), Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri (sağ 3), Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi (sağda), Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) İcra Komitesi Genel Sekreteri Hüseyin eş-Şeyh (sol 3) da yer aldı.

Diplomatik kaynakların aktardığına göre Fidan bugün ayrıca Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi, Norveç Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide, Yemen Dışişleri Bakanı Şai Muhsin Zindani ve AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile görüştü. Bu ikili görüşmelerde ana gündem maddesini Gazze’deki son durum oluşturdu, İsrail üzerindeki baskının artırılması gerektiği vurgulandı. Ayrıca Filistin devletinin daha fazla ülke tarafından tanınması için atılabilecek adımlar ele alındı.

Bakanın ziyareti sırasında vermesi beklenen mesajlardan biri yardımların seri şekilde Gazze Şeridi’ne ulaştırılması. İkinci olarak da İsrail’in saldırılarına devam etmesine yardımcı olan ülkelere “tutumlarını acilen gözden geçirmeleri” için mesaj vermesi bekleniyor. Bu da ilginç olacak, çünkü şu anda İsrail’e en çok desteği veren ülke ABD. Öyle ki 93 milyar dolarlık savaş paketinin 23 milyar doları İsrail’e ayrıldı.

Blinken yarın Suudi Arabistan’da

Blinken bugün değil ama yarın Riyad’da olacak ama resmi temaslarına pazartesi ve salı günü başlayacak. Programında üst düzey Arap yetkililerle görüşerek Gazze’de insani yardım, yeniden yapılanma ve rehineler gibi konuları ele almak var. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, Blinken’ın ziyareti sırasında ateşkesin sağlanmasının önündeki engelin Hamas olduğunu söyleyeceğini vurguluyor. ABD tarafına göre Hamas rehine müzakerelerinde geri adım atmadığı için ateşkes sağlanamıyor.

Ancak şimdiye kadar görüşmelerde taviz veren taraf genel olarak Hamas oldu. Başta serbest bırakılmasını istediği rehine sayısını sonraki görüşmelerde azaltan Hamas’tı, öte yandan İsrail tarafı anlaşmaya varılacağı konusunda arabulucu ülkelerden gelen olumlu mesajların hemen ardından yeni tavizler isteyerek görüşmeleri baltalayan taraf oluyor. Ayrıca müzakere masasında oturulduğu dönemde Hamas’ın Siyasi Büro lideri İsmail Haniye’nin üç oğlu ile dört torununun İsrail’in saldırılarında öldürüldüğünü, bir kardeşinin de tutuklandığını hatırlatmak gerekiyor.

Katar ve Mısır’da birkaç haftadır devam eden müzakerelerde ele alınan çerçeve anlaşma altı haftalık ateşkes ve 40 rehineye karşılık 900 Filistinli mahkumun serbest bırakılması oluşturuyor. Hamas yetkilileri pazar günü İsrail tarafından ateşkes görüşmeleriyle ilgili bir yanıt aldıklarını ve o yanıtı incelediklerini söyledi.

Aşırı sağcı bakanlar Netanyahu’ya resti çekti: Ya biz ya ateşkes

İsrail Refah operasyonunu takas şartına bağladı, Hamas iki esirin daha videosunu yayınladı