Şarmehd krizi: Almanya İran’ın üç konsolosluğunu kapatıyor

Almanya, İran’ın Almanya-İran çifte vatandaşı Cemşid Şarmehd’i idam etmesine kayıtsız kalmadı. Ülkede yaşayan Alman vatandaşları üzerinde derin yankı uyandıran bu olay Almanya’nın alışılmışın dışında sert bir yanıt vermesine neden oldu. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock New York’ta yaptığı açıklamada “Bu, asla görmezden gelinemeyecek bir durumdur. Defalarca uyarıda bulunduk ve İran’ın bizi dinlememesi bu sonuca yol açtı” diyerek İran’ın Frankfurt, Münih ve Hamburg’daki başkonsolosluklarını kapatma kararı aldıklarını belirtti.

Baerbock “Bir Alman vatandaşının idam edilmesi Almanya için çok ciddi bir mesele. Bunun sonuçlarının olacağını Tahran’a açıkça ifade ettik” diye konuştu. Kararın ardından Almanya’nın İran’a karşı en sert diplomatik adımlarından birini attığı yorumları yapılıyor. Almanya’nın 300 bin civarında İran kökenli vatandaşına hizmet sunan başkonsolosluklar bu sert kararın ardından faaliyetlerine son verecek.

Almanya’nın bu kararının ardından İran ile olan gergin ilişkiler iyice zor bir sürece girdi. Bu durum Berlin’in Tahran’a karşı yıllardır dengede tutmaya çalıştığı politikasında ‘ciddi bir kırılma’ olarak değerlendiriliyor. Baerbock başkonsoloslukların kapatılmasını ‘kaçınılmaz bir adım’ olarak nitelendirirken Tahran’daki Alman Büyükelçiliğinin açık kalacağını belirtti. “Bu tür rejimlere yapabileceğimiz en büyük iyilik, oradaki varlığımızı tamamen çekmek olurdu, ancak bu aşamada orada kalmamız gerektiğini düşünüyoruz” diye ekledi. Bu karar iki ülke arasında uzun zamandır gergin olan diplomatik ilişkilerin yeni bir evreye taşındığını gösteriyor.

İdam Kararı ve Diplomasinin Kırılma Noktası

Olayın kökeninde ise Almanya doğumlu İran vatandaşı Cemşid Şarmehd’in 2023 yılında İran’da aldığı idam cezası yer alıyor. İran, ABD’de yaşayan Şarmehd’i ‘Tonder’ ve ‘İran Krallığı Meclisi’ adlı rejim karşıtı örgütlerin lideri olarak kabul etmiş ve ülke genelinde düzenlenen saldırıların sorumlusu olarak suçlamıştı. Şarmehd özellikle 2008 yılında Şiraz’da 14 kişinin ölümüyle sonuçlanan terör saldırısının planlayıcısı olarak yargılanmış, 2023 yılında ise idam cezasına çarptırılmıştı. İdam kararının hemen ardından Almanya, İran’a karşı diplomatik adımlar atmaya başlamış, Berlin Büyükelçiliği’ndeki iki İranlı diplomatı sınır dışı etmişti. Tahran da aynı şekilde iki Alman diplomatı ülkeden göndererek karşılık vermişti.

Bu gelişmeler iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri daha da gergin hale getirirken Almanya’nın İran’a seyahat edilmemesi yönünde vatandaşlarına uyarıda bulunması ve ülkedeki Alman vatandaşlarının ayrılması çağrısı yapması durumu bir kez daha ortaya çıkardı.

Almanya-İran ilişkilerinde yeni bir dönem

Almanya’nın İran’a yönelik bu tür bir yaptırım kararı en son Ukrayna’ya yönelik saldırılar sonrasında Rusya’ya karşı uygulanmıştı. İran’la ilişkilerde ise böyle bir kararın alınması Almanya’nın İran’a yönelik ciddi yaptırımlar uygulamaktan çekinmediğini gösteriyor. Ancak İran’ın Berlin Büyükelçiliği’nin faaliyetlerine devam edeceği ve Almanya’da yaşayan İran vatandaşlarının buradan hizmet alabileceği de açıklandı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi’nin Alman Dışişleri Bakanı Baerbock’a yönelik sert açıklamaları da bu gerilimi tırmandırdı. Baerbock’un İsrail’in saldırılarına karşı çıkmadığını ima eden Erakçi “Bu kadar manipülasyon yeter. Çocuk katillerini ve teröristleri desteklemeyi bırakın” diyerek Almanya’ya yönelik suçlamalarda bulundu.

İran düşük tonlu tepki verdi, ABD basını İsrail’in İran’a haber verdiğini yazdı ve bu kez Arap ülkeleri de saldırıyı kınadı