Tayland’da hükümet sarmalı: Devrik liderin partisi, darbe liderinin partisiyle hükümet kuracak

Tayland, 14 Mayıs’ta, Türkiye ile aynı gün seçimlere gitti. Ancak en çok oyu alan Move Forward partisi Senato’dan bir türlü onay alamayınca hükümet kurulamadı. Şimdi eski darbe lideri Prayut Chan-o-cha’yı genel seçimlerde başbakan adayı olarak gösteren Birleşik Tay Ulus Partisi (UTNP), Pheu Thai’nin hükümet kurmasına yardımcı olacağını açıkladı. Amerikan haber ajansı AP’ye göre UTNP sözcüsü Akaradej Wongpitakroj, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Ülkeyi birlikte ileriye taşımayı kabul ediyoruz” diye ekledi.

UTNP’nin de katılımıyla Pheu Thai öncülüğündeki koalisyonunda yer alan parti sayısı 10’a yükseldi. Pheu Thai, 500 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nde 141 sandalyeye sahipten onu Bhumjaithai (71 sandalye), UTNP (36), Chart Thai Pattana (10), Prachachart (9), Chart Pattana Kla (2), Pheu Tai Ruam Palang (2), Thai Kontlukları Partisi (1), Palang Sangkhom Mai (1) ve Seri Ruam Thai (1) takip ediyor. Bu partiler şu anda mecliste toplamda 274 sandalyenin çoğunluğuna sahip.

Parlamento başbakanı seçmek üzere 22 Ağustos’ta toplanacak. Yeni bir hükümetin kurulmasına vesile olsun ya da olmasın, Tayland siyasetinde çarpıcı bir gelişme yaşanıyor: Son 20 yılın büyük bir kısmında birbirleriyle karşı karşıya gelen iki güç birleşiyor. UTNP nispeten yeni bir parti olsa da Pheu Thai’nin ve eski Başbakan Şinavatra Taksin ile alakalı diğer partilerin yaklaşık 20 yıldır rekabet ettiği ordu destekli muhafazakâr yapıyı temsil ediyor. Hatta parti, 2014 yılında Pheu Thai hükümetine karşı yapılan bir darbeyle iktidara gelen General Prayut Chan-o-cha’yı 14 Mayıs’taki seçimlerine başbakan adayı olarak gösterdi.

Bu yeniden hizipleşme, genel seçimlerde en çok milletvekili çıkaran Move Forward Partisi’nin tekelleşmiş şirketleri parçalamayı, orduda reform yapmayı, zorunlu askerliğe son vermeyi ve en önemlisi Tayland ceza kanununun 112’nci maddesini değiştirmeyi önermesi sebebiyle ortaya çıktı. ‘Lese-majeste’ yasası olarak bilinen bu madde, monarşi ve krala yönelik her türlü eleştiriyi suç sayıyor ve müesses nizama yönelik eleştirileri bastırmak için kullanılıyor.

Muhafazakâr siyasetçiler bunun üzerine tek yürek olarak Move Forward’a karşı cephe aldı. Ordu tarafından atanan senatörlerin oluşturduğu Senato’nun da Move Forward karşıtı bir tavır alması, hükümetin bir türlü kurulamamasına yol açtı. Bunun üzerine Move Forward ile Pheu Thai’nin kurduğu koalisyon da dağıldı. Move Forward’ın desteğinden mahrum kalan Pheu Thai, bunun sonucunda hükümet kurma girişimlerinde daha muhafazakâr güçlerden destek almaya yöneldi. Bunlar arasında Taksin’in 2006’da darbeyle devrilmesine yol açan isimler de yer alıyor.

Move Forward Partisi’nin muhalefete itilmesi ve parti lideri Pita Limjaroenrat’ın en çok oy alan isim olmasına rağmen başbakan olamaması, Pita destekçileri büyük hayal kırıklığına uğrattı. Pheu Thai’nin Move Forward olmadan hükümet kurma kararı ise birçok kişi tarafından siyasi bir ‘U dönüşü’ olarak yorumlandı. Move Forward’sız bir hükümet, muhafazakâr partilerin ve Senato’nun oy engeline karşı Pheu Thai için bir kalkan oluştursa da bu durum partinin ordu karşıtı imajını büyük ölçüde zedeleyebilir.

Gazeteci Eric Parpart’a göre aralarında iktidar partisi Palang Pracharath Partisi’nin (PPRP) de bulunduğu diğer dört parti Pheu Thai’nin başbakan adayına oy verecekleri sözünü verdi. Sözlerini tutmaları halinde koalisyonun Parlamento’nun bir sonraki oturumunda adayını onaylamak için ordu tarafından atanan Senato’dan sadece 58 oy alması gerekecek. Parpart’ın aktardığına göre “PPRP lideri Prawit Wongsuwan yaklaşık 100 senatör üzerinde doğrudan kontrole sahip ve bu da anlaşmayı tamamlanmış bir anlaşma haline getiriyor” dedi.

The current Pheu Thai-led coalition, comprising 10 parties and totaling 274 MPs, includes:

Pheu Thai (141)
Bhumjaithai (71)
Ruam Thai Sang Chart (36)
Chart Thai Pattana (10)
Prachachart (9)
Chart Pattana Kla (2)
Pheu Tai Ruam Palang (2)
The Party of Thai Counties (1)
Palang…

— Erich Parpart (@erich_parpart) August 17, 2023

Pheu Thai’ın UTNP ile el ele verme kararı riskli bir hamle olarak görülüyor. Geçen ay siyasetten çekildiğini açıklayan Prayut yeni hükümetin bir parçası olmayacak olsa da Pheu Thai’nin destekçileri, eski hükümetten kurtulmak için oy verdikleri partinin bu hamlesini ihanet olarak görüyor. Bu bildirimden önce de Taksin’i destekleyen ‘kırmızı gömlekliler’ hareketinin üyeleri, parti yönetiminin kararlarından duydukları hayal kırıklığını ve öfkeyi dile getiriyorlardı.

Yazar Watcharin Rattanataymee, Diplomat’a verdiği demeçte Move Forward da dahil olmak üzere Pheu Thai’ye muhalif olan bütün partilerin onu ‘siyasi olarak ilkesiz’, bu karardan sonra bile partiyi desteklemeye devam edenleri ‘Şinavatra ailesinin müritleri’ olarak nitelendireceklerini söyledi.

Bunlar göz önünde bulundurulduğunda Tayland’daki muhafazakârların daha demokratik bir sistemi savunan partilere karşı mücadelelerinin sona ermediği açık.

Tayland’da seçim kazanan ilerici liderin başbakan olmasının önüne taş konuldu