UNRWA dertte, BM teyakkuzda: ABD ‘Askıya alınan miktar asgari düzeyde’ diyor

Filistinli mültecilere başta eğitim olmak üzere pek çok alanda destek olan ve Gazze’deki savaş başladığından beri Gazze Şeridi’nde yerinden olan iki milyondan fazla Filistinliye sığınak sağlayan UNRWA bağış kriziyle karşı karşıya. Buna İsrail’in “UNRWA’nın 12 çalışanı Hamas’ın saldırılarında rol oynadı” iddiası yol açtı. İddianın ardından ABD, İngiltere, Almanya, Kanada, İtalya, Hollanda, İsviçre, Avustralya ve Finlandiya dahil en az 10 ülke yardımlarını geri çekti.

2022’de bu ülkelerin toplam katkısı 1.17 milyar dolardı UNRWA’ya. Yardımlarını çeken grupların desteği ise 640 milyon dolar civarındaydı. Bu ülkeler arasında en çok yardım yapanda 2022 yılında 340 milyon dolar ile ABD idi. Yardımların çekilmesinin ardından BM Genel Sekreteri Antonio Guterres UNRWA’nın şubatı çıkaramayabileceğini söylemişti. Türkiye, İrlanda ve Norveç gibi ülkeler bu tavrı benimsemedi ve Guterres’in alarm yaratan sözlerinin ardından bağışlarını çeken ülkelere yapmayın çağrısında bulundu. Ne var ki 10 ülkeden henüz geri adım gelmedi.

İnsan hakları grupları ve Amerikan kongresindeki ilerici Demokratlar üç aydan uzun süredir devam eden saldırılar nedeniyle her zamankinden daha fazla yardıma ihtiyaç duyan sivil Filistinliler için zararlı olduğunu söyledikleri bu kararı kınadı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthee Miller kongre tarafından bu amaçla tahsis edilen paranın neredeyse tamamının zaten söz konusu ajansa gönderildiğini, Biden yönetiminin krizin hızla çözülmesini umduğunu söyledi. Miller’a göre kongre tarafından UNRWA’ya gönderilmek üzere onaylanan bağışların yüzde 99’undan fazlası zaten gönderilmiş.

Buna göre ABD bu sene 121 milyon dolarlık UNRWA bütçesinin 300 bin dolar hariç tamamını ajansa göndermiş. Dolayısıyla Miller ABD’nin kararının en azından yakın zamanda Gazze’ye zarar vermesinin mümkün olmadığını düşünüyor. ABD’li yetkililer asıl endişenin Cumhuriyetçilerin “İsrail karşıtı ve Hamas sempatizanı” suçlamasıyla kınadığı ajans için kongreden daha fazla para çıkmasına izin vermemesi olduğunu söylüyor. Temsilciler Meclisi alt komitesinde yapılan oturumda UNRWA’yı kınayan ve yeniden yapılandırma ya da değişiklik isteyenler bu belirsizliğin en somut kanıtı.

İsrail Dışişleri Bakanlığı ise savaş sona erdiğinde UNRWA’nın Gazze’de varlığına tümden son verileceğini söyledi. Ajansın Gazze’de 13 bin personeli var ve 30 bin çocuğa eğitim veriyorlar. Ajans savaş başladığından bu yana Filistinlilere barınak sağlıyor. Ajans yalnızca Gazze Şeridi’nde de faaliyet göstermiyor; işgal altındaki Batı Şeria, Doğu Kudüs, Ürdün, Lübnan ve Suriye’deki Filistinli mültecilerle de ilgileniyor.

Süreç nasıl işliyor?

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken pazartesi günü ABD’nin suçlamaları bağımsız olarak teyit edemediğini, ancak “oldukça inandırıcı” bulduğunu söylemişti. İsrail’in iddiasından önce Dışişleri Bakanlığı UNRWA’ya bir sonraki ödemeyi yaz başında yapmayı planlıyordu. Ne var ki kongre içinde uzun zamandır devam eden bütçe anlaşmazlığı Dışişleri Bakanlığı’nın yeni bütçesinin ne zaman onaylanacağını belirsizleştiriyor.

Kongrenin onayladığı paraların UNRWA’ya ulaşması için önce Dışişleri Bakanlığı’nın bağışı askıya alma kararını kaldırması gerekiyor. Miller bu zamanlamanın devam eden UNRWA soruşturmasının tamamlanmasına ve Birleşmiş Milletler’in atacağı sonraki adımlara bağlı olacağını söyledi. Biden yönetimi yetkilileri işin hızla çözülmesini umduklarını, “çünkü UNRWA’nın yaptığı işi fazlasıyla desteklediklerini” söylüyor.

Biden yönetimi her ne kadar böyle söylese ve bu yılki yardımın tamamı UNRWA’ya verilecek olsa da kasım ayındaki seçimlerden sonra durum tamamen değişebilir. Zira eski ABD Başkanı Donald Trump 2018 yılında ABD’nin UNRWA fonlarını tümden kesmişti. 2021’de Biden yönetimi sırasındaysa ajansa fon sağlanmasına yeniden başlanmıştı. Cumhuriyetçiler içinde Trump’a karşı başkanlık için yarışan eski Güney Carolina Valisi Nikki Haley salı günü Fox News’e “UNRWA’yı iyi biliyorum. Bu ajansa bağlı okullarda İsraillilere nefret duymaları öğretiliyor” diyerek UNRWA’ya bakışını gösterdi.

Öte yandan ABD her yıl İsrail’e üç milyar dolar destek veriyor. Savaş başladığından bu yana Washington 26 binden fazla insanın öldürüldüğü Gazze’de İsrail’e destek amacıyla kongreden 14.3 milyar dolar ek yardım geçirdiği gibi saldırılarda kullanılan tank mermisi türü gibi mühimmatın İsrail’e sorunsuz gönderilebilmesi için kongreyi iki kez ekarte etti.

New York’ta UNRWA toplantısı

Bunlar yaşanırken Guterres salı günü New York’ta UNRWA bağışçılarıyla iki saat toplantı yaptı. Toplantıda İsrail’in suçlamalarına karşı nasıl adımlar atılacağı konuşuldu. İngiliz haber ajansı Reuters’ın toplantıya katılanlardan aktardığına göre toplantı “yapıcı” geçmiş.

Filistin’in BM Temsilcisi Riyad Mansur toplantı sonrasında gazetecilere Guterres’in ajanstan yardımlarını çeken ülkelere seslenerek yardımı kesmemelerini istediğini söyledi. Çin’in BM Temsilcisi Zhang Jun, Guterres’in bağışçıları son durum hakkında bilgilendirdiğini söyledi, “Gazze’deki insani felaketle başa çıkmak için çok kritik bir andayız. Savaş devam ediyor. Bu şahsi hareketlerin ateşkes arayışına verdiğimiz dikkati bozmasına izin vermemeliyiz” dedi.

İsrail iki UNRWA çalışanını alıkoydu

Filistinli Fatma Ebu Cuveyid AA muhabirine İsrail askerlerinin Gazze Şeridi’nin Han Yunus kentinden Refah kentine zorunlu göç sırasında iki UNRWA personelini alıkoyduğunu söyledi.

Alıkonan iki UNRWA personelinin hiçbir Filistin direniş grubuyla alakası olmadığını belirten Ebu Cuveyid “Bu gençleri neden gözaltına aldılar bilmiyorum. İsrail askerlerince Han Yunus ve Refah arasında kurulan askeri geçiş noktasında durdurulduk ve UNRWA’nın bu iki çalışanı gözaltına alındı” dedi.

Gazze: İsrail UAD kararını yok sayıyor, Batılı ülkeler UNRWA’ya desteği durduruyor