Sanayici mayısı iyi geçirmiş

Sanayicinin krediye ulaşamadığına, değerli Türk Lirası ve dış pazarlardaki durgunluk nedeniyle ihracatın iyiye gitmediğine ilişkin sürekli yakınmalarına rağmen işler mayıs ayında hiç de kötü değilmiş.  Ekonominin öncü göstergelerinden İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satınalma Yöneticileri İndeksi) anketinin Mayıs 2023 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50’nin üzerindeki rakamların imalat sektöründe iyileşmeyi gösterdiği anket sonuçlarına göre, manşet PMI, mayısta nisana göre değişmeyerek 51,5 düzeyinde kaldı.

Ardı ardına beşinci ay eşik değer olan 50’nin üzerinde gerçekleşen endeks, Türkiye’de imalat sektörünün faaliyet koşullarında iyileşmenin sürdüğünü gösteriyor.  Söz konusu ılımlı iyileşme, nisan ayındaki gibi 2021 sonundan bu yana en yüksek düzeyi gösteriyor.

Son anket kapsamında katılımcı şirketler yaygın bir şekilde talepte iyileşme olduğunu bildirdi. Bu iyileşmenin en doğrudan etkisi, yeni siparişlerin son 3 ay boyunca güçlü bir şekilde artışı oldu. Yeni ihracat siparişlerinde de artış olduğu görüldü.

İmalatçılar bu gelişmelere bağlı olarak, üretim hacimlerini de son 3 ay boyunca arttırdı. Bazı anket katılımcıları, şubat ayındaki deprem sonrası faaliyetlerine henüz yeni dönebildiklerini belirtti. Yeni siparişlerdeki artış, imalatçıların istihdam düzeylerini son 3 aydır ilk kez artırmasına olanak sağladı.  Bununla birlikte şirketler, EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) uygulamasının istihdamı sınırladığını bildirmeye devam etti.

İstihdam düzeyindeki artış, şirketlerin artan iş yükünün altından kalkabilmelerini sağladı ve önceki anket döneminde görülen artışın ardından birikmiş işler de azaldı. Satın alma faaliyetindeki artışın yanı sıra girdi ve mamul stoklarının kullanımı da talebi karşılamaya yönelik çabaları destekledi.

‘İş dünyasının 1 dakika dayanacak gücü kalmadı’

Enflasyonist baskı azalıyor

Mayıs verileri, sektörde enflasyonist baskıların hafiflemeye devam ettiği yönünde sinyal verdi. Girdi maliyetleri büyük ölçüde Türk lirasındaki değer kaybı nedeniyle artmaya devam etse de enflasyon oranı yılın başından bu yana en düşük düzeye geriledi. Buna bağlı olarak, satış fiyatlarının artış hızı üst üste dördüncü ay gerileyerek Nisan 2020’den beri en düşük orana indi.

10 sektörün 8’inde üretim arttı

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mayıs raporuna göre, imalat sanayi faaliyet koşullarında genele yaygın iyileşme oldu. Mayısta ağaç ve kağıt ürünleri ile elektrikli ve elektronik ürünler hariç takip edilen 10 sektörün 8’inde üretim arttı.

En hızlı üretim artışı kara ve deniz taşıtlarında görülürken, gıda ürünleri, metalik olmayan mineral ürünler, giyim ve deri ürünleri sektörleri de yeniden büyüme patikasına geçti.

Yeni siparişlerde ise yalnızca ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe görülen düşüşle birlikte daha da olumlu bir tablo dikkat çekti. Sezonluk ürünlerin yoğun bir şekilde piyasaya çıktığı tekstil en hızlı artışın gerçekleştiği sektör olurken bu sektörü çok az bir farkla kara ve deniz taşıtları takip etti. Makine ve metal ürünler, kara ve deniz taşıtları ve gıda ürünleri başta olmak üzere bazı sektörlerde yeni ihracat siparişlerindeki hızlı büyüme toplam yeni siparişleri destekledi.

Yeni siparişlerin genele yaygın bir şekilde artmasıyla birlikte sektörlerin büyük bölümü mayıs ayında istihdamını arttırdı. Yani yeni işçi aldı. Bu durumda mayıs ayında işsizlik oranının bir miktar daha düşük çıkması  şaşırtıcı olmayack. genişletti. Elektrikli ve elektronik ürünler sektörünün istihdamı anketin başladığı Ocak 2016’dan beri en hızlı artışı kaydetmenin yanı sıra oran olarak diğer sektörleri de geride bıraktı.

Çalışan sayısı sadece metalik olmayan mineral ürünler ve tekstil sektörlerinde düşüş kaydetti. Yeni siparişlerdeki büyümeye rağmen istihdamda sağlanan artış, genel olarak firmaların iş yüklerini yönetebilmesine yardımcı oldu. İkinci çeyreğin ortasında birikmiş işler 10 sektörden sadece 4’ünde arttı.

Girdi maliyetleri genel olarak yükselmeye devam etti ancak sektörlerin çoğunluğunda enflasyon nisan ayına kıyasla düşüş gösterdi. En hızlı artış kara ve deniz taşıtları firmalarında, en yavaş artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk ürünlerinde gerçekleşti. Bu eğilim nihai ürün fiyatları için de geçerli oldu.

Elektrikli ve elektronik ürünler sektörünün üretiminde görülen yavaşlama, firmaların yeni siparişleri karşılayabilmek için genellikle mevcut stoklarını kullanmalarına neden oldu. Buna bağlı olarak nihai ürün stokları mayıs ayında hızlı şekilde azaldı. Ancak genel tabloya bakıldığında sektörlerin çoğunluğunda üretim sonrası stokların mayısta arttığı görüldü. Takip edilen 10 sektörün 6’sında artış kaydeden girdi stokları için de benzer bir tablo söz konusu oldu.

“Fiyatlar cephesinde rahatlama sürdü”

Açıklamada görüşlerine yer verilen S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları kaydetti:

“Şubattaki depremin yanı sıra Kovid-19 salgınından bu yana süregelen aksamaların Türk imalat sektörü üzerindeki etkileri, mayıs ayında kademeli bir şekilde azalmaya devam etti. Firmalar çalışan sayılarını artırma konusunda ilerleme kaydederek istihdamı yeniden büyümeye geçirebildi ve bu durum firmaların yeni siparişlerdeki artışı yanıtlayabilmesine yardımcı oldu. Fiyatlar cephesinde ise rahatlama sürdü. Enflasyonist baskılar hafifleyerek genel olarak salgının başından bu yana görülen seviyelerin çok daha altında seyretti. Bu görece olumlu ortam, toparlanmanın önümüzdeki aylarda sürdürülmesine yardımcı olacaktır.”

İSO Türkiye İmalat PMI nasıl hesaplanıyor?

Satınalma Yöneticileri Endeksleri (Purchasing Managers’ Indices – PMI), ekonomik faaliyet koşullarının ölçümü konusunda yakından takip edilen göstergeler arasında yer alıyor. Ekonomik faaliyet koşullarına ilişkin olarak ilgili ay içinde açıklanan ilk verilerden biri olması, resmi verilerden önce yayınlanması ve gerçekleşen verilerle gösterdiği korelasyon, PMI’lara önemli bir öncü gösterge niteliği kazandırıyor.

IHS Markit tarafından oluşturulan Satınalma Yöneticileri Endeksleri (PMI), 40’ın üzerinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede imalat, hizmet, inşaat gibi sektörler için (sektör kapsamı ülkeden ülkeye değişmektedir), aylık raporlar biçiminde kamuoyuna açıklanıyor.

Endekslerin hesaplanması için düzenlenen ankette, anket katılımcısı şirketlerin üretim, yeni siparişler, stok düzeyleri, istihdam, tedarikçi performansı ve fiyat trendleri gibi parametrelerin hangi yönde geliştiği (artış/iyileşme ya da düşüş/kötüleşme) soruluyor. Bu parametrelerin her biri için yayılma (diffusion) endeksleri hesaplanıyor ve bu endeksler kullanılarak PMI rakamına ulaşılıyor.

İSO da IHS Markit ile işbirliği yaptı

İstanbul Sanayi Odası, Satınalma Yöneticileri Endeksi-PMI’ın Türkiye’de hesaplanması ve her ay sanayicilerle ve kamuoyuyla paylaşılması konusunda, IHS Markit ile iş birliği yaptı. Türkiye İmalat PMI endeksi 1 Eylül 2015 tarihinden itibaren İstanbul Sanayi Odası çatısı altında açıklanıyor. Yine bu işbirliği kapsamında, imalat sanayi altında faaliyet gösteren 10 alt sektör grubunun faaliyet koşulları ölçülüyor ve sonuçlar “İSO Türkiye Sektörel PMI” raporu ile Nisan 2020`den itibaren her ay kamuoyuyla paylaşılıyor.