Akaryakıt fiyatında düşüş umudu ‘Beyaz bayraklı istasyonlar’ oldu

Benzin ve motorin fiyatlarında son bir yılda görülen yüzde 100’lük artışı önleyemeyen hükümetin umudu ekonomik krizin son dönemde bütün dünyada sayılarını hızla artırdığı “Beyaz Bayraklı İstasyonlar” oldu.

Akaryakıt sektöründe rekabetin sağlıklı işlememesi ve bu durumun günün sonunda vatandaşı mağdur etmesi sebebiyle iki yıldır akaryakıt sektörünü inceleyen Rekabet Kurumu sektörde rekabeti artırıcı öneriler getirdi. Hazırlanan 560 sayfalık Akaryakıt Sektör İncelemesi Raporu’nda en dikkat çeken öneri “Beyaz Bayraklı Akaryakıt İstasyonları” oldu.

Sabah Gazetesi’nin haberine göre hiçbir marka ve dağıtım şirketine bağlı olmadığı için sektörde tarafsız istasyon yani “beyaz bayraklı” olarak adlandırılan istasyon sistemini öneren Rekabet Kurumu mevcut mevzuat kapsamında bu uygulamanın mümkün olmadığına dikkat çekti.

Kurumun önerdiği sistemde “beyaz bayraklı” istasyonlar istedikleri rafinerilerden veya dağıtımcılardan akaryakıt alabiliyor ve bu nedenle de fiyatlar geleneksel akaryakıt istasyonlarına göre daha makul olabiliyor. Dağıtım şirketleri münhasırlık anlaşmaları yapılmadığı için pazarlarını büyütmek amacıyla bayilere rekabetçi fiyat teklif etmek zorunda kalacak. Rekabet Kurumu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nu (EPDK) bu yönde düzenleme yapılması için göreve çağırdı.

‘Kanun zamanın gerisinde kalıyor, değiştirilsin’

Kurum 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu öncesindeki dönemde fiziki kaçakçılık iddiaları gerekçeleri ile tek tip bayilik yapılanmasının gerekli görüldüğü, ancak mevcut durumda fiziki kaçakçılık daha az tartışılır olduğu için artık kanunun zamanın gerisinde kaldığını ifade ederken raporda şu görüşleri ifade etti:

– Bayilerin yalnızca dağıtıcılar ile yaptıkları münhasır anlaşmalardan oluşan bir piyasa yapısının rekabetçi yapının tesisi bakımından yeterli olmadığı, her türlü yasadışı ticaret ile mücadele hususu ayrık tutulmak kaydıyla münhasır bayilik ilişkisi olmadan da akaryakıt ürünü satışını mümkün kılmak için alternatif bir model olan “beyaz bayraklı’ istasyonların önünün açılması ve bu doğrultuda Kanun’da değişiklik yapılarak yalnızca münhasırlık şartına bağlı dağıtım/bayilik sisteminin ihtiyari hale getirilmesi gerektiği, böylece dağıtım şirketlerini daha rekabetçi fiyatlandırmaya zorlayacak yapı oluşturulabileceği değerlendirilmektedir.

‘Aplikasyon en ucuz yakıtın olduğu yeri göstersin’

Bu yönde bir düzenlemenin beklenen rekabetçi etkiyi sağlayabilmesi için “beyaz bayraklı” istasyonların arz kaynaklarına sahip olmasının önem arz ettiği, bu doğrultuda mevzuatın bayilerin istedikleri dağıtım şirketlerinden ve rafinerilerden alım yapabilmesine olanak tanıyacak şekilde oluşturulması gerektiğinin düşünüldüğünün belirten Kurum, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nu (EPDK) bu yönde bir düzenleme için göreve çağırdı.

Kurum yine EPDK tarafından hazırlanmasını önerdiği bir mobil uygulama ile de beyaz bayraklı istasyonların listelenmesi ve sürücülerin konumlarına göre en ucuz akaryakıtın hangi istasyonda satıldığını göstermesini istedi.

Avrupa’daki örnekler incelendi

Sistemin işleyişi için Avrupa ülkelerindeki örneklerini inceleyen Rekabet Kurumu Yunanistan’da 6100 istasyonun 400’ünün, İtalya’da 21 bin 700 istasyonun 5 bininin, İspanya’da 11 bin 484 istasyonun yüzde 42’sinin, Fransa’da ise 11 bin istasyonun yüzde 70’inin bağımsız istasyonlardan oluştuğunu belirledi.

Bu işletmeler hiçbir dağıtım firmasının bayrağını taşımadığı için “Beyaz Bayraklı” olarak adlandırılırken istasyonlarda fiziki olarak beyaz bayrak bulunmuyor. Rekabet Kurumu söz konusu modelle markasız istasyonların markalı istasyonlara nazaran daha ucuza ürün sattığı ve böylece piyasayı da aşağı çektiğini belirledi.