Ayçiçeği hem çiftçiyi, hem de tüketiciyi üzüyor

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar ayçiçeği üreticilerinin sorunları ve beklentileri ile ilgili görüntülü basın açıklaması yaptı. “Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçeği hasadı başladı, çiftçilerimiz beklediği verimi alamıyor” diyen Bayraktar üreticinin yeterli geliri elde edemediğini, tüketicinin ise ayçiçeği yağını pahalı tükettiğini söyledi. Bayraktar önümüzdeki üretim sezonunda bazı ürünlerde başlanacak olan üretim planlamasında ayçiçeğinin mutlaka yer alması gerektiğini de vurguladı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar ayçiçeğinde son iki yılda yılda üretici fiyatlarının maliyet seviyesinde kaldığını belirterek “Çiftçilerimiz yüksek girdi maliyetlerini karşılayarak üretimini devam ettirmekte zorlanırken, tüketicilerimiz ise uygun fiyatla yağ tüketemiyor. Yaptığımız üretici market fiyat çalışmalarında, yağ fiyatlarında son yıllarda önemli artışlar olduğunu görüyoruz” dedi.

Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre 2024 yılı Ocak ayında ayçiçeği yağı litre fiyatı 58 lira iken Haziran ayında yüzde 15 oranında artarak 67 liraya yükseldi. 2024 yılı Haziran ayında son bir yılda yüzde 47 artış oldu. “Halkımızın en çok tükettiği yağ olan ayçiçek yağında görülen bu fiyat artışını kontrol edebilmek ve dışa bağımlılığımızı azaltmak için ayçiçeği üretimimizi artırmamız şarttır. Üretim olmadan tüketim olmaz” diyen Bayraktar verim düşüklüğüne de dikkat çekti.

İlk beş ayda 892 milyon dolarlık ithalat yapıldı

Türkiye ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi ithalatı için 2023 yılında toplam 2 milyar 67 milyon dolar ödedi. Son5 yılda ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi ithalatı için ödenen bedelin yüzde 117 arttığını belirten Bayraktar şöyle konuştu:

“2024 yılı beş aylık verilerine göre 892 milyon 766 bin dolar değerinde ithalat yapıldığı görülüyor. Ayçiçeğinde fiyat üreticilerimizin refahı için ne kadar önemliyse, ayçiçeği üretiminin istenilen düzeyde artması içinde o derece önemlidir. Artan maliyetler ve azalan verimle beraber çiftçilerimiz yeterli geliri elde edeceği fiyatın oluşmasını bekliyor. Geçenlerde Çukobirlik 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24,4 oranında artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Üreticilerimiz artan maliyetler karşısında bu fiyatı yeterli bulmuyor. Başta Trakya Birlik olmak üzere, Karadeniz Birlik, Tarım Kredi Kooperatifleri gibi alıcı kurumlar ayçiçeği alım fiyatını belirlerken artan girdi maliyetlerini, enflasyon oranını ve üreticilerimizin kârını da göz önüne almalıdır.”

Ayçiçeğinde verim hızla azalıyor

“Ayçiçeği ülkemiz ekonomisi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Tohumları yüzde 40-45 oranında yağ içermekte olup, sıvı yağ tüketimimizin yüzde 80’i ayçiçeğinden elde ediliyor. Küspesinin içerdiği yüzde 30-40 oranındaki protein ile de değerli bir yem olarak hayvan beslemesinde kullanılıyor” diyen Bayraktar şunları söyledi:

‘“Bu yıl ayçiçeği üretiminin yoğun olarak gerçekleştirildiği illerde bahar aylarında çiftçilerimiz beklediği yağışı alamadı. Yaz aylarında sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşti. Haziran ayı son 53 yılın en sıcak haziran ayı oldu. Bu yıl artan aşırı sıcaklıklar çoğu üründe olduğu gibi ayçiçeğinde de verimde azalmaya neden oldu. Bu nedenle çiftçilerimiz ayçiçeğinde beklediği verimi alamıyor.

Ülkemizde tüm çabalara rağmen ayçiçeğinde üretim yeteri kadar artırılamıyor. Artan nüfusa paralel kişi başı tüketim de yıllar itibariyle artış gösteriyor. 2022/2023 döneminde kişi başı tüketim 56,5 kilogram ile son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

2022 yılına kadar artan üretime rağmen, 2015 yılında yüzde 79 olan yeterlilik oranımız yüzde 51’e geriledi. Ayçiçeği üretimimizin ülke ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması nedeniyle söz konusu üretim açığı ithalat yoluyla karşılanıyor. Ülkemiz ayçiçeğinde başlıca ithalatçı ülkeler arasında yer alıyor. Ayçiçeği üretimini artırmak ve halkın temel tüketim maddesinde ithalata bağımlılığı azaltmak için üretmeye istekli çiftçilerimiz var. Yeter ki çiftçilerimiz ürettiği ayçiçeğinden yeterli geliri elde edebilsin.

2022 yılında çiftçilerimiz üretti, ülkemiz için rekor üretimi gerçekleştirdi. Fazla üreten çiftçilerimiz, düşük fiyatla gerçekleştirilen ithal ürünler karşısında mağdur edilmemelidir. Son iki yıldır fiyatların gerilemesi ile ayçiçeğinde ekim alanları azaldı. Öte yandan iklim değişikliği ile aşırı sıcaklar da ayçiçeği üretiminin daha da artırılmasını engelliyor. İthalata ödenen milyarlarca liranın üreticilerimize aktarılmasıyla üretimimizi artırabilir, kendimize yeterli hale gelebiliriz.”

Ayçiçeği ithalatında dünya birincisiyiz

Edirne’de kuraklık ayçiçeğini vurdu, verim yüzde 40 düşecek