İmalat sanayii altı aydır daralıyor, siparişler azalıyor

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye Sektörel PMI (Satınalma Yöneticileri İndeksi) raporuna göre sanayi üretimi patinaj yapmaya devam ediyor. Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayii performansının referanslarından biri olan İSO Türkiye İmalat PMI anketinin Aralık 2023 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre kasımda 47,2 olan manşet PMI Aralık 2023’te 47,4’ye yükselse de üst üste altıncı ay 50 eşik değerin altında kaldı.
Üretim ve yeni siparişlerde düşüş devam ederken tek olumlu görüntü istihdamda daralmanın durmasıydı. Girdi maliyetlerinde artış hızı mayıstan bu yana en düşük seviyeye geriledi.

Gıda siparişlerin arttığı tek sektör oldu

İSO Türkiye Sektörel PMI raporuna göre takip edilen 10 sektör arasında yeni siparişlerini artıran tek sektör gıda ürünleri oldu. Yeni siparişlerde en sert yavaşlama kimyasal, plastik ve kauçuk ürünlerde yaşandı. İstihdamda en güçlü artış kara ve deniz taşıtları sektöründe görüldü.

Üretim kasım ayındaki kadar azaldı

Aralıkta imalat sanayi üretimi büyük ölçüde zorlu piyasa koşullarına bağlı olarak kasım ayına yakın düzeyde azalma kaydetti. Hem toplam yeni siparişlerde hem de yurt dışından alınan yeni işlerde devam eden yavaşlamalar talepte tüm piyasalardaki zayıflığın sürdüğünü gösterirken bu durum aralıkta da firmaların birikmiş işlerine ağırlık vermesine imkân sağladı. İş yüklerindeki azalışa rağmen istihdam aralıkta yatay seyretti ve bu durum iki aylık daralma dönemini sona erdirdi. Bazı anket katılımcıları kapasite artırma eğiliminde olduğunu belirtirken kimilerinde ise yeni siparişlerde azalma ve istifalar nedeniyle istihdam azaldı.

Nihai ürün fiyatları en hızlı ağustosta arttı

Satın alma faaliyetlerinde azalış son dört ayın en yüksek oranında gerçekleşti. Bunun sonucu olarak girdi stokları da düşüş gösterdi. Girdilere yönelik zayıf talep tedarikçilerin teslimatlarını hızlandırmasına olanak sağladı ve böylece teslimat sürelerindeki 11 aylık uzama eğilimi sona erdi. Liradaki değer kayıpları, yükselen ücretler ve artan ham madde fiyatları, girdi maliyetlerinin aralık ayında da artmasına yol açtı. Ancak enflasyon oranında üst üste beşinci ay gerileme kaydedildi. Buna karşın nihai ürün fiyatlarında ağustos ayından bu yana en hızlı artış gerçekleşti.

Sanayide istihdam mum gibi eriyor

İşgücü piyasaları açısından olumlu sinyaller verdi

Anket verilerini değerlendiren S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker şunları söyledi:

“Türk imalat sektöründe 2023’ün son ayında görülen yavaşlama yılın ikinci yarısında zayıf talebin etkisiyle ortaya çıkan zorlayıcı koşulların bir özetiydi. Yine de firmaların yeni yıla girerken çalışan sayılarını koruma eğiliminde olması, işgücü piyasaları açısından olumlu sinyaller verdi. Maliyet baskılarının zayıfladığına ilişkin belirtiler devam etmekle birlikte, bu durum aralık ayında satış fiyatlarındaki artışın hız kesmesini sağlamadı. Bununla birlikte enflasyonun 2024 yılında daha fazla gerileme potansiyeli taşıması, sektörde talebin toparlanması konusunda bir miktar iyimserlik sağlayabilir.”

Yeni siparişler 10 sektörün dokuzunda yavaşladı

İSO Türkiye Sektörel PMI raporu 2023 yılının son ayında yeni siparişlerin on sektörden dokuzunda yavaşlarken yalnızca gıda ürünlerinde arttığını gösterdi. Benzer bir durum üretim için de söz konusu. Buna karşılık istihdam tarafında daha olumlu bir tablo ortaya çıktı. Takip edilen on sektörün yarıdan fazlası çalışan sayısını artırdı. Diğer yandan, maliyet enflasyonu genel olarak yüksek seyretmeye devam  etti. Aralık ayında yeni siparişlerini artıran tek sektör gıda ürünleri olurken bu artış üst üste ikinci ay gerçekleşti. Yılın sonunda en keskin yavaşlama ise kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri kategorisinde görüldü. Toplam yeni siparişlere göre daha olumlu bir tablonun ortaya çıktığı yeni ihracat siparişleri, kara ve deniz taşıtları başta olmak üzere dört sektörde artış kaydetti.

Yeni siparişlere benzer şekilde üretimde de yalnızca gıda ürünleri sektörü büyüme bölgesinde kaldı. En belirgin üretim kaybı ise metalik olmayan mineral ürünlerde görülürken bu düşüş Kasım ayındaki artışı takip etti. Aralık ayında üretim ve yeni siparişler genel olarak durgun seyrederken, istihdama ilişkin tablo daha olumluydu. Kasım ayında takip edilen on sektörden dördünde istihdam artışı yaşanırken Aralık’ta bu sayı altıya çıkarak Mayıs’tan bu yana en yüksek düzeye ulaştı. İstihdamda en keskin artış kara ve deniz taşıtları sektöründe gerçekleşti. En sert düşüş ise iş yükünün keskin bir şekilde azalmaya devam ettiği giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi.

Sanayi ayağını frenden kaldırmıyor, durgunluğun ayak sesleri güçleniyor

Girdi maliyetleri artmaya devam etti

Girdi maliyetleri sektörlerin büyük çoğunluğunda hızlı bir şekilde artmaya devam ederken tek istisna, enflasyonun belirgin bir şekilde gerileyerek yedi ayın en düşük seviyesine indiği kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri oldu. Anket kapsamında izlenen on sektör içerisinde girdi fiyatlarındaki en hızlı artış kara ve deniz taşıtlarında gerçekleşti. Satış fiyatlarının artış hızında makine ve metal ürünleri sektörü başı çekerken, en yavaş artış ise firmaların talebi canlandırmak için kampanyalarla fiyat artışlarını sınırlamaya çalıştığı tekstil ürünleri sektöründe izlendi.

Satın alma faaliyetleri aralık ayında hemen hemen tüm sektörlerde zayıflarken tek istisna, girdi alımlarını hafif artıran gıda ürünleri sektörü oldu. Girdi stokları ise yine gıda üreticileri ile makine ve metal ürünler olmak üzere sadece iki sektörde arttı.

Sanayi üretimi 3 aydır düşüyor