Bilgisayar çiplerinin karaborsası mı olur demeyin, Nvidia işlemcilerin hem karaborsası var hem de kaçakçılığı

Singapur’da 26 yaşındaki Çinli bir öğrenci geçen sonbaharda tatil için ülkesine dönmek üzere bavullarını hazırlıyordu. Bavulunda kıyafetleri ve ayakkabılarının yanı sıra Nvidia’nın gelişmiş yapay zeka çiplerinden altı tanesi de vardı. Her bir çip kabaca bir Nintendo Switch oyun konsolu büyüklüğündeydi ve öğrenci havaalanında herhangi bir şüphe uyandırmadı. Ülkesine döndüğünde taşıdığı her bir çip için kendisine 100 dolar ödendi. Oysa taşıdığı işlemcilerin toplam fiyatı 150 bin doların üzerindeydi.

The Wall Street Journal’ın (WSJ) haberine göre öğrenci, ABD’de Başkan Joe Biden yönetiminin Çin’e yüksek teknoloji transferini önlemek için Nvidia’nın gelişmiş yapay zeka çiplerinin satışını yasaklaması, zaten dünya çapında büyük talep gören bu işlemciler için bir karaborsa ve kaçakçılık piyasasının oluşmasına neden oldu. Halen Çinli yapay zeka şirketleri Nvidia’nın yüksek kapasiteli işlemcilerine epey yüksek fiyat vererek de olsa erişmeye devam ediyorlar.

70’ten fazla distribütör, Nvidia’nın çipleri olduğunu iddia ettikleri ürünlerin reklamını internette açıkça yapıyor ve WSJ bunlardan 25’iyle doğrudan temasa geçti. Doğrulanan satıcıların çoğu, her ay düzinelerce üst düzey Nvidia çipini müşterileri için tedarik ettiklerini söyledi.

Gazeteye göre, Nvidia çiplerinin akışı o kadar düzenli ki, bu satıcıların çoğu ön sipariş alıyor ve haftalar içinde teslimat sözü veriyor.

Bazıları her biri sekiz adet gelişmiş Nvidia çipi içeren ve yaklaşık 300.000 dolara mal olan sunucuların tamamını da satmış. Bu satıcılar, tek bir teknoloji devinin taleplerini karşılayacak kadar güçlü Nvidia işlemcileri satmıyor. Ancak daha mütevazı ihtiyaçları olan yapay zeka girişimleri veya araştırma kurumları için tedarik yapıyorlar. Her Nvidia çipi, teknoloji egemenliği ve ulusal güvenlik için giderek daha önemli hale gelen yapay zeka yarışında ABD ile rekabet etmeyen isteyen Çin için önemli.

Sahtesini yapmak neredeyse imkansız

Çinli satıcılar gerçekte sahip olmadıkları Nvidia çiplerinin reklamını yapıyor ya da eski işlemcilerden yenilenmiş olanları sunuyor olabilirler. Ancak Nvidia’nın üst düzey ürünlerinin benzersizliği göz önüne alındığında, hem fiziksel hem de performans açısından sahtelerini yapmak neredeyse imkansız.

WSJ’nin incelemesi, yeraltı kanallarını kullanan Çinli alıcılarla yapılan alışverişlerin doğrulanmasının yanı sıra işlem kayıtlarına, gümrük dosyalarına ve satışa sunulan Nvidia çiplerinin fotoğraflarına erişimi de içeriyor. ABD kısıtlamalarının uygulanmasını denetleyen Ticaret Bakanlığı yorum taleplerine yanıt vermedi.

Nvidia, güçlü veri merkezi çiplerini tek tek satmıyor ya da doğrudan yapay zeka müşterilerine sağlamıyor. Bunun yerine, bunları Dell Technologies ve Super Micro Computer gibi üçüncü taraflara gönderiyor ve onlar da bu müşterilere tamamlanmış yapay zeka sunucuları veya sistemleri sunuyor.

Sektör katılımcılarına göre bu ekipman sağlayıcılar, talebin beklenmedik bir şekilde artması ya da üretimde aksaklıklar yaşanması ihtimaline karşı genellikle ihtiyaç duyduklarından daha fazla Nvidia çipi sipariş ediyor.

Katılımcılar, son alıcının sunucuları ve içindeki Nvidia çiplerini başka bir yere yönlendirmeyi seçmesi durumunda ekipman sağlayıcıların görünürlüğünün de sınırlı olacağını söylüyor. Dell ve Super Micro, ABD ihracat kontrollerine uyduklarını ve yasadışı davranışların tespit edilmesi halinde harekete geçtiklerini belirtiyor.

Nvidia, ABD ihracat kontrollerine uygun olarak çiplerini Çin’e satmadığını ve kurallara uymak için öncelikle tanınmış ortaklarla çalıştıklarını belirtiyor. Bir Nvidia sözcüsü, “Büyük ya da küçük tüm işlemlerde aynı standardı uyguluyoruz ve ortaklarımızın da aynısını yapmasını bekliyoruz” diyor.

Biden yönetiminin Nvidia çipleri üzerindeki ihracat kısıtlamalarını uygulaması büyük ölçüde ABD Ticaret Bakanlığı ve yarı iletken tedarik zincirindeki sayısız şirkete bağlı. Uluslararası ticaret avukatlarına göre, birçok ülkenin ABD kontrollerini uygulaması yasal olarak zorunlu değil ve Çin’e bu tür çip satışları genellikle bu yerlerde suç olarak kabul edilmiyor.

Örneğin, avukatlara göre Nvidia çiplerini taşıyan öğrenci Singapur yasalarını ihlal etmedi çünkü teknoloji bileşenleri herhangi bir yerel ihracat kısıtlamasına tabi değil.

TrendForce’ta yarı iletkenler ve bulut veri merkezlerine odaklanan bir analist olan Frank Kung, “Bu işlemlerin distribütörler veya aracılar vasıtasıyla gerçekleşip gerçekleşmediğini takip etmek çok zor” diyor.

Nvidia’nın yapay zeka çiplerinin Çin’e serbest akışı, Washington’un ihracat kısıtlamalarının ilk turunu uygulamasının ardından 2022’nin sonlarında azalmaya başladı. Nvidia Çinli alıcılar için küçültülmüş versiyonlar sundu ancak Washington ekim ayında bu tür çiplere erişime daha fazla sınırlama getirdi.

Bu hamle, en az 5 milyar dolar değerinde yüz binlerce Nvidia siparişinin iptal edilmesine yol açtı. Konuyla ilgili bilgi sahibi kişiler, bazı Çinli şirketlerin Huawei Technologies gibi yerel çip üreticileri daha iyi alternatifler üretene kadar ABD kısıtlamalarından kurtulmalarına yardımcı olabilecek geçici çözümler düşündüklerini söylüyor.

Yıllık kaçak çip sayısı 12 bin 500 tahmin ediliyor

Nvidia’nın gelişmiş çipleri için gayri resmi pazarın kesin ölçeği öğrenilemedi ancak genel pazarla karşılaştırıldığında nispeten küçük olduğuna inanılıyor. Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Center for a New American Security tarafından yapılan bir analize göre, bir tahmine göre yıllık kaçak yapay zeka çiplerinin ortalama sayısı 12 bin 500. Ancak teknoloji araştırma firması Omdia’ya göre Nvidia geçen yıl dünya çapında tahminen 2,6 milyondan fazla A100 ve H100 çipi ve bunların küçültülmüş versiyonlarını sattı.

Çinli öğrencinin Çin’e taşıdığı çipler, Singapur’da “Brother Jiang” olarak bilinen ve bölgedeki çip dağıtıcıları ve alıcıları arasında iyi tanınan gizemli bir komisyoncudan aktarılıyor. Jiang WSJ’ye verdiği röportajda Çinli müşterilerin çip ve sunucu almalarına yardımcı olmak için Güneydoğu Asya’daki dağıtım kanalları ve sistem entegratörlerindeki bağlantılarını kullandığını söyledi.

Müşterileri arasında yapay zeka şirketleri, araştırma kurumları ve çip satıcılarının bulunduğunu, bunlardan bazılarının ABD kısıtlamalarını aşmak için Singapur, Malezya, Vietnam ve Tayvan’da kurulan kuruluşları kullandığını söyledi. Hatta siparişleri veren alıcılarının lojistik ayarlamalarına da yardımcı olmuş. Bu süreç, bir kişinin ürünü feribotla getirmesi ya da Jiang’ın gümrük beyannamesi için belgelerin hazırlanmasına ve nakliye şirketleriyle temasa geçilmesine yardımcı olduğu daha geleneksel bir teslimat anlamına geliyor.

“Büyük siparişler vermiyoruz. Bu çok dikkat çekici olur” diyen komisyoncu, on yıldan uzun bir süredir bulut bilişim ve çip sektöründe çalıştığını söylüyor. Bazı satıcılar sistemin kısmen, yetkilileri tetiklemekten kaçınabilecek eksik evraklara dayandığını söylüyor. Mart ayındaki iki işlemde, Çin Shenzhen merkezli bir tüccar, Singapur’dan 20 Nvidia GPU ve Tayvan merkezli bir ihracatçıdan ek 40 sevkiyat aldı. WSJ tarafından görülen gümrük dosyalarına göre, çip modellerinin ne olduğu belirtilmedi. Satıcı, çiplerin en yasak olanlardan A100 işlemciler olduğunu söyledi.

WSJ’nin bulduğu distribütörler ürün bilgilerini endüstri grubu sohbetlerinde, elektronik tedarikçilerinin çevrimiçi sarı sayfalarında ve Alibaba’nın Taobao ve Idle Fish gibi e-ticaret sitelerinde dolaşıma soktu. Birçoğu Shenzhen ve Pekin gibi Çin’in önde gelen yapay zeka araştırma merkezlerinde tuğla ve harç satan mağazaları işletiyor.

Arz istikrarlı olunca fiyatlar yarıya düştü

Bu satıcılar genellikle bir A100 çipi için 22.500 dolar ve daha üst seviye H100 için 32.400 dolar talep ediyorlardı; bu da sırasıyla yaklaşık 10.000 $ ve 25.000 dolar değerinde olan gerçek fiyatlarıyla kıyaslanınca iyi bir prim anlamına geliyordu.

Satıcılar, yeraltı piyasasındaki fiyatların geçen yaza kıyasla yarıdan fazla düştüğünü çünkü arzın daha istikrarlı hale geldiğini ve panik alımlarının azaldığını söylüyor. Bazı satıcılar bir seferde stoklarında düzinelerce çip bulunduğunu ve daha büyük miktarlardaki ön siparişlerin bir ila iki hafta içinde orijinal ambalajlarında teslim edilebileceğini belirtiyor.

Pekin merkezli bir distribütör, çipleri nasıl temin ettikleri sorulduğunda, “Çok zor oluyor ama aptal olmayın, her zaman bir yolu vardır” diyor. Son birkaç aydır her ay düzinelerce sevkiyat aldığını da sözlerine ekliyor.

Bazı satıcılar, kusurlu ürünlerin değiştirilmesi ve arızaların onarılması da dahil olmak üzere üç yıllık bir kalite güvence planı sunuyor ancak Nvidia’yı dahil etmiyor. Alıcılar, resmi olmayan satış sonrası hizmetlerin belirsizliğinden endişe duyduklarını belirtiyor.
Washington’un geçen yılın sonlarında ihracat kısıtlamalarını sıkılaştırmasının ardından, WSJ tarafından incelenen resmi satın alma belgelerine göre, Çinli araştırma enstitüleri ve üniversiteler Nvidia’nın üst düzey yapay zeka çiplerini Çin’deki satıcılardan sınırlı miktarlarda satın almaya devam etti. Satın alımlar arasında, çipler küresel olarak satışa sunulmadan önce ihracat kısıtlamaları yürürlüğe girdiği için Nvidia’nın Çin’e hiçbir zaman resmi olarak göndermediği bir işlemci olan H100 de yer alıyor.
Belgelere göre, Çin’in seçkin Tsinghua Üniversitesi ve devlet araştırma merkezi Çin Bilim Akademisi, Nvidia’nın gelişmiş yapay zeka çiplerinin ana alıcıları arasında yer alıyor.

Konuyla ilgili kişiler, ABD’nin yaptırım uyguladığı Huawei de dahil olmak üzere Çinli teknoloji şirketlerinin Nvidia’nınki kadar yetenekli çipler üretmeye çalıştıklarını ancak kapasite ve teknoloji darboğazlarıyla karşı karşıya kaldıklarını söylüyor. WSJ tarafından incelenen bir sunuma göre, üst düzey bir yapay zeka araştırma kurumu mart ayında Çin Başbakanı Li Qiang’a, büyük yapay zeka modellerini yerli çiplerle eğitmenin sistem çökmelerine yol açtığını söyledi.
Çin’de uygulanabilir yerli üretim çipler ortaya çıkana kadar, Nvidia’nın gelişmiş ürünleri için pazar -ve bunların etrafında filizlenen tedarik zinciri- muhtemelen sağlam ve uyarlanabilir kalacak. Nvidia işlemcilerini bavulunda getiren Çinli öğrenci, teknoloji bileşenlerini tekrar taşımaya istekli olduğunu belirterek, şöyle diyor: “Ülkem için bir şeyler yapabildiğim ve biraz daha fazla para kazanabildiğim için mutluyum. E o zaman neden olmasın?”

Tayvanlıların yeni bir kahramanı var: 3 trilyon dolarlık Nvidia’nın CEO’su Huang

Nvidia mühendisleri hisselerden zengin oldu, on milyonlarca dolarlık servetle işten ayrılıyorlar

Nvidia, Microsoft ve Apple’ı geride bırakarak dünyanın en değerli şirketi oldu