Gaye Erkan’ın görüştüğü yatırım bankacıları Türkiye’ye gelecek
Garanti BBVA Genel Müdürü: En ucuz finansman aracı olan kredi kartlarına düzenleme şart
Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ geçen yıl tüm kredilerin büyümesi yüzde 40-50 aralığında iken kredi kartı büyümesinin yüzde 150 olduğunu hatırlatarak, bununla ilgili bir düzenleme yapılmasını beklediğini söyledi.
Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ, enflasyonla mücadelede yakında kredi kartı kullanımına ilişkin sınırlayıcı yeni düzenlemeler bekliyor. Garanti BBVA tarafından Bursa’da düzenlenen “yeşil mutabakatı ve sınırda karbon düzenleme mekanizması” konulu toplantıda iş insanlarına ve gazetecilere ekonomiyle ilgili görüşlerini aktaran ve sorularını yanıtlayan Baştuğ, geçen yıl tüm kredilerin büyümesi yüzde 40-50 aralığında iken kredi kartı büyümesinin yüzde 150 olduğunu hatırlatarak “Şu anda kredi kartı Türkiye’deki en ucuz finansman aracı. Enflasyonla mücadele için bu tür kılcal damarlara dokunulacaktır” diye konuştu.
Baştuğ, bu yıl kredi kartı ve tüketici kredilerinde risk maliyetinin en az 50 baz puan artacağını, burada bir bozulma beklediğini vurguladı. Vatandaşı ödeme konusunda rahatsız edecek bir yapılanma olacağını düşünmediğini belirten Aktuğ, Merkez Bankası’nın çok rahatlıkla bir denge bulacağını söyledi. 2023 yılında yüzde 15’lerde olan kredi faizlerinin yüzde 45-50’lere yükselmesiyle sorunların da doğal olarak beraberinde geldiğine işaret eden Baştuğ, şöyle konuştu:
“Türkiye’de 2023’e kadar çok ciddi kredi büyümesi yaşandı, bu kredi büyümesi makul faizlerle olduğu için biz dünyada hiçbir yerde görülmeyecek şekilde kredi batırmadık. Bu bizim üstün becerimizden olmadı, ortam bunu getirdi. Türkiye gibi ülkelerde bankalar risk maliyeti için yüzde 1-1,25 arasında düzenli olarak kredi maliyeti ayırmak zorundalar. Çünkü batırdıkları kredi büyüttükleri sorunlu krediler bu maliyeti zorunlu kılar. Bizim geçen sene bu risk maliyeti bazı bankalarda yüzde 0,4 çıktı, bazılarında yüzde 0,6 çıktı. Türkiye bir ekonomik dalgalanmadan geçerken bu yüzde 1-1,25’in 1.5 olmasını beklersiniz ama Türkiye’de yüzde 0,6’larda gerçekleşti. Bu gerçek bir şey değil, şimdi 2024’te burada bir düzelme bekliyoruz. Bu düzelme ilk önce tüketicilerde olarak şirketlerde değil. Tüketicilerdeki düzelmeyle düzelmeden kastım kötüleşme olması gereken normale gelme yani 2024’te o 60 baz puan gördüğümüz risk maliyetini 100-125 baz puan civarında göreceğiz. Bunun da ilk dalgası kredi kartları ile tüketici kredilerinde olacak. Bu normal doğal olması gereken bu realiteyi söylüyorum. Reel sektörde de ise bu yıl ciddi bir bozulma beklemiyorum. Reel sektör o dalgayla 2025’te karşılaşacak”.
‘Bu kadar sağlıklı reel sektör bilançosu görmedik’
Bu düzelmenin bankaların veya sektörün ciddi bir bozulması anlamına gelmeyeceğine vurgu yapan Baştuğ, bankaların bunun kalkacağını dile getirdi. Baştuğ, reel sektörde de ise bozulmanın o boyutta olmayacağını reel sektörün bu dalgayı 2025’te göreceğini de kaydetti.
Baştuğ, banka olarak uzun süredir bu kadar sağlıklı reel sektör bilançosu görmediklerini ifade ederek şirketlerin 2020 sonları ile ortasına kadar sektörün enflasyonun çok altında kredi faizleriyle muazzam bir sermaye birikimi yaptığını dile getirdi. “Ama artık bu değişti” diyen Baştuğ, seçimden önce ortalama kredi faizleri 14 -15 iken mevduata yüzde 30 faiz verdiklerini ve enflasyonun yüzde 60 olduğunu hatırlatarak “Yani hiçbir şey yapmayıp stoğuna malı alan birisinin bir sene sonra banka kredisini ödedikten sonra stokun yarısı kendine kalıyordu ama bu bitti” dedi. Recep Baştuğ, bugün mevduat faizine yakın kredi faizinin konuşulur hale geldiğini, doğal olarak kredi maliyetinin bugün olması gereken yere geldiğini vurgulayarak, paranın maliyetiyle kredinin maliyetinin konuşmaya başladığını, bu yıl düşük kalacak büyümenin iç talebi daraltacağını ve bundan da reel sektörün nasibini alacağını söyledi.
‘Bu faizle yatırım yapılır mı? Hayır’
Herkesin tedbirini alması gerektiğini ifade eden Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ, bu ortamda sanayicinin, üretim yapanın ya da hizmet sektöründe çalışanların 2024 boyunca yüzde 40’ın altında bir kredi faizi göremeyeceğine dikkat çekti. Genel Müdür Baştuğ, şunları söyledi:
“Realite bu. Bu faizle yatırım yapılır mı? Hayır, yani yüzde 40’ın üstünde bir kredi faizi ile TL cinsinden yatırım yapılacak bir ortam değil. Bunun olacağı zaman nedir? Faizlerin düşüşü, enflasyon beklentisi, ümit ediyoruz, her şey istediğimiz gibi giderse 2025’in ortalarında daha sağlıklı faiz oranları konuşmaya başlayabiliriz.”
Bunun yatırım ortamı bulunmadığı anlamına gelmediğine de işaret eden Baştuğ, TL cinsi yatırım kredisi için Merkez Bankası’nın yatırım taahhütlü avans kredileri (YTAK) bulunduğunu hatırlattı. Baştuğ, YTAK programında çok uygun faizlerle 2 yılı ödemesiz 10 yıllık TL cinsi krediler geleceğini, bunu kaçırmamak gerektiğini kaydederek, “Yatırım için Merkez Bankası’nın TL kredi kaynağı bence muazzam. İkincisi, Türkiye’nin görünümünün düzelmesi ve banka bilançolarının yabancı para kredi konusunda çok rahat olması nedeniyle özellikle kur riski taşımayan yabancı para geliri olanlar yabancı para cinsinden kredi kullanabilir. Yabancı para finansmanı konusunda bence bir sıkıntı yok” dedi.
Bankaların TL yatırım kredileri için çok daha büyük bir işletme sermayesi dünyası bulunduğunu söyleyen Baştuğ, firmaların bu alanda yüzde 40-45 ile krediyi alıp sağlıklı bir şekilde döndürebileceklerini kaydetti. İşletme sermayesinde bankaların tüzel kredilerdeki aylık yüzde 2,5 büyüme sınırı kapsamında yılı yüzde 42 büyüme ile kapatacaklarını düşündüğünü belirten Baştuğ, “Sadece yatırım kredileriyle alakalı cazip bir oran olmadığını söylüyorum” diye konuştu.
Merkez Bankası’nın YTAK kredilerinin henüz ayrıntılarının belli olmadığını ancak kamu bankaları kadar özel sektörün de Türk sanayisine ciddi penetrasyonu olduğunu vurgulayarak “Eğer sistemde adil kullandırım sağlanacaksa kamu özel ayrımı yapılmadan bir bankanın kaldırabileceği risk miktarı ne kadarsa o kadarını vermesi lazım. Biz de bu ülkenin bankası olarak çalıştığımız sanayiciye kullandırmak isteriz” dedi.
‘Yatırımın çevreyle uyumuna da bakıyoruz’
Recep Baştuğ bankanın sürdürülebilirliğe önem verdiğini belirterek şunları söyledi:
“Biz bugüne kadar bir şirkete kredi verirken nakit akışına kadar her şeye bakardık. Artık iklime, yatırımın çevreyle uyumu ne olacak nasıl olacak ona da bakıyoruz. Bundan 10 yıl önce bir enerji yatırımını örneğin bir hidroelektrik santralını finanse ederken suyu ölçer, su olacak mı olmayacak mı ona bakardık. Oralarda biraz öngörülerimiz şaştı. Bu saatten sonra bir yatırımı finanse ederken ısı farkına, orada gerçekleşmesi muhtemel doğa olaylarına bakıyor, tahlil etmeye çalışıyoruz. Örneğin yatırım yapılacak yer bizim için 5 yıl sonra 10 yıl sonra problem olaaksa kredi vermiyoruz, uzak duruyoruz. Sürdürülebilirlikle ilgili 2023’de en fazla kredi verdiğimiz alan çatı GES’leri ve rüzgar santralları oldu” diye konuştu
‘Enflasyonda asıl kavga yüzde 40’tan sonra verilecek’
Enflasyonda tepe noktayı nisan, mayıs gibi görmeyi beklediklerini, temmuz-ağustostan sonra ise baz etkisiyle enflasyonda ciddi kırılma yaşanacağını kaydeden Baştuğ, “Yılı yüzde 40-45 aralığında bir noktada bitireceğimizi düşünüyorum. Enflasyonla asıl mücadele bundan sonra başlayacak. Çünkü kalıcı enflasyon o, yüzde 45 ve sonrası. Kurun etkisi, vergi artış etkisiyle oluşan balon gidecek. Biz asıl büyük kavgaya o yüzde 40’lardan yüzde 45 sonra başlayacağız. Bu da sene sonu gibi olacak” dedi.
Enflasyonla mücadelede bütçenin de önemli olduğunu, kontrol altında olan bütçenin deprem nedeniyle 2023’te etkilendiğini belirterek bu yıl eğer petrolde çok ciddi bir dalgalanma olmazsa 30-35 milyar dolarlık bir cari açık olacağını kaydetti. OVP’de söylenen kurun gerçekleşecek kur olduğunu düşündüklerini belirten Baştuğ, “Yani yıllık 42, yüzde 42’ye yakın bir devalüasyon ama her şekilde enflasyon bunun üstünde olacak. Yani TL nominal olarak sizin hoşunuza gitmeyecek bir şekilde enflasyonun altında değerlenecek. Çok ciddi bir dalgalanma beklemiyoruz. Kur istikrarına kimseye rahatsız etmeden bugüne kadar olduğu gibi sakin devam edecek” diye konuştu.
Baştuğ, seçimlerden sonra 2023 yabancı girişi olduğunu bundan sonra da bu şekilde devam etmesini beklediklerini kaydederek ekonomi ve maliye politikasının bunu hak ettiğini dile getirdi. Baştuğ, para ve maliye politikasının eşgüdümlü harekete devam etmesi gerektiğini de söyledi.
‘Parasal sıkılaşmanın dozu seçimden sonra artacak’
Garanti BBVA Genel Müdürü Baştuğ, bankacılık sektörünün zor zamanlardan geçtiğini ifade ederek şöyle devam etti:
“Bu nedir? 2023’ün ortalama enflasyonu yüzde 54, 2024 ortalama enflasyonu yüzde 50 olacak. Bankacılık enteresan bir şekilde enflasyonun altında para kazanmaya devam edecek. Parasal sıkılaştırma, bankacılık üstünde bir baskı yarattı. Doğal olarak bu parasal sıkılaştırmalar devam eder. Enflasyonla mücadelede başka bir yöntem yok. Bunun seçimden sonra dozunun biraz artacağını da bekliyoruz açıkçası, bu da bizi şaşırtmayacaktır. Şu an biz ortalama mevduatı yüzde 45- 50 arasında fiyatlıyoruz. Kredilerimiz henüz oralara gelmedi çünkü stoğu yönetiyoruz. Öyle olunca da bankacılığın şu an hemen hemen tamamı negatif marja çalışıyor. Pozitif marja geçeceğimiz günleri de bekliyoruz ama şu an negatif marjı yaşıyoruz.”
Enflasyonla mücadele nedeniyle krediler üzerine koyulan kısıtlamaların sektörü sınırladığını ifade eden Baştuğ’a göre Türkiye’de nominal olarak en fazla parayı kazanan kurumlar olan bankaların sermayelerinin karşılığını alamıyor. Baştuğ bu konudaki şunları söyledi:
“2021’de enflasyon yüzde 20’yken yüzde 14 kazanmış bankacılık. 2022’de enflasyon yüzde 72, bankacılık yüzde 42 kazanmış, 2023’te enflasyon ortalaması yüzde 54, öz kaynak kârlılığı bankacılıkta yüzde 34. Özkaynak kârlılığında bankacılık Türkiye’de sektörlerde 15. sırada.”
Bankaların sermayesinin para olduğunu enflasyona karşı kendilerini koruyabilecek varlıklara reel sektör gibi yatırım yapamadığını dile getiren Baştuğ, “Paranın maliyeti de enflasyon. Enflasyonun altında kaldığımız her dönemde bizim sermayemiz eriyor. Enflasyonun düşüşü bankalara da daha pozitif bir çalışma ortamı sağlayacak. Bankaların sermayeleri çok güçlü; bunların hepsini absorbe edebiliyor ama bir sermayedarın isteme hakkı var banka sermayedarlarının da bu konudaki haklı şikayetlerini dile getirmek isterim” dedi.
‘TL mevduat faizi yıl boyunca cazip olacak’
Baştuğ, bankaların kur korumalı mevduatı (KKM) TL’ye döndürmekle alakalı çok net bir görevi olduğunu ve düşüşün devam ettiğini kaydederek bu düşüşün de bankaların cazip TL faiz vermesiyle oluştuğunu dile getirdi. Bankaların burada duramayacaklarını, geçerli olan regülasyonların KKM’den kurtulana kadar bankaları cazip TL faiz vermeye zorunlu kıldığını söyleyerek, “Bundan bir kaçış yok. Altını çok net çizebilirim; verdiğimiz kredinin üzerinde mevduat faizi verdiğimiz anlar var. TL faizler 2024 boyunca cazip olmaya devam edecek. Dövizi cazip kılmayacak, TL yatırımı cazip kılacak politika devam edecek, bankalar da bunu bilerek, isteyerek, severek destekleyecekler, bunda bir sıkıntı görmüyorum” dedi. KKM’de aylık yüzde 5 ile başlayan dönüşümün bankalarında yüzde 15’e kadar çıktığını, çözülmenin hızlandığını dile getiren Baştuğ, bankaların TL mevduat faizini vermeye devam ettikçe yılın ikinci yarısına doğru ciddi şekilde KKM yükünü azaltmış olarak işin içinden çıkılabileceğini düşündüğünü vurguladı.
Oyunlar ve Bulmacalar