Yeni asgari ücret, yüzde 49 zamla 17 bin 2 lira oldu

Türkiye’de yaklaşık 9 milyon kişiyi doğrudan, 30 milyon kişiyi de dolaylı olarak ilgilendiren asgari ücret tespit maratonu sonuçlandı. 2024 yılında uygulanacak net asgari ücret Ak Parti Genel Merkezi’nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay ve Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Başkanı Özgür Burak Akkol’un katıldığı dörtlü toplantıda 700 lirası asgari ücret desteği olmak üzere net 17 bin 2 lira olarak belirlendi. Asgari ücret 2024’ün tümü için geçerli olacak ve bu yıl olduğu gibi ikinci bir düzenleme yapılmayacak.

Bakan Işıkhan TÜRK-İŞ’e geldi

Asgari ücret maratonun son günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan’ın, TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay’la TÜRK-İŞ Genel Merkezi’nde bir araya gelmesiyle başladı. Ardından Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, asgari ücret zammını konuşmak üzere işçi, işveren ve hükûmet temsilcileriyle AK Parti Genel Merkezi’nde bir araya geldi.

Yaklaşık 2,5 saat süren toplantının ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na geçen taraflar düzenledikleri basın toplantısında asgari ücretle ilgili açıklama yaptılar.
Basın toplantısında konuşan Bakan Vedat Işıkhan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun nihai hedefinin tüm tarafların görüş ve talepleri ile mevcut sosyo-ekonomik koşullarını gözeterek söz konusu sınırı belirlemek olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Bakanlık olarak bu süreçte asli görevimiz ise işçi ve işveren temsilcilerimiz arasında bir hakem rolü üstlenmektir. Ben öncelikle, bu süreci olumlu ve makul yaklaşımlarıyla ortak bir mutabakat zemininde yürüten tüm paydaşlara, TÜRK-İŞ Genel Başkanı Sayın Ergün Atalay’a ve TİSK Başkanı Sayın Özgür Burak Akkol’a ve komisyon üyelerine teşekkür ediyorum. Gerek işveren tarafımız gerekse işçi tarafımız gerçekten de hem çalışanlarımızın ve işverenlerimizin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak hem de ülkemizin mevcut şartlarını son derece rasyonel bir düzlemde ele alarak en uygun noktada fikir birliğine varmışlardır. Bu süreçte çalışanlarımızın refahı noktasında büyük özveri gösteren TİSK Başkanımız Özgür Bey’e de özel teşekkür etmek istiyorum. Burada bir asgari ücret alt sınırı belirlemenin yanı sıra, sorunların çözümü noktasında toplumsal mutabakata katkı sağlayacak her türlü yapıcı yaklaşımın sergilenmesini de çalışma hayatımızın geleceği açısından çok çok önemli bulduğumu özellikle vurgulamak istiyorum.”

Bu asgari ücret yılın ikinci yarısına yetmez

Asgari ücret desteği 700 liraya yükseltildi

Vatandaşları enflasyona ezdirmeme ve işçi, işveren ve istihdamı aynı anda koruma kararlılığına liderliğinden dolayı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a teşekkür eden Işıkhan, yeni asgari ücretle ilgili şu bilgileri paylaştı:

“Temmuz ayında net asgari ücret devletimiz tarafından verilen 500 lira asgari ücret desteği ile birlikte 11 bin 402 lira olmuştu. Şimdi de 700 lirası asgari ücret desteği olmak üzere 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak net asgari ücreti, 17 bin 2 lira olarak belirlemiş bulunuyoruz. Ülkemize ve milletimize hayırlı olsun inşallah. Bu rakamla net asgari ücrete, önceki döneme göre yüzde 49, önceki yıla göre ise kümülatif olarak yüzde 100 oranında artış yapılmış bulunmaktadır. Yeni miktar ile çalışanlarımızı enflasyona ezdirmeme sözümüzü bir kez daha yerine getirmiş olmanın memnuniyeti içerisindeyiz. Devletimiz, tüm kurum ve kuruluşlarıyla işçisinin, işverenin ve tüm vatandaşlarının yanında yer almaya devam edecektir. Türkiye Yüzyılı, emekçisinin, üretenin, işverenin ve yatırımcısının el ele verdiği birlik ve beraberlik ruhu içerisinde kararlı adımlarla ilerlemeye devam edecektir.”

Brüt asgari ücretten 3 bin TL kesiliyor

2024 yılı için belirlenen net asgari ücretin brüt tutarı 20 bin 2,5 TL’ye tekabül ediyor. Brüt tutardan yüzde 14 tutarından yani 2 bin 800 lira35 kuruş SGK primi kesiliyor. 200 lira 3 kuruş işsizlik sigortasmı primi kesintisiyle birlikte toplam kesinti miktarı 3 bin 38 kuruşa ulaşıyor. Toplam kesintinin brüt asgari ücretten düşülmesiyle de çalışanın eline aylık net 17 bin 2 lira 12 kuruş geçiyor. Asgari ücretten gelir vergisi kesintisi yapılmıyor.

İşverene maliyeti 23 bin lira

Brüt asgari ücretin üstüne 3 bin 100 lira 39 kuruş (yüzde 15.5) SGK primi işveren payı, 400 lira 5 kuruş işveren işsizlik sigortası primi (yüzde 2) ekleniyor ve böylelikle asgari ücretin işverene maliyeti 23 bin 502 lira 94 kuruşa ulaşıyor.

Türk-İş muhalefet şerhi koyacak

Bakan Işıkhan’dan sonra söz alan Türk- İş Genel Başkanı Atalay ise taraflar olarak, bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında yaklaşık 2,5 saatlik toplantı yaptıklarını belirterek talep ettikleri rakamı o toplantıda ilettiklerini söyledi. Atalay, şöyle konuştu:

“Sayın Cumhurbaşkanımıza da ifade ettim, TÜRK-İŞ’in talebi 18 bin liraydı, yılda iki kere bu müzakerenin yapılmasıydı. Pazardaki, marketteki fiyat dursun da asgari ücreti konuşmanın bir anlamı yok. Maalesef fiyat artışları ortada. Onun için ’18 bin lira talep ediyoruz, yılda 2 kere olsun’ dedik.”

Ergün Atalay, başlangıç ücreti olması gereken asgari ücretin Türkiye’de geçim ücreti haline geldiğine dikkati çekerek, şunları söyledi:

“Bunun üstünde bir ücret verin. Ama maalesef işverenlerin yüzde 90’ı bu asgari ücretin üstünde bir ücret vermiyor. İnsanlara ‘bu ücret ile geçinin’ diyorlar. Herkes bir, iki dakika düşünsün, bu ücret ile geçinilebilir mi? Bu enflasyon bir an evvel dursun, bu asgari ücret pazarlıklarının da bu derece olmasına gerek yok. Ama enflasyon durmadığı müddetçe, yılda bir kere belirlenecek asgari ücretle milletin talebini yerine getiremeyiz. Sayın Bakanımın elinden gelen imkan bu, işveren temsilcimizin elinden gelen imkan bu. Sayın Bakanım, ben burada bir daha katılmadığımızı ifade etmek istiyorum, muhalefet şerhi koyacağız.”

TİSK: Hedefimiz ortalama ücreti arttırmak

Toplantıda yaptığı konuşmada süreç boyunca dengeli ve sosyal tarafların tümüne fayda sağlayacak bir asgari ücret rakamının belirlenmesinin önemine dikkati çektiklerini anımsatan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, şunları söyledi:

“Biz devlet, işçi ve işveren ayrımına karşı olduğumuzu her fırsatta ifade ediyoruz. Devlet, bizim devletimiz. İşçi, bizim işçimiz. İşveren, bizim işverenimiz. İşçi, işveren, devlet bir ailedir. Buna canı gönülden inanıyoruz. Bazen tüm konularda anlaşılır, bazen de anlaşmazlıklar olabilir. Esas olan, ailenin birlik ve beraberliğidir. Bugün bazı görüş ayrılıkları olmuş olabilir ama yarın başka konularda yine mutabakatlar sağlayacağız. Bu masadan kalkıp çalışma hayatının diğer odak alanları için yeni masalara oturacağız. Oralarda anlaşmalar sağlayacağız. Kutuplaşmak, ayrışmak, çatışmak bu aileye yakışmaz.”

Akkol, asgari ücretin bir taban ücret olduğunu ve bunun da makul olması gerektiğini dile getirerek, “Hedefimiz, ortalama ücretin artması olmalıdır. Bu sebeple, belirlenen rakamın üzerine çıkma imkanı olan işletmelerimize ilave atılabilecek adımları da atma çağrısında bulunmak istiyorum. Üretim, istihdam, ihracat performansımızı ve rekabetçiliğimizi korumak için sağlanan asgari ücret desteği için Sayın Cumhurbaşkanımıza ve Sayın Bakanımıza bir kez daha canı gönülden teşekkür etmek istiyorum.” dedi.

2024 yılında asgari ücret, %49 artışla net 17.002 TL olarak uygulanacaktır. Ülkemize ve milletimize hayırlı olsun. pic.twitter.com/V1xYdUjMVC

— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) December 27, 2023

Erdoğan’dan asgari ücret paylaşımı

Asgari ücret oranının açıklanmasının ardından Erdoğan sosyal medyada paylaşım yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “2024 yılında asgari ücret, yüzde 49 artışla net 17 bin 2 TL olarak uygulanacaktır. Ülkemize ve milletimize hayırlı olsun” ifadelerini kullandı.

Asgari ücret zammı ile neler değişti?

2024 asgari ücret rakamının belirlenmesiyle birlikte kıdem tazminatı, işsizlik maaşı, GSS primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, asgari ücretlilerin rapor ücretlerinin de aralarında olduğu birçok kalemde tutarlar değişti.  Yeni asgari ücretle değişen kalemler şöyle:

İşsizlik maaşı

Sigortalılara yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda işsizlik maaşı ödemesi yapılıyor. İşsizlik maaşı aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 40’ından az olamazken, yüzde 80’ini geçemiyor.

Son asgari ücret düzenlemesinden önce işsizlik maaşı  en düşük 5 bin 325 TL en yüksek 10 bin 650 TL idi.  Yeni işsizlik maaşı yılbaşından itibaren en düşük 7 bin 940, en yüksek 15 bin 880  TL oldu.

Askerlik ve doğum borçlanması

Doğum ve askerlik borçlanması günlük brüt asgari ücretin yüzde 32’sinden az bu tutarın 7,5 katından fazla ise yapılamıyor. Bu rakam en düşük 143 TL, en yüksek 1073 TL olarak uygulanıyordu. Zammın ardından askerlik ve doğum borçlanması en düşük 213 TL, en yüksek 1600 TL oldu.

Rapor ücretleri

Asgari ücretliler mevcut durumda ayakta tedavide günlük 299,49 TL, yatarak tedavide de 224,69 TL günlük rapor parası alıyordu. Zam sonrası rapor ücretleri ayakta tedavide günlük 446 TL, yatarak tedavide de 334,7 TL oldu.

Stajyer maaşı

Staj yapanlar net asgari ücretin yüzde 30’undan az olmamak üzere ücret alıyor. Mevcut durumda stajyerler 3 bin 420 TL maaş alıyordu. Yılbaşından sonra stajyer maaşı 5 bin 100 TL olacak.

GSS

SGK, GSS primini aylık 402 TL olarak uyguluyordu. Zammın ardından GSS primi aylık 600 TL’ye çıktı.

İsteğe bağlı sigorta primi

İsteğe bağlı sigortalılıkta prim tutarının üst ve alt sınırı bulunuyor. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32’si kadar prim ödenebiliyor.

Zamdan önce en düşük prim tutarı 4 bin 292 TL, en yüksek prim ise 32 bin 193 TL seviyesindeydi. Yeni asgari ücretle birlikte en düşük prim tutarı 6 bin 400 TL, en yüksek prim ise 48 bin TL oldu.

Engelli aylığı

Engelli aylığı, 2023’te yüzde 40-69 oranında engelliler için aylık 2 bin 328 TL, yüzde 70 ve üzeri oranında engelliler için 3 bin 496 TL olmuştu. Zammın ardından yüzde 40-69 oranında engelliler için aylık 3 bin 471 TL, yüzde 70 ve üzeri oranında engelliler için 5 bin 212  TL oldu.

65 yaş aylığı

65 yaş aylığı 2023’ün ikinci döneminde 3 bin 489 TL olmuştu. Asgari ücret zammının ardından 65 yaş aylığı 5 bin 202 TL oldu.

Türkiye’de çalışanların üçte biri asgari ücretli

Asgari, yani kelime anlamıyla ‘en az’ ücret alarak çalışan insan sayısı, Türkiye’de gelişmiş ülkelere kıyasla çok yüksek olduğu için, tüm çalışan kesimi ve tüketimi doğrudan etkiliyor.

Geçen yılın rakamlarıyla Almanya’da yüzde 7, Fransa’da yaklaşık yüzde 12, Belçika’da yüzde 1 olan asgari ücretle çalışan oranı, Türkiye’de neredeyse yüzde 30. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) güncel araştırmasına göre ülkede 15 milyon 166 bin kişi asgari ücretle çalışıyor.

İlk tepki CHP’den geldi

Kararın ardından açıklanan asgari ücrete ilk tepki CHP’den gelirken, Cumhuriyet Halk Partisi Hazine ve Maliye Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Yalçın Karatepe, yaptığı yazılı açıklama ile açıklanan rakama tepki gösterdi.

“Bugün açıklanan 17.002 TL’lik tutar büyükşehirlerde ortalama ev kirası düzeyindedir. Türk-İş’in hesaplamasına göre, Kasım ayında açlık sınırı 14 bin 25 TL’ye, yoksulluk sınırı 45 bin 686 TL’ye yükseldi. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 18 bin 239 TL’ye yükselmiş durumda.

Görüldüğü gibi bugün açıklanan asgari ücreti esas aldığımızda, eğer ailede üç asgari ücret elde eden çalışan yok ise o hane yoksuldur. Bu işsizlik ortamında da bir evden 3 kişinin çalıştığını düşünmekte hayaldir.

Açıklanan bu tutar milyonlarca emekçiyi açlığa ve sefalete mahkûm ettiği görülmelidir” notu düşen Karatepe, 2024’ün ikinci yarısı için yeni bir zam hazırlığı yapmanın şart olduğunu vurguladı.

Ne olmuştu?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay’la Türk-İş Genel Merkezi’nde bir araya geldi. Yaklaşık bir saat süren görüşme sonrası açıklama yapan Işıkhan, “Asgari ücrete dair istişareler devam ediyor. Netleşince duyuracağız” demişti.
Ardından Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, asgari ücret zammını konuşmak üzere işçi, işveren ve hükûmet temsilcilerini Beştepe’de bir araya geldi.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını 11 Aralık, ikinci toplantısını ise 18 Aralık’ta yapmıştı. Toplantılar sonrası yapılan açıklamalarda herhangi bir zam oranı telaffuz edilmemişti.

Tespit için Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun normal koşullarda dört toplantı yapması gerekiyor. Ancak uzlaşmaya varılması halinde asgari ücret bu kez olduğu gibi daha az sayıda toplantı ile de belirlenebiliyor.

Aralıkta açlık sınırı asgari ücrete beş bin lira fark attı