Türkiye ilk çeyrekte özel tüketimle yüzde 4 büyüdü, emeğin payını EYT yükseltti

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılı birinci çeyrek ekonomik büyüme rakamlarını açıkladı. Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) yılın ilk çeyreğinde zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2023 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,8 arttı. Ekonomistlerin beklentisi yüzde 3,74 seviyesindeydi.

Büyümede özel tüketim harcamaları lokomotif oldu

Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2023 yılının birinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 84,4 artarak 4 trilyon 631 milyar 792 milyon TL oldu. GSYH’nin birinci çeyrek değeri cari fiyatlarla dolar bazında 245 milyar 464 milyon olarak gerçekleşti. Yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 16,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 4,9 arttı. Mal ve hizmet ithalatı, 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 14,4 artarken ihracatı yüzde 0,3 azaldı.

 

En çok hizmetler ve finans sektörü büyüdü, tarım ve sanayi ekside

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre büyüme hızları şöyle oldu: Hizmetler yüzde 12,4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 12, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 11,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 8,1, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,8, inşaat yüzde 5,1, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,6 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 1,4 arttı. Tarım sektörü yüzde 3,8, sanayi ise yüzde 0,7 azaldı.

İşgücü ödemelerinin GSYH içindeki payı EYT sayesinde yüzde 38’e yükseldi

İşgücü ödemeleri, 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 126,1 arttı. Net işletme artığı/karma gelir yüzde 48,7 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 31,1 iken, bu oran 2023 yılında yüzde 38 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 47,6 iken, 2023 yılı birinci çeyreğinde yüzde 38,2 oldu. İşgücü ödemelerinin GSYH’ye oranla daha hızlı artmasının yanı sıra, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemelerinin yürürlüğe girmesiyle birlikte, kıdem tazminatı ödemelerinin önemli ölçüde artış göstermesi, işgücü ödemelerinin katma değer içerisindeki payını arttırdı. EYT düzenlemesinin etkisi hariç bırakıldığında, işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payının yaklaşık yüzde 33,5 olacağı tahmin edildi.

Nebati: Ülkemiz yıllık bazda en yüksek büyüyen ikinci ülke olmayı başardı

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, sosyal medya hesabından, TÜİK tarafından duyurulan birinci çeyrek büyüme rakamlarını değerlendirdi.
Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 4 büyüdü. Türkiye ekonomisinin, 2023 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre reel yüzde 4 büyüme kaydettiğini aktaran Nebati, “Böylece ülkemiz, verisi açıklanan AB ve OECD ülkeleri arasında yılın ilk çeyreğinde yıllık bazda en yüksek büyüyen ikinci ülke olmayı başarmıştır” dedi.

Türkiye ekonomisi 2023 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre reel yüzde 4,0 büyüme kaydetmiştir. Böylece ülkemiz, verisi açıklanan AB ve OECD ülkeleri arasında yılın ilk çeyreğinde yıllık bazda en yüksek büyüyen ikinci ülke olmayı başarmıştır.

Sıkı küresel…

— Dr.Nureddin NEBATİ🇹🇷 (@NureddinNebati) May 31, 2023

‘Seçim nasıl kazanılır?’

Ekonomistler Twitter’dan yaptıkları paylaşımlarda ilk çeyrek büyümesinin tahminlerin üzerinde gelmesini seçim yatırımı çerçevesinde değerlendirdiler. Ekonomist Güldem Atabay, paylaşımında şu ifadelere yer verdi:

Seçim nasıl kazanılır: Emeğin büyümeden aldığı payı yıllarca düşür, maaşla çalışanı fakirleştir, sonra tam seçim çeyreği yukarı ittir. Nasılını boş verdik zaten. pic.twitter.com/zBdA5WhZzC

— Güldem Atabay -Ekonomist (@guldematabay) May 31, 2023

Ekonomist Uğur Gürses de Twitter hesabından yaptığı paylaşımda şöyle dedi:

Uydurma ekonomi politikasının sonucu budur; ihracatla cari açık düşürme hayali ile başlayıp kuru, enflasyonu ve hane halkı tüketimini patlatır.
Sonra “Mehmet göreve”…. pic.twitter.com/fCMMWrvEha

— Uğur Gürses 🌞 (@ugurses) May 31, 2023

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğretim Üyesi Serap Durusoy da paylaşımında sanayi sektöründeki daralmaya dikkat çekti:

Ilk ceyrekte yuzde 4’lük büyüme gerceklestigi açıklandı. Ancak kompozisyon olarak yine sorunlu bir büyüme verisi ile karşı karşıyayız. Özel tüketim büyümede yine itici bir unsur olurken sanayi sektöründe görülen daralma tehlikeyi ortaya koyuyor.

— Prof.Dr.Serap Durusoy (@serapdurusoy) May 31, 2023

Greenwich Üniversitesi Öğretim Üyesi Cem Oyvat ise işgücü payının artışında EYT tazminatlarının payına dikkat çekerek, bu artışın geçici olduğu uyarısında bulundu:

Tabii EYT’ye bağlı artış geçici. EYT etkisi dışarıda bırakıldığında işgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değere oranı 2023 Ç1’de %33.5’e çıkmış. Biraz toparlanmış ama %38.8 olan 2020 Ç1 seviyesinin hâlâ çok gerisinde.

Seçim analizlerinde de EYT etkisini çok gözardı ediyoruz.

+

— Cem Oyvat (@cemoyvat) May 31, 2023

BETAM’a göre Türkiye ilk çeyrekte yüzde 1,9 büyüyecek