Yabancı yatırımcı Kuzey Irak’ta petrol üretimini durduruyor

Bağdat yönetiminin uluslararası tahkim mahkemesinin verdiği karar üzerine Kuzey Irak petrolünün Türkiye üzerinden ihracatının durdurulması talebinin kabulünün ardından Norveçli şirket DNO, bu bölgedeki üretimini durduruyor.

Bağdat, Ankara’nın Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) topraklarından çıkan petrolü Bağdat’ın onayı olmadan Kerkük-Ceyhan Boru Hattı üzerinden taşıyarak Türkiye ile Irak arasındaki anlaşmayı bozduğunu iddia ediyordu. İlgili davanın görüldüğü Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası (ICC) Tahkim Merkezi, Bağdat’ın bu iddiasını haklı buldu. Reuters’ın haberine göre, Türkiye’nin Irak’a 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildi.

Irak’ın uluslararası tahkim kararı sonrası geçen hafta sonu ihracatı durdurmasının ardından DNO, ürettiği petrolü Kuzey Irak’taki depolarına yüklemeye başlamıştı. Ancak bu tankların sadece birkaç günlük üretimi depolamaya yetecek kapasiteye sahip olduğu belirtiliyordu.

Reuters: Irak tahkim davasını kazandı, Türkiye’ye petrol ihracatını durdurdu

 DNO: Zamanlama açısından talihsiz

DNO Yönetim Kurulu Başkanı Bijan Mossavar Rahmani, gelinen noktanın, özellikle de ‘dünya genelinde devam eden tedarik sıkıntısının petrol fiyatları üzerindeki muhtemel etkisi ve küresel finans piyasalarında yaşanan kırılgan dönem’ göz önünde alındığında ‘talihsiz’ olduğunu ifade etti.

Bağdat yönetiminin geçen Cumartesi günü aldığı kararla IKBY ve kuzey Kerkük’teki sahalardan Türkiye’ye günde yaklaşık 450 bin varil petrol ihracatı durdurulmuştu. Yaşanan kriz, bölgedeki petrol şirketlerini de zor durumda bırakmıştı.

DNO, Tawke ve Peşkabir sahalarında 2022 yılında günde toplamda ortalama 107 bin varil petrol üretildiğini ifade etti. Bu, ihraç edilen toplam Kuzey Irak petrolünün dörtte birine tekabül ediyor. DNO, akış durdurulmadan önce söz konusu boru hattının küresel piyasalara Kuzey Irak’tan günde yaklaşık 400 bin varil, geri kalan Irak topraklarındansa 70 bin varil petrol taşıdığını belirtti.

Kürt bölgesi zorlanacak

Türkiye üzerinden petrol ihracatının durması IKBY’yi mali açıdan zora düşürecek. Söz konusu petrolün ihracından elde edilen gelirle İKBY memurların maaşlarını ödüyor, savunma harcamalarını karşılıyor. Öte yandan bölgede yatırım yapan batılı petrol şirketlerinin de konunun çözümlenememesi durumunda bir süre sonra Kuzey Irak’taki faaliyetlerini sonlandırabileceği ifade ediliyor.

Bakan Dönmez: Tek taraflı yaptırım yok, bazı yaptırımlar söz konusu

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye ve Irak arasında Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi (ICC) nezdinde görülen davada, “Türkiye’ye 1,4 milyar dolar ceza verildiği” iddiasına yönelik, “Böyle bir rakamda ceza söz konusu değil. Büyük kapsamlı bir rapor var ve ona bağlı bazı yaptırımlar söz konusu. Tek taraflı yaptırım yok” dedi.

Dönmez, AKP TBMM Grup Toplantısı öncesinde gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtladı. Türkiye ve Irak arasındaki anlaşmazlıkla ilgili, Uluslararası Tahkim Mahkemesinin verdiği karar hatırlatılarak, “1,4 milyar dolar ceza verildiği bildirildi. Bu cezayı neden aldık?” sorusu üzerine Dönmez, şunları kaydetti:

“Böyle bir rakamda ceza söz konusu değil. Büyük kapsamlı bir rapor var ve ona bağlı bazı yaptırımlar söz konusu. Tek taraflı yaptırım yok. Irak tarafından iddia edilen 5 konudan 4’ü reddedildi, 1’i kabul edildi. Bizim iddialarımız, taleplerimiz vardı. Taleplerimizin 6 konudan 5’i kabul edildi, 1’i reddedildi. Buna dayalı olarak yaptırımlar, şimdi arkadaşlarımız, hukukçular tarafından değerlendiriliyor. Irak hükümetiyle aramızda zaten yürürlükte olan bir anlaşmamız var. O anlaşma, Uluslararası Tahkim Mahkemesinin verdiği bu rapor ve uluslararası hukuka göre, biz yapıcı bir rol oynamayı düşünüyoruz. Bunu biraz daha zaman gösterecek.”

Başka davalar devam ediyor

Bakan Dönmez, “Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde Türkiye’yi ilgilendiren benzer enerji gerekçeli başka dosya var mı?” sorusuna “Başka konularda başka davalar da devam ediyor ama hükümetin taraf olduğu başka hususlar da var” yanıtını verdi.

Reuters: Irak tahkim davasını kazandı, Türkiye’ye petrol ihracatını durdurdu

Petrol fiyatlarında Irak etkisi sürüyor

Petrol, Irak’ın Türkiye’ye petrol ihracatı konusunda Bölgesel Kürt Yönetimi ile yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle yaşanan kesinti ve ABD’de yayımlanan endüstri raporunun stoklarda düşüşe işaret etmesiyle yükselişini sürdürdü. Brent petrol 79 doların üzerinde işlem görürken ABD ham petrol de 74 doların üzerine çıktı. Her iki göstergede de iki haftanın en yüksek seviyeleri görüldü.

Petrol, Çin’in pandemi önlemlerini gevşetmesi sonrası yeniden canlanan talep ve arz riskleriyle destek buluyor. Öte yandan hem ABD’de hem de Avrupa’da bankacılık krizinin ardından yaşanan belirsizlik piyasa üzerinde etkisini sürdürüyor.

Uzmanlar arz risklerinin petrol fiyatlarını desteklemeyi sürdürdüğüne dikkat çekerken ABD, Irak ve Türkiye’yi günde yaklaşık 400 bin varillik sevkiyatın durmasına yol açan anlaşmazlığı sona erdirerek ihracatı yeniden başlatmaya ve fiyatların istikrara kavuşmasına katkıda bulunmaya çağırdı.

Öte yandan Amerikan Petrol Enstitüsü Salı günü yayımladığı raporda ham petrol stoklarının 6,1 milyon varil düştüğünü bildirirken bu rakam resmi verilerle desteklenirse Kasım’dan beri yaşanan en büyük düşüş olacak. Bir önceki rapor ABD stoklarının 2021 Mayıs’tan beri en yüksek seviyede olduğunu ortaya koymuştu.

Ancak her iki gösterge petrol fiyatının da olası bir ABD resesyonu ve Rus üretiminin gücünü korumasıyla bu ayı kayıpla kapatması öngörülüyor. Buna ek olarak OPEC+ da gelecek hafta yapılacak Ortak Bakanlar İzleme Komitesi’nde üretimde değişikliğe gidileceğine dair herhangi bir işarette bulunmadı.