Zamlar yağmur gibi geliyor

Seçimler öncesi biriktirilen zamlar dövizin değer kazanması ve maliyet artışları gerekçe gösterilerek yapılmaya başlandı. Seçim öncesi 24 Mayıs’ta zam iddialarını ‘Bazı ulusal haber mecralarında, teşekkülümüz tarafından ÇAYKUR ürünlerine zam yapıldığı yönünde asılsız haber içeriği yer almaktadır ‘ diyerek yalanlayan ÇAYKUR, üç gün önce çaya yüzde 43 zam yaptı. ÇAYKUR, zamlara gerekçe olarak artan yaş çay parası ve buna bağlı maliyetleri gösterdi.

Döviz kurlarında Merkez Bankası’nın arka kapıdan yaptığı durdurulamayan yükseliş akaryakıt fiyatlarına da yansıdı. Akaryakıt istasyonlarının akşam saatlerinde ‘mal kalmadığı’ gerekçesiyle satışı durduğu perşembe günü benzinin litresine 2 lira 70 kuruş, motorinin litresine ise 1 lira 37 kuruş zam yapıldı. Zam öncesi akaryakıt istasyonlarının çevresinde iktidarın pek sevdiği deyişle ‘!970’lerdeki gibi kuyruklar’ oluştu.

İTO’dan asgari ücrete ‘TL bazlı makul zam’ önerisi

Zammın ardından İstanbul Avrupa yakasında benzinin litre fiyatı ortalama 23.92 liraya, Ankara’da 24.34 liraya, İzmir’de 24.37 liraya, Bursa’da 24.34 liraya, Adana’da 24.69 liraya ve Diyarbakır’da 25.02 liraya çıktı.

İstanbul Avrupa yakasında motorinin litre fiyatı ise 22.05 lira, Ankara’da 22.51 lira, İzmir’de 22.63 lira, Bursa’da 22.54 lira, Adana’da 22.85 lira, Diyarbakır’da 23.20 lira oldu. Son zamlarla birlikte, 2023 yılında benzin fiyatı yüzde 23, motorin fiyatı ise yüzde 1 artmış oldu.

Otomobil ve kitap da payına düşeni aldı

Seçimler sonrası sıfır ve ikinci el araçlara da zam gelirken artan kağıt fiyatları nedeniyle yeni basılacak kitapların zam oranı da belli oldu. Dövizdeki artış nedeniyle bazı markalar sıfır araç fiyatlarını yüzde 7 ile 12 arasında arttırdı. Bazı markaların ise kur zammının haricinde bir yüzde 5’lik zam daha yaptıkları öğrenildi. Araç satıcıları son hafta otomobildeki fiyat artışlarının kur kaynaklı olduğunu ifade ediyorlar.

İkinci el araç da sırada

Bu arada kurdaki artış nedeniyle otomotiv yedek parça fiyatlarına dün itibarıyla yüzde 12 oranında zam geldi. Sıfır araçların fiyatlarındaki artışların ikinci el araç fiyatlarına daha yüksek oranda yansıması bekleniyor. Bunun nedeni ise taşıt kredilerindeki kısıtlamanın sürmesi halinde ikinci el piyasasına da yeterince araç verilemeyecek olması. Şirketler bu durumda araçlarını yenileyemeyecek, krediyle dönen otomobil kiralama şirketleri artık süresi dolan araçlarını ikinci ele devredip  yeni arabalar alamayacaklar. Dolayısıyla ikinci el otomobil sayısı düşecek ve ve ikinci el fiyatları bu nedenle anormal derecede artacak.

Kağıtta peşin para isteniyor

Doların çarşamba günkü yükselişi sonrası sektörde vadeli satılan kâğıdın bedeli TL yerine döviz cinsinden peşin istenmeye başlandı. Bu nedenle de yeni basılacak kitapların maliyetleri ve dolayısıyla da fiyatlarının en az yüzde 10 artması bekleniyor. Marketlerdeki fiyatların da temmuz sonuna kadar kademeli şekilde artacağı tahmin ediliyor.

TMO satışı durdurdu

Bu arada ekmek fiyatlarına zammın da kısa süre içinde gelmesi bekleniyor. Bunun nedeni ise ekmek fiyatlarının zamlanmaması için Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO)  uzun süredir un fabrikalarına yaptığı ucuz buğday satışını Haziran ayı itibariyle durdurması. Un fabrikalarına satışı yapılacak ucuz ekmeklik buğdayla  ilgili her ayın başında açıklama yapan TMO, Haziran ayında ekmeklik buğday satış esaslarını yayınlamadı.

Tarım Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgiye göre TMO un fabrikalarına yönelik ucuz buğday satışını durdurdu. Milli Gazete’den Sadettin İnan’ın haberine göre, ucuz buğday satışının durdurulmasıyla fiyat yüzde 67’lik artışla 340 liradan 570 liraya çıktı. Artışın aynı oranda un fiyatlarına yansıması ve ardından ekmek fiyatlarına zam yapılması bekleniyor. TMO’nun ucuz buğday satışından dolayı, bu buğdaydan ekmek üreten fırınlar, ekmek fiyatlarına zam yapmıyordu.