Atatürk’ün okuduğu 105 yıllık gazete kapandı… İdam fermanı gölgesinde yayıncılığın nefes kesen öyküsü

“Artan maliyetler nedeniyle kapatıldı…”

Son yıllarda biz gazetecilerin duyduğu cümlelerin başında geliyor desek yanlış söylemiş olmayız.

Basın camiası da ülkenin ekonomik durumundan nasibini fazlasıyla alıyor.

Bunun son örneği Fransız işgaline karşı 1918’de kurulan Türkiye’nin en eski gazetesi… Yeni Adana Gazetesi de artan maaliyetler nedeniyle kapatıldı.

Şimdi birlikte bir tarih yolculuğuna çıkalım.

İdam fermanı sonrası kara çarşafa bürünerek kenti terketti

Yıl 1918.

Adana’da yayın yapan tek gazete Ali İlmi tarafından çıkarılan Ferda Gazetesi’ydi. Ferda Gazetesi, Kuva-yı Milliye aleyhtarı yayınlarıyla Fransız işgalini destekliyordu.

Yeni Adana Gazetesi, Fransızların Adana’ya ayak bastığı böyle bir ortamda doğdu.

İşgalden 5 gün sonra Fransız işgaline karşı Avni Doğan Bey ve Ahmet Remzi Yüreğir tarafından ilk sayısı çıkarıldı.

Sadece 3 sayı yayın hayatına devam edebildi. İstanbul hükümeti, işgale karşı yayınlar yapan Avni Doğan Bey’i Adana’dan sürdü, Ahmet Remzi Yüreğir hakkında idam fermanı çıkardı.

Ahmet Remzi Yüreğir, kara çarşaf giyerek kenti terk etmek zorunda kaldı. Yüreğir, Pozantı ve Niğde bölgesinde işgale karşı çıkarttığı gazeteleri Adana’ya gönderdi.

1919 yılının son aylarında Avni Doğan Bey Boğazlıyan’daydı. Heyet-i Temsiliye onu Boğazlıyan Kaymakamı olarak atamıştı. Ahmet Remzi Bey arkadaşının yanına geldi. Bütün ümitlerini Sivas’ta başlamış olan harekete bağlamışlardı. Ahmet Remzi Bey oradan Mustafa Kemal Paşa’ya gazetenin bir sayısıyla şu telgrafı gönderdi:

“Sivas’ta Müdafaî Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi Riyasetine,

Merkezi Kayseri veya Niğde’de olmak ve teşkilatı milliyeyi Adana’ya da teşmile çalışmak üzere Adana Müdafaa-î Hukuk Cemiyeti teşkiline müsaade ve müzaharet buyrulması müsterhamdır.”

Mustafa Kemal Paşa’dan Sivas`tan 2 Aralık 1919 tarihli gelen cevap şöyleydi:

“Beyefendi,
Gönderdiğiniz gazeteyi okudum. Teşekkür ederim. Namus ve vicdanlarını satmakta tereddüt etmeyen bu gibi vatansız alçakların iftiraları dinlenmeyerek dar bir çerçevede kalır.
Adana Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti teşkilatının Ali Fuat Paşa Hazretleri ve Fırka Kumandanı Mümtaz Beyefendi ile kararlaştırdığınız tarzda kurulması uygun görülmektedir.
Adana’ya hicret eden Ermenilerin harekatına ancak Adana Teşkilat-ı Milliyesi`nin kurulmasından sonra karşı koymak mümkün olacaktır.

Ancak şimdiden bu konuda gerekli girişimlerde bulunulduğunu arzederim.”

Köhne bir vagonda soba isi ve bezir yağıyla çıkarılan gazete

Bu gelişmelerden sonra Adana Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Ahmet Remzi Bey ve arkadaşları tarafından Kayseri’de kuruldu.
Ahmet Remzi Bey, Çukurova’ya dönerek mücadeleye kaldığı yerden devam etmek istiyordu. Nitekim yeniden yurduna yaklaştığında bu kez hem gazeteci hem de Müdafa-i Hukuk Cemiyetinin kurucuları arasındaydı.

Ahmet Remzi Bey, yayınına uzun bir süre ara vermek zorunda kalan Yeni Adana’yı artık tekrar yayınlamak istiyordu.

Adana’nın düşman işgalinden kurtuluşu 5 Ocak 1920’den sonra Ahmet Remzi Bey kolları tekrar sıvadı.

25 Temmuz 1920’de Toroslarda Gelebek Köyü İstasyonu’nda kör bir hatta çekilen köhne bir vagonda kağıtları buz suyu ile ıslatarak, soba isi ve bezir yağından mürekkep yaparak Yeni Adana’nın 4 sayısını daha basmayı başardı.

Yeni Adana yayın hayatına böyle devam etti.

Ahmet Remzi Bey, 1946-1950 arası CHP’den Adana milletvekili de yaptı.

1951’de Galata Köprüsü’nde kendisine bir araba çarpması sonucu hayatını kaybetti.

Demokrat Parti dönemindeki 1 haftalık kesinti dışında gazete yayın hayatına hep devam etti.

Bir dönem bitiyor!

Ta ki düne kadar.

Yeni Adana Gazetesi dün, “Bir dönem bitiyor!” manşetiyle okurlarına veda etti.

Haberi görünce gazeteyi aradım ve gazetenin sahibi Çetin Remzi Yüreğir ile görüşmek istedim.

Telefonun diğer ucunda Yeni Adana gazetesi Yazı İşleri Müdürü Vahit Şahin vardı.

“Çetin Remzi Bey sağlık sorunları nedeniyle konuşamıyor” diye söze başladı.

Gazetenin neden kapandığını ve son dönemde yaşadıklarını sordum:

Vahit Şahin anlatıyor:

“1985 yılında Yeni Adana gazetesine muhabir olarak girdim. Daha sonra başka yerlerde çalıştım ancak geri döndüm. İlk önce kendi matbaamızdaki makinaları sattık, daha sonra gazeteyi dışarıda bastırmaya başladık. Türkiye’nin ekonomik durumu ortada, bu basına da yansıdı. Aylık matbaa giderimiz 5 kat arttı. Gelir az gider çoktu. En son aile bir karar vermek zorunda kaldı. Gazetemizin sahibi Çetin Remzi Yüreğir ailesiyle karar alarak ekonomik nedenlerden dolayı gazeteyi kapatma kararı aldı. Böylelikle Türkiye’nin en eski gazetesi kapanmış oldu.”

Kör bir hatta çekilen köhne bir vagonda kağıtları buz suyu ile ıslatarak, soba isi ve bezir yağından mürekkep yaparak idam fermanları gölgesinde çıkarılan 105 yıllık gazete yayın hayatına işte böyle son verdi.

Atatürk’ten Erdoğan’a liderlerin sinema karnesi: Gülen de var ağlayan da