Instagram’la görüşmelerde ilerleme yok, Facebook Hamas ve Haniye ile ilgili içerikleri engellemeye devam ediyor

Sosyal medya platformu Instagram 2 Ağustos’tan bu yana Türkiye’de erişime kapalı. Bilgi Teknolojileri Kurumu’na (BTK) verilmiş bir istisnai idari yetkiyle alınan bu kararın nedeni mahkeme kararı ortaya konmadığı için halen bilinemiyor. Ancak öne çıkan bir görüş var: “Platform İran’da suikasta uğrayan Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye’nin ölümüyle ilgili taziye mesajlarını kaldırdı. Hükümet bu yüzden böyle bir uygulamaya gitti.”

Nitekim kabineden gelen sesler de bunu doğrular nitelikte. İlk günden bu yana ‘katalog suçları bildirmelerine rağmen içeriklerin kaldırılmadığını’ öne süren Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu dün asıl gerekçeyi ağzından kaçırdı:

“(…) Bakın orada vahşice katledilmiş olan Hamas lideri İsmail Haniye ile ilgili yapılan taziye paylaşımlarına bile tahammül edilmiyor. Eğer bir sansür, engelleme var ise tam da bunların yaptığı budur. Tersine biz burada kanunlarımızı, toplumsal hassasiyetlerimizi ön plana çıkarıyoruz ve onları sonuna kadar savunmaya devam edeceğiz. Neredeyse ciddi bir aşama kat ettiğimizi söyleyebilirim. Çok uzamadan bizim hassasiyetlerimizi dikkate alacaklar. (…)”

Bir gece ansızın getirilen yasağa tepkiler günden güne büyüyor. Eleştiriler genel olarak iki başlıkta, ‘demokratik hakkın engellenmesi’ ve ‘e-ticarete darbe’ etrafında yoğunlaştı. Bazı kurum ve kişiler Ankara’da idare mahkemesi nezdinde dava açmaya başladı.

Instagram ve Facebook’u bünyesinde barındıran Meta ile AK Parti hükümeti arasındaki görüşmeler hızlı başlasa da henüz anlamlı bir yol kat edilemedi. Bu arada Instagram kapalı ama Facebook Türkiye’den Hamas ve İsmail Haniye ile ilgili içerikleri engellemeye devam ediyor.

Ali Erbaş’ın mesajı, T24’ün haberi kaldırıldı

Facebook’un Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın Haniye’yle ilgili mesajını da sildiği ortaya çıktı. Bahse konu paylaşımda şunlar yer alıyordu:

“Tahran’da gerçekleştirilen alçak suikast sonucu şehadete kavuşan Filistin direnişinin yiğit evladı İsmail Haniye’ye Cenab-ı Hak’tan rahmet, tüm Filistin halkına ve Filistin’in özgürlük mücadelesine gönül vermiş insanlara sabır ve başsağlığı diliyorum. Filistin davasına ailesiyle, canıyla, kanıyla adadığı ömrüne, sarsılmaz inancına ve cihadına şahidiz. Mekanı cennet, makamı ali olsun.”

Aslında bu Ali Erbaş’ın son birkaç gün içinde Facebook’tan aldığı ikinci sansür. İsmail Haniye için yapılan gıyabında cenaze namazını da Diyanet İşleri Başkanlığı Facebook hesabından canlı yayınlamak istemiş ama bu yayın da engellenmişti.

Türkiye’nin en bilinen haber portallarından biri olan T24,  Facebook’un Hamas’ın yeni lideri Yahya Sinvar’ın biyografisini içeren bir haberlerine ilişkin paylaşımı yayından kaldırdığını duyurdu. Haber sitesinin yetkililerine “Görünüşe göre bir yönetici tehlikeli olarak tanımladığımız kişi ve kuruluşların sembollerini paylaşmış, göndermiş, bunları övmüş veya takip etmiş” mesajı gitmiş.

Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici’nin bu olayla ilgili sözleri ayrıca dikkati çekiyor:

“Facebook, açıklamadığı ve bilmediğimiz standartlar, ilkeler üzerinden ifade ve medya özgürlüğünü engelliyor. İfade özgürlüğü alanı olması gereken Facebook gibi platformlar bu tür yaklaşımlarla yasaklı alanlara dönüşüyor. Üstelik de o platformlardaki her yayın organını, dünyaya kendi gözlükleriyle bakmaya zorluyorlar.”

Peki görüşmeler ne durumda?

‘Türkiye’de kurallara uyarlarsa mesele kolay çözülür’

Son durumla ilgili güncel bilgi TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı ve AK Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman’dan geldi.  Müzakere tabiatı gereği herkesin bir adım geri atması gerektiğine işaret eden siyasetçi şöyle devam etti:

“‘Instagram bugün açıldı’ ya da ‘Instagram şu saat açılıyor’ şeklindeki ifadeler beklentiyi daha da yükseltiyor. Tarafların farklı bir psikoloji içine girmesine yol açıyor. Eğer Instagram hemen açılacaksa neden Türkiye Cumhuriyeti Devletinin taleplerine uyma noktasında öyle davransın? Bir müzakere yürütülüyor. Bir ‘dijital diplomasi’ yürütülüyor.

Bu dijital diplomasi tabiatı gereği biraz daha sonuç odaklı olmayı, ekranlardan uzak bir biçimde bu konunun ele alınması gerekiyor. Instagram ve Meta Türkiye’deki kurallara uyduğu takdirde bu meselenin çok daha kolay bir biçimde çözüleceği kanaatindeyim.”

Yayman komisyonda iki defa Meta yetkililerini dinlediklerini ve Türkiye’de temsilcilik açılması noktasındaki taleplerini dile getirdiklerini anımsattı. Onların da bu talepleri olumlu karşıladıklarını, milletvekillerinin sorularına ikna edici ve samimi cevaplar verdiklerini söyledi.

Meta: Zaten kaldırıldı

Meta ‘katalog suçlarla ilgili’ suçlamalara dün yanıt vermiş, bildirimlerin yanıtlandığını ve bu paylaşımların zaten kaldırıldığını duyurmuştu.

Rapora göre 1 Ocak – 30 Haziran tarihleri arasında Türkiye’den toplam 2 bin 953 kaldırma talebi alınmış.

Bunlardan 2 bin 580’i katalog suçlarla ilişkilendirilmiş içerikleri kapsıyordu. Meta, bu içeriklerden toplam 2 bin 445’ini kaldırdığını, geri kalanların ise incelemeye tabi tutulduğunu ifade etmişti. Kaldırılan içerikler arasında, hükümetin sıklıkla vurguladığı katalog suçlar ve milli güvenlik tehditleri vardı.

Nedir bu ‘katalog suçlar’

Türkiye’deki ‘katalog suçlar’ 5651 sayılı kanunun sekizinci maddesinde belirtilmiş olup, müstehcenlik, fuhuş, çocukların cinsel istismarı, Atatürk’e hakaret ve Milli İstihbarat Teşkilatı’na karşı  suçları içeriyor.

• Kasten öldürme
• İntihara yönlendirme
• Göçmen kaçakçılığı
• İnsanlığa karşı suçlar ve örgütlü işlenmesi
• Çocukların cinsel istismarı
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
• Düşmanla işbirliği yapmak
• Devlet güvenliğine veya anayasal düzene karşı suçları işlemek amacıyla örgüt kurma
• Türkiye Cumhuriyeti hükümetine karşı silahlı isyan
• Sağlık için tehlikeli madde temini
• İşkence
• Müstehcenlik
• Fuhuş
• Askeri tesisleri tahrip ve düşman askeri hareketlerin yararına anlaşma
• Suç işlemek için örgüt kurmak
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama,
• Atatürk aleyhine işlenen suçlar
• Yağma ve nitelikli yağma
• Soykırım suçu
• Devlete karşı savaşa tahrik
• İnsan ticareti suçu
• Nitelikli yaralama
• Ağırlaşmış yaralama
• Ağırlaşmış işkence suçu
• Hırsızlık
• Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak