Suriye sınırında son durum: Günlük 800 kişi dönüyor

2011 yılındaki iş savaşın ardından milyonlarca Suriyeli ülkesini terk ederek Türkiye’ye geldi. Yıllardır Türkiye’de yaşayan Suriyeliler, 61 yıllık Baas yönetiminin yıkılmasını büyük bir coşkuyla karşıladı. Sokaklar, ilk fırsatta ülkesine döneceğini söyleyen pek çok Suriyelinin kutlamalarıyla dolup taştı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın verdiği bilgiye göre 2016’dan bugüne 737 bin geçici koruma altındaki Suriyelinin ülkesine geri döndü. Şu an Türkiye’de geçici koruma altında 2 milyon 936 bin Suriyeli bulunuyor. Bu kişilerden 1 milyon 247 bin 432’si Halep’ten.

Erdoğan: Geri dönüş için gereken kolaylık sağlanacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,”Ülkemizdeki Suriyeli muhacirlerden evlerine dönme hazırlıkları yapanların, tıpkı burada olduğu gibi, gittikleri yerlerde de hep yanlarında olacağız. Gönüllü, güvenli, onurlu ve düzenli geri dönüşler için gereken kolaylığı sağlarken, Suriye’nin her anlamda yeniden ayağa kalkması sürecine her türlü desteği vermeyi sürdüreceğiz” diyerek Türkiye’nin politikasını açıkladı.

Peki yaklaşık 3 milyon Suriyelinin yakın zamanda ülkesine dönmesi ne kadar mümkün? Pek çoğu sigortasız ve çalışma izni olmadan, asgari ücretin altında maaşlara çalışan yoksul Suriyelilerin geri dönüş yolcuğu finansal olarak nasıl gerçekleşecek? Bu soruların yanıtları belirsizliğinin korusa da Türkiye-Suriye sınırında hareketli günler yaşanıyor. Bakan Yerlikaya’nın verdiği bilgiye göre 2024 yılında aylık ortalama 11 bin Suriyeli ülkesine dönüyordu. Bu da günlük 350-400 kişinin sınırı geçtiği anlamına geliyordu. Buna göre Esad’ın gitmesinden sonra gidenlerin sayısı 1,5-2 katına çıktı yani en iyi ihtimalle 800’e yükseldi. Türkiye’nin geçişler için kapasitesi 3 bin kişiydi. Son gelişmelerin ardından bu rakam 15-20 bine çıkarıldı. Yığılmayı önlemek için 2013’ten bu yana kapalı olan Yayladağı Sınır Kapısı açıldı.

Parmak izleri alınıyor

Türkiye, geçiş noktalarında teknolojiyi kullanıyor. Göç İdaresi Mobil Hizmet Birimi araçları sınırlarda hazır bekliyor. Gümrük, göç ve pasaport işlemleri hızlıca yapılıyor. Kayıt işlemleri sırasında Suriyeliler, parmak izlerini veriyor. Ülkesine dönen kişilerin fiziki ve biyometrik bilgileri alınıyor. Türkiye’nin verdiği kimlikler alınıp imha ediliyor. Sığınmacı statüleri kalkıyor. Geri dönmek istediklerinde olumsuz yanıt alabilecekleri kendilerine tebliğ ediliyor. Gidenler, Türkiye’de edindikleri eşyaları da yanında götürüyor. Türk Kızılay ve Türkiye Diyanet Vakfı, ülkesine dönecek Suriyeliler için bölgeye ikram çadırları kurdu. Süreç için yeni önlem ve uygulamalar için Ankara’da çalışma yapılıyor.

Suriyeliler konuşuyor: O kadar mutluyum ki!

Hatay’ın Suriye’ye açılan üç kapısı bulunuyor. Zeytindalı Kara, Cilvegözü ve yeniden açılan Yayladağı Kara Hudut Kapısı’ndan geçişler sürüyor. Yayaladığı Sınır Kapısı’ndan ülkesine dönen Suriyeli Muhammet Almaki, Lazkiye’ye gideceğini söylüyor: “Dönüyorum Allah’a Şükür. Bayırbucak Türkmeniyim. Duygularımı anlatamam, o kadar mutluyum ki şu an sanki annemi kaybedip, yıllar sonra bulmuş gibi hissediyorum. Tüm akrabalarım şu an Suriye’de yaşıyor.”

Yazen Hidro da 10 yıl sonra vatan topraklarına gidebileceği için mutlu. Şadi Mahmut ise savaşın bitmesiyle ülkesine dönmeye karar verdiğini belirtiyor.

Cilvegözü Sınır Kapısı’nda da benzer görüntüler var. Sabahın erken saatlerinde sıraya giren Suriyeliler, gümrük işlemleri için beklerken, kadın ve çocukların çokluğu dikkat çekiyor. Afad Şaban, yedi kişilik ailesiyle memleketi Lazkiye’ye gideceğini belirtiyor: “Türkiye’yi çok sevdik ama vatanımızı da çok özledik, biz bu anı 13 yıl bekledik. Yeniden hayatımızı kuracağız, orada evimiz var, yeni eşyalar alacağız ve evimizde oturacağız. Türkiye’ye yardımları için çok teşekkür ederim, savaş bitti, her şey bitti, şimdi geri dönme vakti.”
Basir El Hamadi de yaşlı anne ve babasıyla 12 yıl sonra vatan topraklarına gideceklerini söylüyor. Yaşadıkları mutluluğun tarifi olmadığını belirten Hamadi, “Abim ve ablam 12 yıldır Hama’da ve onları bu sürede hiç görmedik. Artık kavuşacağız, o yüzden çok mutluyuz. Toprağımıza, vatanımıza, akrabalarımıza kavuşacağız, çok uzun zamandır bu anı bekliyorduk, çok şükür o vakit artık geldi. Artık toprağımızda düzenimizi kuracağız, tarlalarımızı işleyeceğiz, evimiz yıkıldı ama yeni bir ev yapıp hayatımıza devam edeceğiz. Türkiye bu süreçte bize çok yardım etti, her şey için çok teşekkür ederim” diyor.

Oğlu ve eşiyle 12 yılın ardından vatanına dönmenin mutluluğunu yaşayan 73 yaşındaki Rim El Hamud da şunları söylüyor: “Çok şükür toprağımız kurtuldu, vatanımıza kavuşuyoruz, Allah herkesten razı olsun.”

Hisam Yusuf da 4 yıldır vatan hasreti çektiğini, savaşın bitmesiyle ülkesine dönmeye karar verdiğini belirterek, “Elhamdülillah savaş bitti, çok mutluyuz” diyor.

Sadece Hatay’da değil Kilis sınırında da Suriyeliler dönüş hazırlığında. Öncüpınar Gümrük Kapısı’nda yoğunluk var. İl Göç İdaresi bünyesindeki Geri Gönderme Merkezi’nde işlemler yapılıyor. Suriye’de doktorken dokuz yıl önce Türkiye’ye sığınan ve İstanbul’da mobilyacılık yapan Abdülkerim Farriz, üç çocuğu olduğunu, ailesiyle ülkesine dönmek üzere sınır kapısına geldiğini belirterek, “Şimdi Esad gitti, savaş bitti ve ülkemize dönüyoruz” diye konuşuyor.

Suriye’den 13 yıl önce gelen İbrahim Güzel, Alanya’da tatlı ve künefe ustalığı yapıyor, bir süredir Kilis’te yaşıyor. Türkiye’den çok memnun olduğunu, burada çok güzel komşuları ve arkadaşları bulunduğunu, onları ülkesinde misafir etmek istediğini belirten Güzel şunları söylüyor: “Şimdi vatanıma destek olmaya gidiyorum. İlk geldiğimde sekiz yaşındaydım. Ülkeme döndüğüm için çok mutluyum. Orası bizim vatanımız, gidince asker olmayı düşünüyorum, arkadaşlarım var. Suriye’de sorunlar çözülecek inşallah. Belediyeler ve inşaatçılar geldi, yavaş yavaş düzeliyor ve düzelecek. Halep’e gidiyorum, orada iki evimiz var. Biz birlik olmazsak düzelmez. Evlerimiz sağlam değil ama yaptıracağız, bir el olacağız ve bu vatanı tamir edeceğiz.”

10 yaşındaki Menal Naime ise kendilerini ağırladığı için Türkiye’ye teşekkür ediyor. Ali Farriz ise “Burayı çok seviyorum. Türkiye’den ayrıldığım için üzülüyorum ama ülkeme döndüğüm için çok mutluyum” diyor.

Erdoğan: Yeni dönem başladı, Suriye halkının yanındayız