Yapay zekanın deprem haritası: Asıl tehlike Erdek-Bandırma fayında

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi(ZBEÜ) Rektör Yardımcısı, Afet Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin kurucusu Geomatik Mühendisliği’nden Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, ekip arkadaşları Doç. Dr. Çağlar Bayık, Doç. Dr. Gökhan Gürbüz ve araştırmacı Fatemeh Ghsampour ile coğrafi bilgi sistemi destekli deprem tehlikesi yazılımı geliştirdi. Yazılımda bölgelerdeki tarihsel depremler ile yıllık yeryüzü hareket verileri coğrafi bilgi sistemi destekli programa aktarılarak fay hatlarını ‘mavi’, ‘yeşil’ ve ‘kırmızı’ tonlarına göre değerlendiren ‘fay gerginlikleri’ belirlendi.

4.1’lik deprem yıkılma tehlikesi yarattı: Güngören’deki bina şans eseri tespit edildi

Marmara Bölgesi’ndeki faylar çok daha gergin

Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın analizini tamamladıklarını, diğer fay hatları için de çalışmaların devam ettiğini belirten Prof. Dr. Kutoğlu geliştirdikleri yapay zeka destekli dijital model ile gergin fayları tespit edebildiklerini söyledi. Biri Doğu Anadolu’da, üçü Marmara’da dört faya dikkat çeken Prof. Dr. Kutoğlu “Erzincan’ın 40-50 kilometre doğusunda kalan Yedisu Fayı zaten biliniyordu. En doğuda, en gergin fay olarak burası gözüküyor. Marmara Denizi’ne kadar Yedisu Fayı’ndan daha gergin fay görmüyoruz. Ancak Marmara Bölgesi’nde çok daha gergin faylar olduğunu görüyoruz. 1999’da İzmit Düzce’de deprem meydana gelen hattın çok soğuk olduğunu görüyoruz. Koyu lacivert görüyoruz. Çünkü ancak 24 senelik yer hareketi sebebiyle enerji biriktiriyor, o yüzden soğuk. Gerginliğin artması için çok daha uzun yıllara ihtiyaç var. Ama onun altında Sakarya’dan Pamukova- Geyve’ye doğru dönen bir hat var. Onun kırmızı renkte olduğunu görüyoruz. Burada en son depremin 1000’li yıllardan önce olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla yıllık yer hareketlerini buraya uyguladığımızda fayın oldukça gergin durumda olduğu tabloda ortaya çıkıyor” dedi.

Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu

Bandırma ve Erdek’teki kollar hepsinden gergin

Doğudan Marmara’ya kadar gergin hat gözlemlemediklerini belirten Prof. Dr. Kutoğlu “99 depreminden sonra kuzey kollardaki fayların üzerinde duruluyor. Çınarcık segmentinin gerginlik seviyesinin artmış olduğunu, hemen batısında da Marmaraereğlisi, Silivri önlerindeki hattın ondan daha da gergin olduğunu, turuncu renkte olduğunu görüyoruz. Bu orta kol üzerinde, Çınarcık’tan Tekirdağ’a olan kısımda Marmaraereğlisi ve Silivri önlerindeki kısmın daha gergin olduğu yer hareketlerine göre ortaya çıkıyor. Ama buralar her ne kadar gergin olsa da güneyde özellikle Gemlik Körfezi’nden denize dalan ve Mudanya önlerinden devam eden hattın kuzeydeki koldan daha da gergin olduğunu, ama biraz daha batıya geçtiğimizde Bandırma ve Erdek’teki kolların ise hepsinden daha gergin olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

İstanbul için kritik iki hat

İstanbul ile ilgili güneydeki hatlara da dikkati çeken Prof. Dr. Kutoğlu “Çalışmamızdan hareketle baktığımızda İstanbul anlamında sadece kuzey koldan değil; Sakarya’dan güneye dalan Geyve-Pamukova hattında devam eden yine Gemlik’ten Mudanya önlerinden devam eden Bandırma- Erdek hattına da son derece dikkat edilmesi gerekiyor. Çünkü bizim yaptığımız çalışmaya göre, tarihsel depremlerden yola çıkarak ve yıllık hareket hızlarına bakarak elde ettiğimiz gerginlik değerlerine göre bu hatlar diğerlerinden çok daha gergin gözüküyor” dedi.

Yedinin üzerinde büyük deprem üretmişler

​Fay uzunluğu 30 kilometre üzerine çıktığında deprem büyüklüğünün de 7 ve üzeri deprem üretme potansiyelinin arttığını anlatan Prof. Dr. Kutoğlu “Bölgede de bu potansiyel var. Geçmişteki depremlere baktığımız zaman da bu faylar zaten tarihin değişik zamanlarında 7’nin üzerinde büyük depremler üretmiş. Mesela Mudanya önündeki Gemlik’teki fayın tarihsel dönemine baktığımız zaman 6.6 büyüklüğünde deprem üretmiş. Bandırma tarafında 7.2 gibi bu civarda depremler var. En gergin Bandırma ve Erdek tarafı, ikinci sırada Sakarya, üçüncü sırada Gemlik tarafı, dördüncü sırada Marmara Denizi bölgesi diyebiliriz” diye konuştu.

Marmara’yı inceleyen profesör uyardı: ‘Son depremler büyük deprem beklenen faya yakın’