2024 Booker Ödülleri’nde bir ilk: Rekor sayıda kadın kısa listeye kaldı

Yılın o zamanı geldi. Edebiyat dünyası Nobel Edebiyat Ödülü’nden sonra en prestijli edebiyat ödülü olan Booker Ödülü’nün kazananı öğrenmeye bir adım daha yakın.  Ağustos ayında açıklanan 13 kitaplık listenin ardından sayı altıya düştü.

Bu sene kısa listeye kalarak ödüle bir adım daha yaklaşan isimler şöyle:

-Rachel Kushner, ‘Creation Lake’

Kushner aday gösterilen romanında Fransa kırsalında radikal bir anarşist kolektife sızan bir kadının yer aldığı bir gerilim hikayesi anlatıyor. Yazarın Türkçeye çevrilmiş kitapları: ‘Küba’dan Teleks’ (Can Yayınları), ‘Alev Püskürtenler’ (Can Yayınları) ve ‘Salon Mars’ (Siren Yayınları). Kushner’in 10Haber’e verdiği röportajı buradan okuyabilirsiniz.

-Yael van der Wouden ‘The Safekeep’

Wouden kaleme aldığı ilk romanıyla Booker kısa listesine girerek dikkatleri üzerine çekti. Roman Yahudilere yapılan muameleyi ve Nazi sonrası Hollanda’da tuhaf bir aşk hikayesini anlatıyor.

-Charlotte Wood, ‘Stone Yard Devotional’

Güney Galler’deki bir manastıra çekilen orta yaşlı bir kadın hakkındaki bu roman, yazarı Wood’u 2014 yılında ‘The Narrow Road To The Deep North’ ile Booker ödülünü kazanan Richard Flanagan’ın ardından on yıl içinde kısa listeye giren ilk Avustralyalı yazar yaptı.

-Anne Michaels, ‘Held’

Michaels aday gösterilen romanında dört neslin anılarını araştıran bir aile dramının peşinden gidiyor. Yazarın Türkçeye çevrilmiş kitapları: ‘Bölük Pörçük Yaşamlar’ (Timaş Yayınları)

-Percival Everett, ‘James’

Yazarın Türkçeye çevrilmiş kitapları: Ağaçlar, (Sia Kitap)

–Samantha Harvey, ‘Orbital’

55 yıllık ödül tarihinde bir ilk

Aralarında kitapları Türkçeye de çevrilmiş Rachel Kushner ve Anne Michaels’in de olduğu altı kişilik kısa listenin tarihi bir önemi var. Beşi kadın yazarlardan oluşan liste 55 yıllık tarihinde kısa listeye giren en yüksek kadın sayısı olarak da tarihe geçti. Geçen yıl kısa listede iki kadın vardı. Kazanan son iki kadın yazar ise 2019’da ödülü paylaşan Bernardie Evaristo ve Margaret Atwood. İlk kez 1969’da verilen ödülleri bugüne dek 20 kadın yazar kazandı.

Jüri başkanı Edmund de Waal kısa listeye alınan kitapların “zamanımızın fay hatlarını” ortaya çıkardığını, ancak “meseleler hakkında kitaplar” olmadığını söyledi. Jüri üyeleri kısa listenin beş kadından oluşmasını “gerçek bir sürpriz” olarak değerlendirdi. Collins “Bir kısa liste oluşturduk, geri çekilip listemize baktık ve biri ‘orada beş kadın var’ dedi. Bu çok tatmin edici, şaşırtıcı ve heyecan verici bir andı” dedi.

Uzun liste 1 Ekim 2023 ile 30 Eylül 2024 tarihleri arasında yayımlanan 156 kitaptan oluşturulmuştu. Jüri üyeleri kısa listeyi belirlemek için yaptıkları toplantının üç buçuk saat sürdüğünü belirtti. Collins “Geride bırakmak zorunda kaldığımız kitaplar için çok güçlü savunmalar yapıldı” dedi.

Bu yılın kısa listeye giren yazarlarından üçü daha önce de ödüle aday gösterilmiş ve ikisi daha önce kısa listeye alınmıştı. Pulitzer Ödülü adayı Percival Everett 2022’de, Rashel Kushner ise 2018’de kısa listeye kalmıştı. Samantha Harvey ise 2009 yılında ismini uzun listeye yazdırmayı başarmıştı.

Herhangi bir milliyetten yazarların İngilizce yazdığı ve Birleşik Krallık veya İrlanda’da yayımlanan en iyi kurgu eserlerini onurlandıran ödülün kazananı 12 Kasım’da açıklanacak. Kısa listeye alınan yazarların her biri iki bin 500 sterlin ödül alacak. Booker Prize 2024 kazananı 12 Kasım Salı günü Londra’da Old Billingsgate’de düzenlenen törenle duyurulacak. Kazanan yazar ise 50 bin sterlin alacak.

Booker’ın tarihi

Nobel Edebiyat Ödülleri’nden sonra en  prestijli edebiyat ödülü olan Uluslararası Booker Ödülü 1969’dan beri düzenleniyor. Büyük ödül İngilizce kaleme alınan ve İngiliz Milletler Topluluğu veya İrlanda vatandaşı yazarların eserlerine veriliyordu. 2005’ten itibaren Man Booker Uluslararası Ödülü adı altında tüm dünyadan yazarların seçilen eserlerine verilmeye başlandı. İsim değişikliğinin nedeni ödüle sponsor olan şirket. Zaten 2019’da sponsor değişimiyle yeniden Booker ismine geri dönüldü.

İngilizce yayınlanmış bu kadar roman arasından bu sayılara nasıl iniliyor, romanlar nasıl belirleniyor muamma. Yıl boyunca değerlendirilen romanlar ve listeyi belirleyen kriterler kamuoyuna açıklanmıyor. Ödülün sahibi her sene üyeleri değişen bir jüri tarafından belirleniyor. Jüri yıl boyunca iki liste açıklıyor: Booker uzun liste ve sonunda altı kişinin kaldığı kısa liste. Ödülün önceki kazananları arasında Douglas Stuart, Shehan Karunatilaka, Damon Galgut ve 2019 ortak kazananları Bernardine Evaristo ve Margaret Atwood yer alıyor. Geçen yıl Paul Lynch, ‘Prophet Song’ romanıyla ödülü kazanmıştı.

Ancak Booker Ödülü bir yazarın hayatını değiştirebileceği gibi bir okurun da hayatını değiştirebilir. Bu yılın kazanan ismi ve kitaplarına Türkiye’deki yayınevleri de kayıtsız kalmayacak ve bizi yeni bir yazarla daha tanıştıracaktır diye düşünüyoruz. Hatta hazırlıklara çoktan başlamış ve yayın programlarında bu yazarlara yer açmış yayınevleri de vardır belki. Önümüzdeki günlerde müjdeli haberleri alabiliriz.

2024 Booker Ödülü’nün uzun listesi açıklandı: Yedi yazarın kitabı Türkçede var