Bir intihal vakası: Venedik Bienali tezi Yıldız Teknik ile Yeditepe’yi karşı karşıya getirdi

Sanat eleştirmeni Osman Erden dün Yeni Yaşam sitesinde ‘Bir intihal vakası’ başlıklı bir yazı yazdı. ‘Akademi ve sanat çevrelerinde konuşulan ancak kamuoyuna henüz yansımamış bir intihal vakası’ dediği olayla ilgili Türkiye’nin iki önemli üniversitesinin, Yıldız Teknik ve Yeditepe üniversitelerinin nasıl karşı karşıya geldiğini anlattı. 

İntihal vakasının mağduru Dr. Aynur Gürlemez Arı. Arı Mart 2019’da Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat ve Tasarım Anabilim Dalı’na, Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu danışmanlığında ‘Venedik Bienali’nde Türkiye’ başlıklı doktora tezi sunuyor ve bu tezle doktor unvanını kazanıyor.

Arı YÖK’ün tez veri tabanına bakınca intihali görüyor

Alanında önemli bir kaynak olan bu tezi SALT kitap olarak yayımlama kararı alıyor. Arı da tezi kitap olacağı için  2019’dan sonra aynı konuda güncel araştırmalar olup olmadığını öğrenmek için araştırmaya başlıyor. Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) Türkiye’deki üniversitelerde yapılan yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik tezlerini içeren veri tabanına bakınca tezinin intihal edildiğini görüyor. 

Dr. Aynur Gürlemez Arı, Erden’in anlattığına göre tezinde Türkiye’nin 1895-2017 yılları arasında Venedik Bienali’ne katılımını inceliyor. Venedik Bienali arşivini içeren Çağdaş Sanat Tarihi Arşivi’ne (ASAC: Archivio Storico delle ArtiContemporanee) gidip araştırma yapıyor. Burada elde ettiği arşiv belgelerini tezinde kullanıyor.

Arı Venedik’le ilgili önemli belgeleri gün yüzüne çıkardı

Bu arşiv belgeleri arasında Osmanlı İmparatorluğu zamanında Venedik Bienali ile kurulan ilk ilişkiye dair dökümanlar var. Türkiye’nin İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi öncülüğünde 1956, 1958 ve 1962’de gerçekleştirdiği Venedik Bienali sergilerine dair belgeler de.

Osman Erden yazısında “Aynur Gürlemez Arı’nın tezi Türkiye’deki modern ve çağdaş sanat üretiminin uluslararası alandaki kabulüne dair özgün bilgileri içermesi açısından da istisnai bir metin. Sonuç olarak özveriyle harcanan bir emekle ortaya çıkan çalışma Türkiye’deki sanat tarihi alanına çok önemli bir katkı sunuyor” diyor.

Dr. Aynur Gülermez Arı’nın tezini intihal ettiği iddia edilen tez ‘An Investigation On The Evolution Of Turkish Pavillion At Venice Art Biennale’ başlığını taşıyor. Tez yazarı olarak YÖK’ün tez veri tabanında İlke Alkan görünüyor. Prof. Dr. Marcus Graf danışmanlığında hazırlanan bu tez Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne sunulmuş. 24 Ocak 2024 tarihinde savunulan tezin jürisinde danışman Prof. Dr. Marcus Graf’ın yanı sıra Prof. Dr. Gülveli Kaya, Doç. Dr. Burcu Ayan Ergen, Doç. Dr. Wieslaw Zaremba ve Doç. Dr. Devabil Kara yer alıyor.

Yıldız Teknik Üniversitesi YÖK’e başvurdu

Dr. Aynur Gürlemez Arı’nın tez danışmanı Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu intihalin nasıl yapıldığı anlatan 83 sayfalık bir rapor hazırlayıp Yıldız Teknik Üniversitesi’ne Nisan 2024’te intihal ihbarında bulunuyor. Osman Erden “Raporda özetle şu tespitler yer alıyor” diyor: “Kesintisiz şekilde blok olarak paragraf ve dizi cümlelerin tekrar edilmesi, asıl tezdeki Arı’ya dair özgün değerlendirmelerin doğrudan kullanılması, bölüm başlıklarının örtüşmesi, asıl tezde yer alan dipnotlardaki öznel ifadelerin birebir aynı şekilde kullanılması, 100’den fazla alıntı söz konusu olmasına karşın sadece yedi kere Aynur Gürlemez Arı’nın tezinin referans olarak gösterilmesi…” 

Lakin Osman Erden’e göre intihal raporunun en can alıcı kısmı şöyle: “Aynur Gürlemez Arı’nın tezinde Venedik Bienali’nin arşivini barındıran Archivio Storico delle Arti Contemporanee’nin çevrimiçi veri tabanındaki belgelere yönelik çok sayıda bağlantı adresi söz konusu. Kurumun geçen senelerde sistemini değiştirmesi nedeniyle bu bağlantı adresleri günümüzde işlevsiz durumda. Ocak 2024 tarihinde sunulan tezde ise Aynur Gürlemez Arı’nın tezindeki ‘ölmüş’ olan bağlantı adresleri belli ki güncellikleri kontrol edilmemiş bir halde yer alıyorlar.”

Yeditepe Üniversitesi’nden ses yok

Prof. Dr. Seza Sinanlar Uslu’nun hazırladığı raporla yaptığı ihbardan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu konuyu inceliyor. Prof. Uslu’nun raporunda anlattığı intihal iddialarının doğru olduğuna kanaat getiriyor ve üniversite YÖK’e başvuruyor. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) Hukuk Müşavirliği de “konuya ilişkin olarak 2547 sayılı Kanunun 54. ve devamı maddeleri uyarınca gerekli işlemlerin Yeditepe Üniversitesi Rektörlüğü’nce yapılması” gerektiğini bildiriyor.

YÖK’ten gelen cevaptan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi’ni durumdan haberdar ediyor. Osman Erden “40 gün içinde Yeditepe Üniversitesi’nin yazışmayı yanıtlamadığı ve gerekli adımların atılıp atılmayacağı konusunda Yıldız Teknik Üniversitesi’ne cevap vermediğini” söylüyor. 

Dr. Aynur Gürlemez Arı dün Twitter / X’ten “Konuyu okulum Yıldız Teknik Üniversitesi, tez danışmanım ve yazar olarak ben titizlikle takip ediyoruz. Sahte tez iptal olana kadar durmayacağız” diye açıklama yaptı.

Yeditepe Üniversitesi yetkilileri, 10Haber’e yaptığı açıklamada Yıldız Teknik Üniversitesi ile birlikte YÖK’ün usulleri gereğinde değerlendirmenin yapıldığını söylüyor. Yetkililer iddianın incelendiğini konunun YÖK’ün bu tür durumlar için belirlediği şekilde ele alındığını ama henüz bir sonuca varılmadığını anlatıyor.

Bir intihal kararı daha: Sinan Yağmur Neşet Ertaş kitabından hüküm giydi